Freyr - 01.02.1998, Qupperneq 31

2. tafla. Dagsetning þegar úthagi verður algrænn á
einstökum veðurathugunarstöðvum, meðaltal allra
ára. Tölur í svigum sýna leiðrétt gildi þar sem tekið
hefur verið tillit til ára sem vantar.
Dagar frá
Fjöldi Úthagi því tún voru Tegund
Stöð ára algrænn algræn gróðurlendis
Hólmur 21 17.6. 23 Lyng, víðir o.fl.
Korpa 10 26.6. 32 Graslendi
Akranes 14 12.6. 19 Graslendi
Hvanneyri 8 18.6. (20.6.) 26 Graslendi
Arnarstapi 15 10.6.(11.6.) 9 Mólendi og hraun
Hamraendar 32 18.6. 28 Holt (mest gras)
Reykhólar 23 23.6. (22.6.) 28 Þurrkuð mýri
Lambavatn 33 18.6. 24 Mýrlendi
Þórustaðir 33 15.6. 19 Graslendi
Suðureyri 15 20.6. (23.6.) 13
Hlaðhamar 33 13.6. 16 Gras- og mýrlendi
Barkarstaðir 26 24.6. 22 Gras- og hrísmói
Hólar í Hjaltadal 27 17.6. 20 Graslendi
Torfufell 21 25.6. (24.6.) 32 Hrísmóar
Vaglir 19 11.6.(12.6.) 9
Sandur 32 24.6. 22 Mýrlendi
Mýri 23 18.6. 14 Fjalldrapi, kvistur
Reykjahlíð 33 13.6. 17 Trjágróður
Húsavík 31 12.6.(11.6.) 12 Graslendi
Garður 31 24.6. 19 Viður og lyng
Möðrudalur 17 19.6.(17.6.) 11 Fjalldrapi
Þorvaldsstaðir 32 13.7.(14.7.) 40 Gras- og mýrlendi
Brú 24 19.6. 14 Grasmói
Dratthalastaðir 29 12.6. (11.6.) 12 Gras- og lyngmói
Skriðuklaustur 12 18.6. (21.6.) 26 Graslendi
Seyðisfjörður 33 14.6. 10 Graslendi
Teigarhom 32 27.6. (28.6.) 34 Gras- og mýrlendi
Hólar í Hornafirði 20 14.6. 29 Mýrlendi
Vík 28 5.6. (4.6.) 19 Graslendi
Sámsstaðir 19 1.6. (4.6.) 18 Graslendi
Önnupartur 12 10.6. (9.6.) 17 Graslendi
Jaðar 26 22.6. (21.6.) 24 Gras að mestu
írafoss 20 17.6(16.6.) 13 Kjarr o.fl.
Reykir 12 15.6.(14.6.) 24 Graslendi
Meðaltal 17.6. 20
Byrjun gróanda og
veðurfar
Samspil veðurfars og byrjunar gró-
anda er flóknara á íslandi og í
Skandinavíu en sunnar í álfunni. Þar
koma til áhrif svella, snjóa og jarð-
klaka. Það er þó ljóst að ekki sést
grænn litur á túnum fyrr en snjó og
svell hefur leyst af þeim. Einnig
verður jörð að vera þíð niður í
ákveðna dýpt til að grös fari að lifna.
Jarðvegshiti hefur verið mældur á
Hvanneyri, Reykhólum, Skriðu-
klaustri, Sámsstöðum, Reykjum og
Korpu um nokkurt árabil. Þetta
gagnasafn er þó mjög götótt á þeim
tíma sem jörð er að byrja að grænka.
Nánast öll árin var hitinn í 10 sm
dýpt kominn yfir 0°C þegar tún voru
talin byrjuð að grænka. Hins vegar
kom fyrir að frost væri í 20 sm dýpt
þegar jörð var talin byrja að grænka.
Sé þetta haft sem viðmiðun hefur
jörð verið orðin klakalaus niður í 10-
20 sm dýpt dagana sem gróandinn
var talinn hefjast á stöðvunum sem
hér eru skoðaðar. Þó svo að lofthiti
hafi e.t.v. verið nægur hefur ekki
byrjað að grænka fyrr, væntanlega
vegna jarðklaka eða snjóa.
Útreikningar á áhrifum veður-
þátta byggjast á veðurgögnum frá
níu stöðvum eins og áður hefur
komið fram og umfjöllunin hér á
eftir um áhrif veðurþátta miðast ein-
göngu við þær. Samkvæmt þeim
gögnum þarf ekki nema 2-3 sólar-
hringa hlýindi eftir kuldakafla til að
grænn litur komi á tún sé jörðin á
annað borð tilbúin. Það kom í ljós að
meðalhiti þriggja síðustu daga fyrir
byrjun gróanda var 5,1°C og meðal-
hiti sjö síðustu daga 4,1°C (miðað er
við hita í 2 m hæð). Þetta er eitthvað
hærri hiti en þarf til að tún fari að
lifna. Sum ár hlýnar snögglega og þá
getur hitinn þessa daga farið langt
yfir það sem þarf til að koma gróðr-
inum af stað. Það má því segja sem
svo að þegar jörð er orðin klakalaus
niður í a.m.k. 10-20 sm dýpt geti
farið að grænka þegar þriggja sólar-
hringa meðaltöl ná 3-6°C. Hitinn
þarf væntanlega að vera hærri ef
jörðin er mjög köld. Meðalhiti sjö
sólarhringa þarf að komast í 3-4° til
að fari að grænka.
Út frá veðurgögnum var reynt að
skoða hvaða áhrif hiti hinna ýmsu
mánaða (sept.-apríl) hefði á það hve-
nær vorsins byrjaði að grænka. Próf-
að var að nota mánuðina hvem fyrir
sig og slá þeim saman á ýmsa vegu.
Best reyndist að hafa september og
október saman (í þessari grein eru
þeir kallaðir haustmánuðir), nóvem-
ber-febrúar saman (hér nefndir vetr-
armánuðir) og mars og apríl saman
(hér nefndir vormánuðir). Þetta er þó
ekki hin hefðbundna skipting Veður-
stofunnar í haust-, vetrar- og vor-
mánuði.
Útreikningar sýndu eins og við
var að búast að vetrar- og sérstak-
lega vorhitinn hefur mikil áhrif á
það hvenær byrjar að grænka. Fyrir
hverja gráðu sem vetrarhitinn (nóv,-
febr.) lækkar seinkar vorkomunni
Freyr 1/98 — 27