Tímarit lögfræðinga - 01.05.1985, Blaðsíða 72

Það var á þessu stigi máls sem við hófumst handa við að safna undir-
skriftunum, reiðar og hneykslaðar yfir því að engum skyldi detta í
hug að nefna aðrar og þyngri ástæður fyrir gæsluvarðhaldsúrskurði
í þessu máli. Af hverju beitti Rannsóknarlögreglan ekki 4. tl. laganna
þar sem kveðið er á um gæsluvarðhald ef ætla má að brot varði a.m.k.
tveggja ára fangelsi, og/eða 6. tl. þar sem gert er ráð fyrir varðhaldi
ef það er talið nauðsynlegt til þess að verja aðra fyrir árásum hins
ákærða ?
En málinu var ekki þar með lokið því ríkissaksóknari áfrýjaði synj-
uninni til Hæstaréttar og dómur Hæstaréttar var á þá leið að maður-
inn skyldi sæta gæsluvarðhaldi á þeirri forsendu sem beiðni Rann-
sóknarlögreglunnar byggðist á þ.e. 1. tl. Öll meðferð dóms- og réttar-
kerfisins á máli þessu ber það með sér að öryggissjónarmið kvenna eru
að erigu höfð og hugsanleg refsing hins ákærða vægt metin, svo ekki
sé meira sagt. Það er rannsóknarnauðsynin ein sem einhvern þunga
hefur í þessu kerfi.
NAUÐGUN LÉTTVÆGT BROT?
Tregða dómsyfirvalda í máli þessu kemur ekki til af því einu að
þeim sé svo annt um réttaröryggi einstaklinganna. Hún kemur ekki
síður til af því að á undanförnum sex árum a.m.k. hefur algengasta
refsing fyrir nauðgun verið fangelsi í 12-18 mánuði. Aðeins í þremur
tilvikum af 44 hefur verið dæmt til meira en tveggja ára fangelsis.
Nauðganir eru sem sagt fremur léttvægar fundnar fyrir dómstólunum
þrátt fyrir að gildandi hegningarlög (sem eru reyndar 44 ára gömul)
líti þær mjög alvarlegum augum og geri ráð fyrir að lágmarksrefsing
sé eitt ár en hámark 16 ár eða ævilangt fangelsi. Má segja að í hegn-
ingarlögunum séu nauðgunarbrot sett á bekk með manndrápum að því
er varðar hámarksrefsingu.
En af hverju er hefðin sú að dæma nauðgara til lágmarksrefsingar?
Ástæðan er einföld þó gerð sé flókin í frumskógi lögspekinganna.
Dómstólar eru hvorki „sjálfstæðir“ né „óhlutdrægir" nema innan
vissra marka. Þau mörk eru sett af þeirri þjóðfélagsgerð sem við bú-
um við og hún er ekki sérlega vinveitt konum. Kona sem kærir nauðg-
un á undir högg að sækja og liggur undir grunsemdum sem þættu fá-
ránlegar í öðrum málum. Hún er t.d. gjarnan spurð hvort hún sé að
öllu jöfnu örlát á blíðu sína en enginn spyr þann sem verður fyrir
þjófnaði hvort hann sé að öllu jöfnu örlátur á fé.
Það þarf hugrekki til að kæra nauðgun og ganga í gegnum þá niður-
66