19. júní - 19.06.1987, Page 83

Sú kvenímynd sem birtist í fjöl-
miðlunt hefur löngum verið
kvennahreyfingunni þyrnir í
augum. Konur hafa talið sig
geta lesið af þeirri ímynd viðhorf í
garð kvenþjóðarinnar, en þau eru
hvort tveggja í senn afleiðing og
orsök ólíkrar stöðu kynjanna. Hér á
eftir verður gluggað í auglýsingar
fjölmiðlanna - gamlar og nýjar - og
reynt að átta sig á því, hvort merkja
megi breytt viðhorf í kvenna garð frá
því sem áður var.
Kvenfrelsiskonur hafa beint at-
hyglinni að öllum fjölmiðlum þegar
þær gagnrýna kvenímyndina sem
haldið er á lofti. Gildir þá einu hver
fjölmiðillinn er; bókmenntir, mynd-
list eða kvikmyndir, sjónvarp, dag-
blöð og tímarit. Þær hafa einnig borið
niður í öllum hugsaniegum þáttum
þessara fjölmiðla - í sjónvarpi tilað-
mynda í fréttum, fræðslu- og
skemmtiefni og síðast en ekki síst í
auglýsingum. Kvenréttindafélag
íslands er meðal þeirra er hafa átt
frumkvæði að því hérlendis að athuga
hvernig málum þessum er háttað.
Sérstakur hópur á vegum félagsins
gerði árið 1981 úttekt - að vísu engan
veginn vísindalega - á hlut kynjanna í
fréttum og voru niðurstöður hópsins
kynntar á fróðlegri ráðstefnu sem fé-
lagið gekkst fyrir það sama ár (sjá 19.
júní, 1982). Á þeirri ráðstefnu fjall-
aði Kristín Þorkelsdóttir auglýsinga-
teiknari um fag sitt að þessu leyti.
Núna er skammt að minnast könnun-
ar sem Guðmundur Rúnar Árnason
fjölmiðlafræðingur gerði á fréttatím-
um sjónvarps mánuðina apríl og maí
1986. í niðurstöðum hans reyndust
karlar vera um 90% viðmælenda í
fréttum en konur um 10%. (Apolitic-
al Politics, London School of Econo-
mics, 1986). Einnig kom fram að
karlar voru inntir eftir annars konar
málefnum en konurnar og í ólíku um-
hverfi - hvoru tveggja sem reyndist
undirstrika ólíka hlutverkaskipan
kynjanna hérlendis.
Það gerist nú æ algengara að nem-
endur grunn- og framhaldsskólanna
fái sem verkefni í námi sínu að skoða
og bera saman hlut kynjanna í fjöl-
miðlum, en að sögn starfskvenna
Kvennahússins í Reykjavík leita
þessir nemendur gjarnan til þeirra
eftir upplýsingum og það í vaxandi
mæli.
Þá er sjálfsagt að geta þess að á
öðrum sviðunt scm falla undir fjöl-
miðlun, þ.e.a.s. í bókmenntum og
listum almennt, hefur verið vaxandi
umræða um þessi mál. Óhætt mun að
segja Helgu Kress bókmenntafræðing
brautryðjanda á þessu sviði og nú
virðist mjög virkt starf unnið af nem-
um í bókmenntum. Má í því sam-
bandi geta athyglisverðra útvarps-
þátta, sent bókmenntanemar fluttu í
vetur um kvenrithöfunda, verk þeirra
og viðtökurnar sem þær fengu. Mörg
munu einnig minnast Listahátíðar
kvenna sem hér var haldin í tilefni
loka kvennaáratugarins 1985.
Þannig hefur umræðan urn kven-
ímyndina, sem hófst innan kvenna-
hreyfinganna, skotið rótum vítt og
breitt og orðið sjálft - kvenímynd -
er ekki lengur framandi hugtak, held-
ur orð sem fellur opinberlega án þess
nokkur kippi sér upp við það.
( HVERJU FELST GAGNRÝNIN?
/
ður en kemur að viðfangsefni
þessa greinakorns, merkjan-
legum viðhorfsbreytingum í
auglýsingum, er ekki úr vegi
að rifja upp í hverju sú gagnrýni felst
sem beinst hefur að auglýsingaiðnað-
inum og snertir kvenímyndina.
Yfir því hefur ekki verið kvartað,
líkt og þegar um fréttir er að ræða, að
konur komi of sjaldan við sögu í aug-
lýsingum - þvert á móti hefur það
sem í þessu samhengi er nefnt
„notkun“ kvenna þótt í mesta lagi.
Er þá fyrst til að taka að konur koma
við sögu auglýsinga með tvennu móti:
sem markhópur, þ.e. þær eru hinir
KVENÍMYND
AUGLÝSMGANNA
GREIN: MAGDALENA SCHRAM
VIÐARKLÆÐNINGAR
Á LOFT OG VEGGI
Höfum fvrirliggjandi
ýmsar tegundir s.s.:
FURU
OREGON PINE
LERKl
EIK
ÁLM
ASK
CHERRY
CAVIANA
GULL-ÁLM
TEAK
HNOTU
Auglýsing
úr tímariti
árið 1967.
Hugniyndin
er ekki úrelt
þótt Útlitið
sé ganialdags.