Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Blaðsíða 16

186
Tímarit lögfræSinga
þar með breytzt. Mat á manngildi hefur ekki tekið breyt-
ingum þar fyrir. Þó að sagnir Islendingasagna um ákvörð-
un manngjalda eftir staka vienn séu, að minnsta kosti oft,
að engu hafandi, þá geta almenn ummæli í sögunum um
manngjöld verið órækur vottur um vitund söguhöfundar
varðandi venjulega manngjaldahæð um hans daga, á 13.
öld. Njáll og Gunnar eru t. d. látnir gera „hundrað silfurs“
í manngjöld eftir menn sína, sem konur þeirra höfðu látið
vega,1 *) enda gerir höfundur ráð fyrir því, að þetta séu
venjuleg manngjöld eftir frjálsan mann. Guðmundur ríki
er látinn gera „hundrað silfurs“ á hendur andstæðingi sín-
um einum og láta um leið svo um mælt, að hann viti, að
það séu „stinn manngjöld“.-) Aðrar sagnir um hundrað
silfurs í manngjöld hníga í sömu átt.3) Er ekki um það
að villast, að sagnamönnum þessum er það fullkunnugt, að
venjuleg manngjöld hafi í þá daga verið „hundrað silfurs“.
En hvað merkir þá „hundraS silfurs“? Hundro.S merkir
jafnan 120 álnir vaðmála (lögaura) í fornritum vorum,
nema orðið sýni annað eða annað megi af sambandinu
ráða, eins og t. d. í Grágás I b 247 efst, sbr. 246 neðst, þar
sem „hundrað" merkir auðsjáanlega hundrað þriggja álna
aura á bls. 247. Dr. V. G. fullyrðir og telur sig sanna það
i téðri ritgerð, að ,,hundrað“, er það stendur án nokkurrar
skýringar eða viðvótar (abstrakt), merki allt af aura, en
ekki álnir. Ef þessi niðurstaða hans væri rétt, þá mundu
allar greiðslur sexfaldast eða þrefaldast, eftir því hvort
átt væri við hundruð sex álna eða þriggja álna aura, sem
orðið var nokkuð títt um og eftir 1200, en virðist svo hafa
alveg af lagzt. Þessi niðurstaða dr. V. G. fær því með engu
móti staðizt.
„Hundraö silfurs“ gæti hugsanlega lotið að tvennu:
Gjaldhætti (gjaldeyri) eða gjaldhæá (hversu mikið silfur
eða jafngildi þess í lögaurum skyldi gjalda). Og vcrður
því að athuga báða þessa möguleika.
i) Njálssaga 38. og 39. kap.
-) Ljósvctningasaga 17. kap.
3) T. d. Valla-Ljóts saga 1. kap. og Rcykdælas. 25. kap.