Freyr - 01.11.2002, Blaðsíða 11

FóðuiDarfir ungneyta tll
kjötframlelðslu
INNGANGUR
Nautakjötsframleiðsla á íslandi
er mest stunduð sem hliðarbú-
grein með mjólkurframleiðslu.
Hættan er að við slíkar aðstæður
verði uppeldi ungneyta til kjöt-
ffamleiðslu með svipuðum hætti
og kvíguuppeldi. Vissulega eru
grundvallaratriðin þau sömu, sér-
stakalega á fyrstu mánuðunum,
en síðan eiga þessir gripir ekki
samleið í fóðrun. Kvíguuppeldið
stefnir að því að undirbúa verð-
andi mjólkurkýr sem best fyrir
mikla mjólkurframleiðslu, frjó-
semi og endingu. Það er venju-
lega gert með hóflegu eldi og
lágmarks fitusöfnun. Uppeldi
ungneyta til kjötframleiðslu
stefnir hins vegar að hámarks
fóðumýtingu og hámarks vaxtar-
hraða gripa á hagkvæmu fóðri.
Allt atlæti þarf að vera í lagi svo
sem streitulaust umhverfí, reglu-
legar gjafir og rétt samsett, heil-
næmt og lystugt fóður. Það verð-
ur aldrei of oft ítrekað að allar
tafir á vexti og þroska sláturgripa
margfalda fóðurmagnið sem þarf
til þess að framleiða hvert kg af
kjöti og eykur því kostnað.
Hér verður fjallað um fóðmn
nautgripa til kjötframleiðslu út
frá tveimur fóðurplönum með
annars vegar orkuríku fóðri og
hins vegar orkurým. Allir út-
reikningar styðjast við niðurstöð-
ur úr tilraunum frá Möðmvöllum
með kvígur, uxa og naut af ís-
lensku kyni eða einblendingum
af Galloway, Angus eða Límósin
kynjum, þar sem móðirin er ís-
lensk. Um þær tilraunir má lesa
nánar í ritum sem nefhd em í
heimildaskrá aftast í þessari
grein.
Markmið
Aður en ráðist er í kjötfram-
leiðslu þarf að setja sér markmið
sem taka mið af þeirri aðstöðu og
fóðri sem bóndinn á kost á og
markaðshorfum. Þar fyrir utan á
það að vera markmið að ná eftir-
sóttri sláturstærð á innan við 24
mánuðum. Val á sláturstærð og
flokkun ræðst bæði af verðlagn-
ingunni og tegundum eldisgripa,
en alltaf ber að stefna að hæstu
verðflokkunum. Hér á landi er
kjötflokkunarkerfi sláturgripa til-
tölulega einfalt þó að verðlagning
falla verði sífellt flóknari vegna
mismunandi áherslna og krafna
vinnslustöðva. I dag er sóst eftir
sem stærstum sláturgripum með
þokkalega fituhulu og holdfyll-
ingu. Þeir gripir, sem ná ekki lág-
markstærð og réttri flokkun
(UNIA), em verðfelldir umtals-
vert. Vegna offramboðs á naut-
gripakjöti er samningsstaða
bænda erfið og í rauninni em það
vinnslustöðvamar sem ákvarða
einhliða verðið. Sumar vinnslu-
stöðvar em famar að greiða 10 -
13% meira fyrir holdablendinga
en íslensk ungneyti þó að fram-
leiðslukostnaður þeirra síðar-
nefndu sé umtalsvert hærri. Þetta
er eðlileg þróun sem stefnir í þá
átt að borga meira fyrir kjötgæði.
I Evrópu er verðflokkunarkerfið
með mun fleiri fitu- og holdfyll-
ingarflokkum, auk margra stærð-
arflokka. Ofan á það bætist síðan
verð- og framleiðslustýringar-
kerfi Evrópusambandsins. Þar em
eftir
Þórodd Sveinsson,
tilrauna-
stjóra,
Rannsókna-
stofnun
landbúnaðarins,
Möðruvöllum
kálfar aldir eftir nákvæmum upp-
skrifitum sem skila föllum í réttri
stærð, fitu- og holdaflokka.
Þannig kerfí em ekki í augsýn
hér á landi.
Val á gripum
Vegna mikillrar viðhaldsþarfar
í íslenska mjólkurkúastofninum
hefur svigrúm til að nýta yfír-
burði holdablendinga í kjötfram-
leiðslunni verið takmarkað. Sam-
kvæmt upplýsingum á heimasíðu
Landssambands kúabænda vom
árlega seldir um 2000 skammtar
af holdasæði á ámnum 2000 -
2001 sem er einhver aukning frá
ámnum á undan. Miðað við eðli-
legt fanghlutfall em þetta um
1100 gripir á ári sem er um 12%
af heildarásetningi til kjötfram-
leiðslu. Þannig áætlað er um 88%
nautakjöts á markaði af íslensk-
um nautum eða uxum. Flestir
bændur hafa því ekki úr miklu að
velja. Ef bóndinn getur valið ætti
hann einungis að setja holda-
blendinga á til kjötframleiðslu.
Límósínblendingar hafa nokkra
yfirburði fram yfír Angusblend-
inga sem hafa umtalsverða fram
yfir Gallowayblendinga. Naut,
kvígur og uxar þessara blendinga
Freyr 9/2002-11 J