Birtingur - 01.04.1956, Blaðsíða 5

það eitt sammerkt nýstefnuskáldum, að hann
gerir það frjálslegar en íhaldssamir „bók-
menntamenn“ hefðu samþykkt fyrir tíu árum.
Þannig eru þeir að vísu komnir á undanhald,
en geta þá jafnframt stært sig af frjálslyndi
um leið og þeir tefla hálfkvæðunum gegn
byltingarljóðunum. Enda flýtti hæstiréttur
íslenzkra lista sér að verðlauna höfundinn
strax eftir fyrstu bók, endaþótt þeir brytu
þar gamla venju.
Nú skiptir það ekki meginmáli hvort skáld
yrkir hefðbundið eða í nýjum stíl, aðalatriðið
er hvort um lifandi skáldskap er að ræða eða
ekki. Bók Þorgeirs Sveinbjarnarsonar er ekki
léleg og hann á fyllilega skilið að fá skálda-
styrk lægstu gráðu sem viðurkenningu fyrir
þokkaleg vinnubrögð. En þá verður jafnframt
að átelja harðlega það smekkleysi sem setur
Stefán Hörð Grímsson hjá við styrkveiting-
ar síðastliðin fimm ár, eða síðan síðari bók
hans kom út, því hún er á allan hátt miklu
verðmætari íslenzkum bókmenntum en bók
Þorgeirs Sveinbjarnarsonar, frá hvaða sjón-
armiði sem á hana er litið.
Ljóð Stefáns Harðar, Bifreiðin sem hemlar
hjá rjóðrinu, leiðir saman í einfaldri mynd
það ísland sem við þekkjum nú aðeins af af-
spurn og Island nútímans með sína yfirborðs-
legu rótlausu æsku. 1 ljóði hans eru teikn
nútímans vegin við fornum dómum: bifreið
í líki svartrar pöddu, blikkdósahlátur -—
og annarsvegar skógur, torfærar móagötur,
kvistótt prik — hann tengir fortíð og nútíð
einni sjónhendingu og lesandinn skynjar
þungan straum sögunnar gegnum einfaldan
klið hendinganna. Þetta er þroskað kvæði,
alvöruþrungið, orkar sterkt eins og þörf á-
drepa. Ljóð Þorgeirs Sveinbjarnarsonar, Blá-
kvöld við Mývatn, er með öðrum hætti. Það
er glettinn leikur að einfaldri náttúrustemn-
ingu. Hann fer að dæmi Tómasar Guðmunds-
sonar og talar kumpánlega um drottinn al-
máttugan, gerir gælur við liti og landslag og
nefnir það nöfnum án þess að draga upp
mynd þess, stiklar af steini á stein ríms og
stuðla. Hreyfingar hans eru léttar og gáska-
fullar en jafnframt dálítið tilgerðarlegar eins
og velæfður d’ans eftir reglum tilbúinnar
kúnstar. Ljóðið skilur eftir léttúðuga tilfinn-
ingu sem æfður ljóðamaður blygðast sín hálft
í hvoru fyrir að tileinka sér: til þess er hún
of barnaleg og innihaldslaus.
Jón úr Vör, Með örvalausum boga bls. 10: Hlát-
ur fjallsins:
Enn hugsa ég um fjallið sem var yfir okkur,
og hina mjóu steinvölurönd milli þess og hafsins,
og oddvitann okkar, sem taldi aura fólksins
og brosti við tárum.
Þegar ég verð stór, hugsaði ég, en sagði ekki hátt,
ætla ég að byggja hús uppi á hjallanum
— einu grastó fjallsins yfir þorpinu •—
og rita bækur mér til frægðar,
láta sólina skína á barðastóran hatt úr fléttuðu strái.
En ég var ennþá fátækur, atvinnulaus og
umkomulítill
þegar síðasta skriðan velti
torfunni af nefi klettsins
og kastaði í hús oddvitans á bakkanum
við sjávarhamrana.
Þetta var hlátur fjallsins.
En einnig hann stóð oddvitinn af sér,
gekk berum fótum út kalda aurleðju gólfs síns
og brosti.
Heiðrekur Guðmundsson, Af heiðarbrún bls. 11:
Sunnudagur:
Ég var í dag við eina gátu að glíma,
gat ei með rökum visað henni á bug:
Öðlast menn fyrst í fjarlægð rúms og tíma
fullkomna sjón og skilningsglöggan hug?
Menn eru naumast nokkurs virði taldir
nema þeir hverfi í dauðans veröld inn.
Það getur jafnvel tekið tíu aldir
tornæma þjóð að meta snilling sinn.
Oft finnst mér ljúft við liðna tíð að una.
Leita ég uppi hlý og gömul skjól.
Horfin er þokan gráa mér úr muna,
margoft sem forðum skyggði á heiða sól.
3