Freyr - 01.02.1998, Side 37

Rekstur grænmetisbúa
1996 og þróun í afkomu
þeirra árin 1992-1996
Samantekt sú sem hér fer á eftir
um afkomu í rekstri grænmet-
isbúa á við um bú sem einkum rækta
tómata, gúrkur, papriku og gulrætur
og skiptist hún í þrjá hluta:
l. Almenna greiningu á afkomu
grænmetisbúa á árinu 1996;
2. sérgreiningu á afkomu bænda í
greininni á árinu 1996 eftir aldri;
og
3. sérgreiningu á þróun í afkomu
sömu grænmetisbúa á tímabilinu
1992-1996.
Fjöldi framtala sem nýtt hafa ver-
ið til árlegrar greiningar á rekstrar-
afkomu grænmetisbúa hjá Hagþjón-
ustu landbúnaðarins hefur farið vax-
andi á undanfömum árum. A árinu
1992 var fjöldi þeirra t.d. 32 bú
samanborið við 72 bú á árinu 1996.
Akveðið var að velja þau bú til skoð-
unar sem höfðu meira en 70%
rekstrartekna af sölu aðalafurðar.
Samkvæmt þessu vom notuð 60
framtöl fyrir árið 1996 við vinnslu 1.
og 2. hluta. Þetta úrtak er mjög hátt
miðað við
heildarfjölda
starfandi
grænmetisbúa
á landinu og
samsvarar því
að vera um
68%. Fjöldi
búa við
vinnslu 3.
hluta sem not-
aður var við
sérgreiningu
á þróun í af-
komu sömu
búa á fimm
ára tímabilinu 1992 til 1996 var 12
og vom sömu kröfur gerðar um 70%
tekna af sölu aðalafurðar.
Hér er tekið mið af
meðaltali 60 grænmetis-
búa, en telja má að með-
altal þeirra geti verið lýs-
andi fyrir stöðu greinar-
innar í heild. Þó verður að
geta þess að afkoma bú-
anna er mismunandi og
frávik frá meðaltali á ein-
stökum rekstrarþáttum í
mörgum tilfellum mikið.
Til að sýna betur hvað átt
er við eru nokkrar stærðir
settar upp á myndrænan
hátt. A mynd 1 kemur
fram hvemig afkoman er mis-
munandi milli búa innan 60 búa
úrtaksins. Eins og sjá má á myndinni
skiptist fjöldi búa nokkum veginn
jafnt milli þess að hafa hagnað eða
tap. Það kemur í ljós að afkoman er
allt frá því að vera verulega slæm hjá
um 15% búanna og til þess að vera
mjög góð hjá svipuðum fjölda búa.
A mynd 2 eru skuldir búanna
sýndar sem hlutfall af rekstrartekj-
um. Mörk eru dregin á lárétta ásnum
þar sem skuldir eru jafnar ársveltu.
Mynd 1 Hagnaður/ tap. Skorið er á mestu frávik
til beggja handa.
Mynd 2 Skuldastaða Skorið er á mestu frávik til
beggja handa.
Mynd 3 Eiginfjárstaða. Skorið er á mestu frávik til
beggja handa.
Freyr 1/98 - 33