Birtingur - 01.04.1956, Blaðsíða 26

dæjum, eins og aðrar líftegundir hafa liðið
undir lok ? Við segjumst neita að trúa því að
jörðinni verði eytt, en það er hvorki röksemd
né slysavöm, heldur þrjózka; möguleikinn
einn, sá sem ég lýsti, Jónas, leiðir af sjálfum
sér til nýs viðhorfs, veldur byltingu í hug
þeirra sem alið hafa mesta trú á hamingju-
kosti mannsins á jörðinni. Við höfum mörg
bundizt ýmsum kenningakerfum; og víst geta
þau, hvert um sig, haft við rök að styðjast
um afmörkuð efni. En frammi fyrir hástóli
vísindanna, sem þú lofaðir af svo miklum
sanni á þínum tíma, fyllumst við öll efa og
kvíða: Höfum við runnið skeiðið til enda?
Fyrir skemmstu sá ég sögu í myndum af
lærisveini galdrameistarans. Lærisveinninn
var vinnupiltur meistarans: í upphafi sjáum
við hann rogast með þungar vatnsfötur milli
brunns og bæjar. En hann veitir athygli að-
ferð húsbónda síns við seiðinn. Þegar meist-
arinn tekur á sig náðir, fer vinnumaður til
og galdrar sópinn. Er þar skemmst af að segja
að sópurinn fer að bera vatnið, en vinnumað-
ur hagræðir sér makindalega í hægindastóh
— og sofnar. En sópurinn keppist við vatns-
burðinn, áman fyllist, vatnið tekur að flæða
um húsið. Að síðustu fer hægindastóllinn á
flot, veltur, og vinnumaður vaknar á sundi
með andfælum. Hann skilur hvað gerzt hef-
ur, hleypur í veg fyrir sópinn, skipar honum
að hætta vatnsburðinum. En sá sem settur
hefur verið af stað með galdri, verður stöðv-
aður með galdri einum. Sú kunnátta er vinnu-
manni ekki léð: sópurinn heldur áfram að
bera vatnið. Vinnumaður ræðst með öxi gegn
sópnum og klýfur hann í ,,herðar“ niður; þá
rís heill sópur af hverri flís, allir bera vatn í
margfyllta ámuna — húsið er að verða fullt.
Þá kemur meistarinn sjálfur á vettvang,
bendir vatninu að hypja sig, en vinnumaður
fær sjálfur að kjótla því eftirleiðis.
Þannig eru vísindin og þekkingin að vaxa
okkur yfir höfuð, Jónas. Og þótt við sjáum
öll þann háska, sem yfir okkur vofir: vél-
gengi hugans, eyðingu jarðar, þá fáum við
ekki stöðvað okkur — né leitað nýrra færa.
Það er sem við snúumst hraðar og hraðar í
eilífum hring í sjóðandi nornakatli. En ef við
stöðvum ekki hringekjuna af eigin rammleik,
þá verður enginn til þess: þar skilur sögu
okkar og söguna af lærisveini galdrameistar-
ans, að við erum sjálf okkar eigin meistarar
og lærisveinar. Lánast okkur að stöðva sóp-
inn?
Það eru svo mörg veður í manneskjunni:
Þeim var eg verst er eg unni mest, sagði
Guðrún. Við erum óvitar: blekkjumst af
gullsliti eldsins og leikum með hann. Flest
önum við áfram í blindni, og fáum engum
bótum til vegar komið. En margir þeirra, sem
skilja kjör mannsins, stöðvast í máttvana
undrun yfir framferði hans; aðrir fyllast von-
leysi og efasemdum að nokkru verði um þok-
að. Og virðist þannig flest koma í einn stað
niður. Þó er þriðji möguleikinn ónefndur: að
sjá og skilja — og vona þó. Og trúa þó. Og
stríða þó. Fyrir hverju? Fyrir frelsi manns-
ins. Fyrir hamingju mannsins. Fyrir lífi
mannsins.
Jónas, ég hitti í morgun stúlku með húfu
og rauðan skúf. Hún bað mig segja að þröst-
urinn hefði komið kveðjunni til skila.
24