Freyr - 01.11.2002, Blaðsíða 13

2. tafla. Fóðuráætlanir fyrir 0-12 vikna gamla kálfa á
mjólkurskeiði.
Aldur Mjólk, l/dag I II Kjarnfóður kg2> Hey kg!> Vatn l!>
1 -4 daga 3- 4 Itr, broddur - - -
5-7 daga 2x2 2x2 0,1 0,1 1
1-2 vikna 2,5x2 2x2 0,1 0,2 1
2-3 vikna 2,5x2 2x2 0,2 0,2 2
3-4 vikna 2,5x2 2x2 0,3 0,2 2
4-5 vikna 2,5x2 2x2 0,5 0,2 3
5-6 vikna 2x2 2x2 0,6 0,2 3
6-7 vikna 1,5x2 2 x 231 0,8 0,3 4
7-8 vikna 1 x 2 0 1,0 1,0 6
8-10 vikna 0,5x2 0 0,8 1,5 7
10-12 vikna 0 0 0,5 2,0 8
1) Uppgefið mjólkurmagn miðast viö ferskmjólk. Ef mjólkurduft (125 - 130 g/l
vatns) er notað þarf að bæta við um hálfum lítra miðaö við uppgefið magn.
I mjólkurplani I er hefðbundin íslensk mjólkurgjöf þar sem ekki skortir
afgangs mjólk í kálfa. i mjólkurplani II er miðað við lágmarks mjólkurgjöf
þar sem kjarnfóður kemur í stað mjólkur eins fljótt og talið er ráðlegt.
2) Uppgefnar tölur eru eingöngu leiðbeinandi en aögangur að heyi, kjarnfóðri
og vatni á að vera ótakmarkaður. Búast má við minna kjarnfóður- og heyáti
á mjólkurplani I en hér er gefið upp.
3) Kálfana má taka af mjólk þegar þeir eru farnir að éta 750 g af kjarnfóöri á
dag sem ætti að vera að jafnaði við 6 - 7 vikna aldur á plani II en heldur
seinna á plani I.
að er að aukinn fóðurstyrkur eyk-
ur heildar þurrefnisát en á móti
vegur að einhverju eða öllu leyti
lakari fóðumýting með auknum
fóðurstyrk. Hér er gert ráð íyrir
að þetta vegi hvort annað upp.
I fóðurplani A er stefnt að há-
marksheyfóðrun með frekar
orkurýrum heyjum. Orkugildið er
á bilinu 0,65 - 0,75 og 0,71
FEm/kg þe. að jafnaði. Um 92%
af heildarfóðrinu kemur úr heyj-
um og 5% af kjamfóðri (t.d.
byggi) og meðalfóðurstyrkur
heildarfóðurs er 0,74 FEm/kg þe.
Sennilega er fóðurplan A mjög
dæmigerð íslensk fóðmn á ung-
neytum. I fóðurplani B er stefnt
að hámarksvaxtarhraða án þess
að það komi of mikið niður á
fóðumýtingunni. Um 77% af
heildarfóðrinu er hey með meðal-
orkugildi upp á 0,80 FEm/kg þe.
og 20% kemur af heimaræktuðu
byggi eða sambærilegu ódým
kjamfóðri. I þessu plani er með-
alfóðurstyrkur heildarfóðurs 0,86
FEm/kg þe. Ef heygæðin em
meiri getur kjamfóðurhlutinn
minnkað sem því nemur. Heyið
gæti t.d. verið vallarfoxgras. I
1. töflu em fóðurþarfir miðaðar
við ungneyti á básum og nálægt
100% fóðumýtni. í raun verður
fóðumýtnin alltaf lakari vegna
t.a.m. sjúkdóma, ffákasts (moð
og skemmt fóður), fóðmnartækni
og þrengsla í stíum. Auk þess
leiðir mjög kröftug fóðmn til lak-
ari fóðumýtingar í samanburði
við veikari fóðmn. Ungneyti í
lausagöngu þurfa 10% meira fóð-
ur en ungneyti á básum. Sömu-
leiðis þurfa ungneyti í þröngum
stíum enn meira fóður vegna
minni vaxtarhraða og meira álags
heldur en ungneyti með meira
rými. Stíurými er alltaf mála-
miðlun á milli þess besta fyrir
gripina og hagkvæma fýrir bónd-
ann. Með þetta í huga hefur ver-
ið fundið út að æskilegt stíurými
á grip er 1,9 - 2,5 m2 fyrir 250 -
500 kg þung ungneyti.
Mjólkurskeiðið
Á þessu skeiði, sem stendur í
u.þ.b. þrjá mánuði, er gmnnurinn
lagður að vel heppnuðu eldi. Hér
er mjög mikilvægt að dekra við
kálfana fyrstu vikumar. Smákálf-
ar þurfa að tengjast fólkinu sem
umgengst þá og hirðir því að
lengi býr að fyrstu gerð. Fyrstu
vikumar er best að hafa kálfana
aðskilda í þurmm kálfaboxum
með mjúku undirlagi. Þennan
tíma á að nota til þess að hæna
kálfana að fólki með því að
strjúka þeim og klóra. Um mitt
mjólkurskeið em kálfamir færðir
í rúmgóðar stíur með öðmm kálf-
um. I 2. töflu em fóðuráætlanir
sem ættu að koma kálfunum
sómasamlega í gegnum mjólkur-
skeiðið.
Kálfamir fæðast án mótefna og
þess vegna er viðnámsþróttur
þeirra algjörlega háður brodd-
mjólkinni sem er auðug af mót-
efnum. Sérstaklega er fyrsti
broddurinn mótefnaríkur. Kálf-
amir þurfa að fá bragð (0,5 - 1 1)
á fyrstu klukkustundunum eftir
fæðingu. Ef kálfur getur ekki
dmkkið sjálfur, þarf að hella í
hann með öllum ráðum. Endur-
takið gjöfina með 2 1 af broddi
eftir um 6 - 8 klst. og síðan um
1,5 1 þrisvar á dag næstu fjóra
daga. Kálfar, sem ganga undir
fyrsta sólarhringinn, þurfa að fá
brodd úr flösku ef þeir eiga erfitt
með að sjúga.
Venjulega mjólka fullorðnar
kýr mun meiri broddi en kálfamir
geta torgað. Þess vegna er auð-
velt að koma sér upp broddforða.
Broddur frá fullorðnum hraustum
kúm í fjósinu er frystur í t.d. 1 -
2 1 mjólkurfemum. Við -18°C
geymist þannig broddur í allt að
ár. Þegar broddurinn er afþíddur
þarf það að gerast varlega og t.d.
er ekki ráðlegt nota örbylgjuofn
þó að sumir telji það óhætt. Mót-
Freyr 9/2002-13 |