Hugur - 01.01.2007, Page 15

Andlegt lýðveldi án kreddu
13
ég átta mig á því hvar ég er ósammála Páli. Skrif mín um gagnrýna hugsun hafa
því átt sér langan aðdraganda og ég hef ekkert hugsað um lesandann í því sam-
hengi fyrr en undir lokin þegar maður reynir að koma þessu skýrt og skilmerki-
lega frá sér svo að lesandinn geti skihð mann.
Afpví aðpú nefnirpessa grein langar mig íframhaldinu að spyrjapig um fræðilega
gagnrýni. Þarna gagnrýnirðu Pál, raunarfinnst manni svolítið eins ogpú sértfrek-
ar að leiðrétta Pál ípessari grein. Suma hefurðu ef til villgagnrýnt meira í öðrum
greinum ogpú hefur staðið í nokkrum ritdeilum, eins og við Kristján Kristjánsson,
Vilhjálm Arnason ogDavtð Kristinsson og Hjörleif Finnsson sem er kannskifrœgasta
ritdeilan ...
Þar voru þeir að vísu að gagnrýna mig en ekki ég þá.
Já, pað byrjaði náttúrlega pannig. Hver erpín almenna skoðun ápessari frceðilegu
gagnrýni? Hvert er markmið hennar og tilhvers er hún?
Eg held hún jaðri við að vera einskis virði ef hún er bara sett fram sjálfs sín vegna
eða sem einhver íþrótt, þá jaðrar hún við að vera tímasóun - það er mín afstaða.
Með fáeinum undantekningum sem skýrast af ytra samhengi hef ég í öllum þess-
um dæmum sem þú nefnir nema því síðasta, aldrei ímyndað mér að ég hafi verið
að gagnrýna einn eða neinn eða fást við gagnrýni. Ef við tökum grein Páls sem
dæmi þá er það grein sem ég var búinn að kenna ótal sinnum í ýmsum námskeið-
um áður en mér tókst að orða eigin hugsanir um efnið. Mín niðurstaða var sú að
greinarmunurinn á a priori-\óx)u\m, gagnrýninni hugsun og vísindaleiðinni geng-
ur ekki upp. Ég kom þessu ekki heim og saman. Það er alls ekki ljóst hvorum
megin gagnrýnin hugsun fellur, í flokk með hinni vísindalegu aðferð eða apriori-
leiðinni. Þar er kominn í hnotskurn einn vandinn sem ég hef verið að glíma við.
Það er ekki eins og einhver hafi komið að máli við mig og spurt hvort ég væri til
í að ritdæma grein Páls, „Er hægt að kenna gagnrýna hugsun?". Mér fellur iha að
vinna í þeim anda. Mér finnst það alveg ótrúlega erfitt og ótrúlega leiðinlegt að
ritdæma skrif fólks - ég gerði það fyrir Moggann á tímabili. Mér finnst það mikil
tímasóun. Það er ekkert hf í slíkum vinnubrögðum. Þú ert í hugmyndum og lifir
í hugmyndum og svo fellurðu frá hugmyndum og þarft að gera þær upp og skoða
hvers vegna þær passa ekki. Hið sama á við um verk Mills. Nú er ég að gera upp
Kúgun kvenna. Sú bók hefiir haft ótrúlega margvísleg áhrif á mig, en það eru io
ár síðan ég byrjaði að kynna mér hana vel. Nú er ég hins vegar orðinn mjög
óánægður með ýmislegt í bókinni og þarf að reyna að átta mig á því. Það er eins
með ritdeiluna við Vilhjálm. I hugmyndinni um samræðusiðferði er eitthvað sem
truflar mig mjög og til að orða hugsun mína þarf ég að orða hvað það er við
samræðusiðferðið sem mér finnst takmarkað. Hið sama á við um ritdeildu okkar
Kristjáns Kristjánssonar. Það hittist einfaldlega þannig á að ég og Kristján höfum
báðir verið að velta fyrir okkur ákveðinni stórmennskuhugsjón. Svo orðar Kristján
hana út frá Aristótelesi og þá finnst mér hún ekki passa og ég notaði skrif Kristj-
áns til að glöggva mig á eigin pælingum. Þetta er mitt svar um gagnrýnina. Og