19. júní - 19.06.1987, Side 34

Ef farið er nokkuð aftur í
tímann voru íþróttir í
skóla fyrst stundaðar hér
á landi í Latínuskólanum
á Bessastöðum á 19. öld í
anda grískrar og latn-
eskrar menningar.
Á þessum árum voru
það aðallega piltar sem
fóru í lengra nám og því
voru þær íþróttir sem stundaðar voru
í skólum ætlaðar þeim. Það voru
íþróttagreinar eins og glíma, skylm-
ingar, skautahlaup, skotæfingar, fim-
leikar o.fl.
Áhugafélög um íþróttir voru stofn-
uð á síðari hluta 19. aldar og byrjun
20. aldar. í þessum ungmenna- og
íþróttafélögum stunduðu stúlkur leik-
fimi og fyrstu leikfimisýningar
kvenna er getið árið 1911 á Sauðár-
króki og í Reykjavík.
Árið 1925 höfðu verið samþykkt lög
um heimild til bæjar- og sveitarfélaga
að skylda unglinga til sundnáms.
drögum að námskrá í teiknun
og skólaíþróttum frá 1950
voru markmið skólaíþrótta
mjög í sama anda og mark-
miðin, sem sett voru fram í
Lærða skólanum, að viðbættri
eflingu á andlegum og félags-
legum þroska.
Aðalatriðið var að stuðlað
yrði að eðlilegum og góðum
þroska nemenda en ekki að stefna að
ítrustu íþróttagetu hvers einstaklings.
Þjálfun til sýninga og keppni skyldi
ekki sett á oddinn, en mátti þó vera
innan hóflegra marka.
í námsdrögum fyrir fyrstu bekkina,
7, 8 og 9 ára, er ekki gerður greinar-
ára aldurinn vegna líkamlegra breyt-
inga sem verða á gelgjuskeiði. Frjáls-
ar íþróttir eru á námskrá aðeins hjá
piltum en eingöngu létt stökk hjá
stúlkum 13-15 ára. Greinilegt er að
stúlkum er ætluð öðruvísi kennsla og
með minna álagi en hjá piltum og
tekið er fram að stúlkur og piltar séu
aðskilin í leikfimi.
NTokkur breyting verður á
námskrá sem gefin er út
árið 1976 og enn er í
gildi. Þar verða megin-
markmiðin meðal ann-
ars þau að stuðla að al-
hliða þroska nemenda,
efla heilsufar þeirra,
líkamlegan þroska og
afkastagetu, en sleppt
því markmiði að koma í veg fyrir lík-
Hefur íbrótta-
kennsla stúl
kna og
drengja breyst?
Þegar stofnaðir voru barnaskólar,
gagnfræðaskólar, lýðháskólar og
fleiri skólar á síðustu tugum 19. aldar
og lög voru sett um fræðsluskyldu
barna árið 1907, var það á valdi
stjórnanda hvers skóla, hvort nem-
endum var ætlað að stunda einhverj-
ar íþróttir innan skólans.
Á árunum 1928 til 1929 er þess get-
ið að stúlkum hafi verið kennd leik-
fimi, þjóðdansar og leikir í Lærða
skólanum. Áhersla skyldi lögð á fagr-
an og réttan limaburð. Einnig er þess
getið að þær hafi keppt t.d. í „hand-
tennis“ (badminton).
Reglugerðin segir þá að nemendur
gagnfræðadeildar skuli stunda
líkamsæfingar miðaðar við aldur og
þroska en lærdómsdeildin skuli iðka
íþróttir eftir vísindalegu kerfi. Efla
skuli og viðhalda líkamsþroska
nemenda, vinna á móti óhollum
vanastellingum, herða skap og vilja,
fegra limaburð og fas og vekja áhuga
og skilning á líkamsrækt og hreinlæti.
Það er ekki fyrr en árið 1940, all-
nokkru eftir stofnun ungmennafélaga
og íþróttafélaga víðsvegar um landið
svo og stofnun Ungmennafélags ís-
lands (U.M.F.Í.) 1907 og íþrótta-
samband íslands (Í.S.Í.) 1912, að
íþróttir, þ.e. fimleikar og sund, eru
gerðar að skyldunámsgreinum hjá
öllum börnum á skólaskyldualdri.
34
munur á íþróttum drengja og stúlkna
og ætlast er til að bæði kynin fáist við
samskonar viðfangsefni. Frá 10 ára
aldri er mælst til þess að kynin séu að-
skilin. Stúlkum og drengjum skal
kennt eftirfarandi: Fimleikar, hrynj-
andi æfingar, knattleikir og einstakl-
ingsraunir en drengjum skulu auk
þess kenndar frjálsar íþróttir og
glíma. Báðum kynjum á að vera
óhætt að keppa í knattleikjum innan
skólans.
íþróttageta stúlkna á gelgjuskeiði
er mjög dregin í efa og tekið fram að
keppni milli skóla í knattleikjum,
sundi eða öðrum greinum íþrótta sé
ekki leyfileg hjá stúlkum. Engin slík
bönn eru tekin fram um keppni
drengja á sama aldri.
Tekið er fram að kennari skuli
ákveða hvaða greinar stúlkur fái að
velja og eru leikfimi, blak, hand-
knattleikur og þjóðdansar nefnd sem
dæmi. Á sama tíma skal leggja aukna
áherslu á kennslu í stærri knattleikj-
um hjá drengjum.
í sundkennslu kveður við annan
tón þar sem ætlast er til sama náms af
stúlkum og drengjum og er svo enn í
dag.
Námskrá sem gefin var út árið 1960
er nær samhljóða að öðru leyti en því
að bann við keppni milli skóla er af-
numið. Kynskipting er áfram um 13
amslýti sem var í námskrá 1960.
Einnig er minnst á afkastagetu nem-
enda. Tekið er mið af þeim íþróttum
sem stundaðar eru í þjóðfélaginu og
hluti þeirra færður inn í skólana svo
sem kostur er. Skulu íþróttagreinarn-
ar notaðar sem aðferð til þess að
þroska hreyfieiginleikana, enda
krefjast þær mismunandi hreyfi-
eiginleika og færni. Fimleikar efla
t.d. liðleik, styrk og snerpu en knatt-
leikir þol og hraða o.s.frv.
Um leið er verið að framfylgja
öðru markmiði, þ.e. að gefa
nemendum kost á að kynnast mörg-
um íþróttagreinum, sem þeir geta
stundað utan skólatíma eða eftir að
skólagöngu lýkur. Auk þess er verið
að koma til móts við nemendur með
mismunandi áhugasvið með því að
hafa fjölbreytni innan íþróttakennsl-
unnar.
GREIN: ÞÓREY GUÐMUNDSDÓTTIR