Tónlistin - 01.11.1944, Blaðsíða 20

10
TÓNLISTIN
Oft liefir það viljað koma fyrir,
að tónlistin liafi orðið einskonar
trúðleikur, og sú skoðun hefir fest
allt of djúpar rætur, að hezl sé að
meðtaka tónlistina á makráðan og
fyrirhafnarlausan liátt. Að sjálf-
sögðu er nauðsynlegt að ía stúnd-
uin fullkomið tóm til að hlusta, og
hlusta þá vel, með því að heina hug-
anum að alls engu öðru þá stund-
ina; verða menn þá fyrst varir
sannrar heyrnarnautnar ejrrans. En
sífelld athafnalaus og hreyfingar-
vana nautn getur þó um síðir orðið
allskostar ófullnægjandi meðfæddu
starfsfjöri. Hugur og hönd hyggja
á samstarf. Skilningurinn vill veita
lirejrfingaróskinni fulltingi sitt. —
Þegar á öridverðu æfiskeiði verður
að byrja á að undirbúa þennan skiln-
ing, svo að unglingur og uppvax-
andi maður geti tamið sér það, sem
áunnizt hefir. Að vísu er það gleði-
legt, að margir þeir, sem engrar
leiðsagnar eða kennslu hafa notið,
skuli sér lil afþreyingar og uppbygg-
ingar öðru liverju sækja samsöng
eða hljómleika, en þó verður það
að teljast óumflýjanlegt til dýpra
skilnings og smekkþroskunar, að
tónmenntun sé ástunduð strax í
æsku. Það þarf því að hvetja hörn-
in strax lil þess að leita lags á liljóð-
færi, kenna þeim að umgangast hin
ýmsu söngtæki með alúð og virðingu
og örfa þau til samleiks. Þannig
skapast af sjálfu sér fjölskrúðug'
heimilistónlist. Hljóðfæri þau, sem
lientug eru til notkunar við skóla-
kennslu og lil iðkunar í heimahús-
um, eru hin margvíslegustu, allt frá
jafnvel góðri munnhörpu ogtil fiðlu.
Innan sinna takmarka eru í raun-
inni öll ldjóðfæri jafn-rétthá, séu
þau skynsamlejja handleikin, þvi að
í innsta cðli sínu miðar öll tónlist
að því að gera mcnnina góða, á-
nægða og hamingjusama, og til þess
þræðir hún hinar gjörólíkustu leið-
ir. Mennirnir eru misjafnlega þrosk-
aðir og hasla sér völl eftir því. Har-
mónikan getur skapað hamingju, og
níunda svmfónía Beethovens líka —
en ekki hamingju sama manns.
Ýmsir munu máske efast um það,
að úrræðalítið föndur á ófullkom-
in hljóðfæri muni í raun og veru
geta veitt fyllri ánægju en óvirk
hlustun á stórbrotið tónverk; en
þetta tvennt er svo náið hvort öðru,
að yndi af æðri tónlist er óhugsan-
legt án almennrar tónmenntar og
alþýðlegrar hljóðfæraiðkunar. Upp-
haf íslenzkrar tónmenningar er því
fólgið í þeirri tónlist, sem á vísan
aðgang að lílt þroskuðum iðkend-
um og hlustendum tónlistar. Full-
kominn skilningur á máske ofur ein-
földu en þó liollu viðfangsefni leið-
ir lil heilhrigðrar og sannrar gleði;
og þannig má oft og tíðum verða
áhorfandi að þeirri ánægju, sem
óbrotinn söngur alþýðu veldur,
máske við barla óhagstæð skil-
vrði; en þegar lekizt hefir að sam-
eina hörn og fullvaxið fólk til sam-
eiginlegs söngs og leiks á munn-
hörpu, harmóniku, blokkflautu,
fiðlu, mandólín, gítar og önnur smá-
hljóðfæri, þá fyrst er lagður traust-
ur hornsteinn að allsherjar-tónlist-
arlífi okkar; þá fvrst vaxai upp góð-
ir tónlistarhlustendur, sem hafa
innri skilyrði til að fylgjast með