Hugur - 01.01.2007, Síða 145

Otti á tímum öryggis
143
samkeppninnar að meta tækifæri sín og möguleika, en einnig áhættur og ógnir.
Þegar hæfileikaríkur ungur einstaklingur þarf að velja á milli atvinnumennsku í
fótbolta og frekara náms, þarf að hann að vega og meta hversu miklar líkur eru á
því að hann slái í gegn í hinum harða heimi atvinnumennskunnar, hvaða áhættur
fylgja því (til dæmis líkurnar á meiðslum) og hvort áhætturnar séu þess virði í
samanburði við mögulegan ágóða. Hann þarf einnig að vega og meta hvað frekara
nám hefði í för með sér, hvort örugg vinna með öruggum tekjum bíði eftir námið,
hvaða virðingar viðkomandi starfsstétt nýtur, hvaða lífsstíU fylgir með í kaupun-
um o.s.frv. Endanlegt val ræðst svo einnig af öðrum þáttum, félagsþrýstingi,
hvort faðir þessa einstaklings var fótboltamaður eða háskólaprófessor o.s.frv. Val-
ið var einnig í upphafi að einhverju leyti takmarkað og skilgreint af félagslegri
stöðu viðkomandi. En tilhneigingin er sú, með aukinni einstaklingsvæðingu, að
þess sé krafist að „efnahagslegt" áhættumat liggi að baki ákvörðunum. Þess er
krafist að staklingurinn reki sjálfan sig eins og fyrirtæki í samræmi við rökvísi
fyrrnefndrar áhættustjórnunar. Arelía Eydís Guðmundsdóttir, lektor í viðskipta-
fræði við Háskóla Islands, er talsmaður þessarar hugmyndafræði í nýlegri sjálfs-
hjálparbók sinni, Móti hœkkandi sól: „A sama hátt og stjórnendur í fyrirtækjum
gera viðskiptaáætlanir þurfum við sjálf að gera slíkt hið sama, þú ert þitt eigið
fyrirtæki. Það ert þú sem ert stjórnandi í þínu fyrirtæki allt þar til kemur að því að
þú yfirgefur þessa jarðvist.“36 Til þess skal beita hugtökum og aðferðum rekstrar-
fræða, eða eins og segir á bókarkápu: „Hugtök eins og stefnumótun, markmiðs-
lýsing og endurmat eiga ekki bara heima í fyrirtækjum, heldur líka hjá hverju og
einu okkar.“ I bókinni eru einstaklingar hvattir til fara í gegnum ferli stefnu-
mótunar (fyrirtækja) og íhuga markmið og leiðir að „árangursríku" lífi í leik og
starfi. Þótt Árelía geri ekki lítið úr tilfinningum þá er skýrt hvort kemur á undan,
eggið eða hænan:
Sú skilgreining sem ég nota í þessari bók gengur út frá því að von sé
hugsanaferli sem setur af stað þrá eftir einhverju ákveðnu en ég geri líka
ráð fyrir að þráin gefi manni kraft til að framkvæma svo maður nái mark-
miðum sínum. í því felst að setja sér markmið og framkvæma síðan í
ljósi þess sem maður þráir og beita til þess viljastyrk og útsjónarsemi. I
stuttu máli þá setur hugsunin af stað tilfinningu en ekki öfugt.37
Svo er að skilja að von verði til í hugsanaferli sem er íhugult, mögulega í svót-
greiningu rekstrarfræðanna (svót er skammstöfun fyrir „styrkleikar, veikleikar,
ógnir og tækifæri") . Rökvísi vonarinnar er því rökvísi fyrirtækjarekstrarins sem
framleiðir þrána sem er svo aftur fullnægt með útreikningum fyrirtækjaskynsem-
innar. Það kemur því ekki á óvart að einn af rauðum þráðum bókarinnar er hvatn-
ing til fólks að taka áhættu á rökvísum forsendum markmiðasetningar. Þetta
krefst stöðugrar íhugunar um það hver sé besti kosturinn í stöðunni hverju sinni,
36 Árelía Eydís Guðmundsdóttir, Móti hakkandi sól: Larðu að virkja kraft vonar og heppni i lífipinu, Reykjavík
2005,s- H-
Sama rit, s. 22.
37