Tónlistin - 01.11.1944, Blaðsíða 13

TÓNLISTIN
3
Hallgrímur Helgason:
Lifandi tónmenning
I.
Riti þessu liefir verið markað svið
innan tónlistarmála, svo sem nafn
þess bendir til, og er þar öllu meira
svigrúm en ætla skvldi við snögg-
legt vfirlit. Vandinn er sá, að nota
þetta frjálsræði möguleikanna á
sem réttastan og notadrýgstan hátt.
Ramminn sjálfur eftirlætur mikið
og gott efnisrými, og kemur þar
margt til greina, svo sem almenn
tónfræði, íslenzk lagfræði (með lag-
formunum), þættir úr tónlistarsögu,
jafnvel lýsing á undirstöðuatriðum
hljómfræðinnar með verkefnum og
formfræði með nótnadæmum. Allt
og slétt, laust við dramatísk tilþrif,
lýrískt og íhurðarlaust, eins og
margt af verkum Emils. Hörð átök
og þrautamiklar sviptingar voru
ekki við hæfi fíngerðrar og þýðrar
listamannslundar hans. Hann gerði
sér far um að móta vel öll smá-
atriði og sýndi þar liina fvllstu
smekkvísi, en á kostnað þessarar
kostgæfni lagði hann oft leið sína
fram hjá hinni stóru stígandi línu
i sterku formi, þar sem dramatískir
liæfileikar fá hezt notið sin. Af þess-
um ástæðum mun hann og lieldur
ekki hafa fundið verulega fullnæg-
ingu i tónskáldskap einum saman.
En sem syni mikillar hókmennta-
þjóðar var honum penninn tamur
í hendi. Ritfærni hans og orðhag-
leikur var með miklum ágætum,
og líktist liann í því sumum tón-
skáldum annarra þjóða, sem oft
þurftu að bregða fyrir sig ritleikni
sinni til þess að hjarga heiðri sín-
um og efla sæmd verðugra með-
bræðra.
Emil Thoroddsen er sigilt dæmi
um fjölgáfaðan Islending'. Allt leik-
ur í höndum lians. Hann er píanó-
leikari með afhurðúm, tónskáld, ril-
höfundur og listmálari. Hann er tal-
andi tákn ríkra hæfileika með þjóð
vorri, og að því levti mun nafn
lians lifa, sem sannar það eftir-
minnilega, að góðra eiginleika er
von hjá hörnum þessa lands. Sið-
ferðisþrek hvers einstaks verður síð-
an að koma i veg fvrir of mikla
fjölskiptingu og jafnvel sundrun ó-
líkra mannsparta. Emil Thoroddsen
er beztur fulltrúi þeirrar gullvægu
tvenningar tónlistarmannsins, að
vera bæði skapandi og endurskap-
andi, þótt hið siðarnefnda væri ef-
laust ríkara i eðli Iians. Hann er
fvrsti hoðheri íslenzkrar tónlistar,
sem tekst að sameina þelta tvennt
og lengja það saman með orðsins
list. íslenzk tónlistarsaga auðgast
hér að nýju vaxtarmagni, og hún
mun gevma minninguna um gáfu-
ríkan son listgyðjunnar og halda
nafni hans á lofti um komandi tíma.
Hallgrímur Helgason.