Birtingur - 01.12.1955, Qupperneq 43

máli. Og allt í einu er maður eins og Hjalmar Gullberg
staddur á meðal okkar — hann er með handrit að heilli
ljóðabók í vasanum, á íslenzku. Og við vitum allt um
ljóð hans sem við þurfum að vita. Sama máli gegnir um
Nordahl Grieg. Þegar við heyrum minnzt á skáld sem
heitir Auden, þá vitura við strax hvern við er átt. Og
þcssi suðræni snillingur sem allt í einu tekur að lýsa eins
og skær Betlehemssljarna í myrkrinu hér nyrðra, þannig
að við fyllumst dapurlegri ástúð og ))rá eftir að sjá barnið
eins og vitringarnir forðum — það er Garcla Lorca. Þann-
ig mætti lcngi halda áfram.
Það hefur verið sagt að Magnús Asgeirsson hafi haft
sterkari og heilladrýgri áhrif á þróun íslenzkrar Ijóðlistar
en nokkur annar maður á þessari öld. Eitt er víst; með
snilldarþýðingum sínum gaf hann ungum íslenzkum höf-
undum mið af því sem bezt var gert erlcndis af samtíma-
skáldum.
En hver er svo skerfur Helga Hálfdanarsonar? Hvaða
frjómagn geta ung nútímaskáld sótt í þýðingar hans?
Ljóðrænar smásetningar í gömlum stíl, sem er orðinn
gljár af ofnotkun eins og sitjandi skrifstofumanns.
Valið cr einkennandi: Frá Norðurlöndum þýðir hann
á ellefu síður — 5 sfffur frá Noregi, 5 frá Danmörku,
I — eina frá Svíþjóð. Eins og vitað er hefur sænsk ljóð-
list að fornu og nýju staðið með töluvert meiri blóina en
norsk og dönsk. Svo er cnn. Þótt dönsk og norsk ljóðskáld
leggðu saman væru þau varla hálfdrættingar á við ná-
granna sína, Svia. Karin Boye var að vfsu gott skáld, en
kvæðið sem Helgi þýðir er varla með liennar betri ljóðum.
Heppnari er hann með valið á cinu danska skáldinu:
Kvæðið „Fölur morgunn" cftir Olc Sarvig er meðal ljósu
blctta bókarinnar.
Af þeim ellefu löndum sem eiga fulltrúa f bókinni er
„lebensraum" Þýzkalands cinna rýmst: 19 siður — 12 skáld.
Og cr jafnframt sá kaflinn sem minnst erindi á við ís-
lenzkar nútfmabókmenntir — að undanskildum Rilke. Þýzk
rósarómantfk orkar ekki lengur sefandi á taugar nútfma-
mannsins. Þessi cinföldu sannindi voru þegar á strfðs-
árunuin orðin Ijós Þjóðverjum sjálfum, enda beittu þeir
henni sálvísindalega til pyndingar fanga í hinum alræmdu
fanpabúðum sfnum. Ein aðferðin var sú að láta fangana
tnarséra tímunum saman í snæþöktum fangelsisgarðinum
<>g syngja Röslein. Rösleinl
Höfuðgallinn á ljóðaþýðingum Helga Hálfdanarsonar
er að mínu viti sá, að smekkur lians er bundinn horfnum
sjónarmiðum. Þessvegna velur liann kvæffi sem ckki kom-
ast f Iffrænt samband við fslenzkar nútfmabókmenntir —
°g bók lians fer erindisleysu. Af verkum erlendra stór-
nieistara nútfmans vclur hann einkuin rfmuö smáljóð,
þótt höfuðeinkenni þessara höfunda liggi yfirleitt á öðrum
sviðum. Annaðhvort er þýðandinn hræddur við rfmleysur,
eða hann hefur ekki betra vit. Mér er sagt að hann liafi
þýtt Rubayat upp að nýju J annarri bók — til hvers? Ef
til vill til að mæla snilld sína með Magnús Ásgeirsson
sem mælistiku? Nema honum hafi ekki fundizt Magnús
þýffa nógu vel? Ég veit ekki. En hitt grunar mig, aff Hclgi
Hálfdanarson velji einkum rfmuð kvæði til þýðingar til
aff geta notað rfmið sem mælistiku á leikni sína (þótt
slíkt viðhorf minni frcmur á iðnaðarmann en alvarlcgan
túlkanda skáldskapar).
En hver er þá leikni hans, t. d. í notkun stuðla? Hér
er sýnishorn:
„Ef menn frétta mitt lát þá stund sem við dyrnar stara þcir
upp í stjörnu-hiininsins blikandi vetrarskart . . . .“
Og hér er annað:
„Þar finn ég ró og hvíldin sem hnígur mild og góð
seytlar hægt úr morgunþokunnar dögg og hreiðurkvaki;
þar glitrar næturkyrrð, og meðan kulnar dagsins glóð
cr kvöldið fullt af smáu vængjablaki."
Þessi tvö sýnishom cru úr sömu opnu. Og hér er hið
þriðja:
„Lát það vera gleymt eins og löngu fölnuð blóm
eins og loga sem eitt sinn sló gullnum blæ;
lát það vera gleymt um aldur og ár
undir ellinnar silfursnæ."
Þýðandi sem lcggur metnað sinn í að nota rím og stuðla,
ætti að vanda sig betur.
Nú hef ég lengi og óvægilega deilt á þessa saklausu
hók Helga Hálfdanarsonar. Ég vil taka það frarn að mér
hefði aldrei dottið í hug að beita sleggjunni, ef fleipur
Helga Sæmundssonar hefði ekki eggjað mig til þess. Þessi
umsögn cr fremur hugsuff sem andmæli við fullyrðingu
en ciginlegur ritdómur. Ef þetta er ritdómur, þá er það
lielzt ritdómur um ritdóm Helga Sæm. Og væri ckki van-
þörf á að fleiri íslenzkir blaffadómarar yrðu tcknir til
bæna jafnóðum og þeir villa um miff í íslenzkum bók-
mcnntum.
Að frádregnum öllum mannjöfnuði er bók Helga Hálf-
danarsonar það sem kallað er þokkalegt, þýðandinn er lag-
Uekur :i stemningar og gerir margt fallega. Handbragðið
á þýffingunum er yfirlcitt viðfelldiff, og öðru hvcrju rekst
maður á ljóð sem maÖur gctur lesið sér til yndis. Mér
þykir líklegt að Helgi sé fær um að gera allmiklu betur,
ef hann setur markið hærra og vinnur markvissar að