Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Page 6

176
Tímarit lögfræðinga
Gidl var og vegið og talið í mörkum og aurum, eins og
silfrið. Eyrir gulls var jafngildi 60 lögaura,1) og hJutfallið
milli gulleyris og lögeyris var því 1:60. Eyrir gulls var
því jafngildi 360 álna, og fyrir hann hefði því mátt kaupa
3 fullgildar kýr. Fyrir 9—10 gr. gulls mátti þá kaupa eina
slíka kú, eftir því, hvort eyrir gulls er talinn 27 eða 30 gr.
Verðhlutfall gulls og silfurs hefur verið nokkuð breytilegt.
Móts við eyri gulls hefur þurft 15 aura af bleika silfrinu
(1:15), 7,5 aura af brennda silfrinu, meðan eyrir af því
jafngilti 8 lögaurum (1:7,5), 8 aura, meðan eyrir af því
jafngilti 7,5 lögaurum (1:8) og 10 aura (1:10), er eyrir
af því jafngilti 6 lögaurum. Gull hefur naumast gengið
mikið manna á milli, nema ef til vill í stórgreiðslur, enda
hefur sennilega ekki verið mikio til af því hér. 1 fornöld
höfðu menn hér silfur mismunandi skírt: Lögsilfur ið
forna og brennt silfur svonefnt. 1 sambandi við frænd-
bætur skiptir greining milli þessara silfurtegunda megin-
máli.
a. Lögsilfrið forna, Það skyldi vera meiri hluti silfurs
en messingar og vera jafnt utan sem innan.2) Sagt er,
að um 1000 hafi silfur þetta gengið í allar stórskuldir, og
jafngilti eyrir þess hálfri mörk vaðmála, eða 4 aurum
vaðmála.3) Verðhlutfallið milli eyris þessa silfurs og eyris
vaðmála hefur því verið 1:4. í Baugatali segir svo: „Þat
er silfr sakgilt í baugum ok svo þökum ok þveitum, er eigi
sé verra en lögsilfr it forna“. Ákvæði þetta í Baugatali
hefur sennilega verio skráð 1117—1118 og staðfestir víst
æfagamla reglu um það, að þær 15 merkur silfurs (sjá
síðar), sem niðgjöldin námu samanlögð, væru fullgoldin
með 15 mörkum lögsilfurs ins forna. Virðist vafalaust, að
um greiðslu niðgjalda og manngjalaa síðar hafi þessi
silfurtegund verið lögð til grundvallar. Sá, er goldið hafði
15 merkur lögsilfurs ins forna eða jafnviroi þcirra í öðr-
um gjaldeyri eftir verðhlutfalli evris af því og eyris vað-
3) Grágás I b 193, 246. Jónsbck Kaupab. 5. kap., Eúalög (1915) 3.
2) Grágás I b 141, II. 214.
•") Grágás I b 192, III. 462.