Sagnir - 01.04.1984, Blaðsíða 26

BRENNIVÍNIÐ FÆR Á SIG ÓORÐ
hins nýja tíma var Ágúst Guð-
mundsson, formaður á Strönd-
inni og sægarpur mikill, fæddur
árið 1869. Hann nefndi vínið
„óvitaeitur". Hvað hafði breyst?
Auðséð er að margt hafði farið
úrskeiðis þegar brennivínsaustur-
inn var sem ákafastur. Reynslan af
þambinu var í mörgum tilvikum
hörmuleg og segja Kristleifur á
Kroppi og fleiri höfundar ljótar
sögur af vinnumönnum á Strönd-
inni sem eyddu öllu kaupi sínu í
vín, skulduðu jafnvel útvegs-
bændum sem nam kaupi ókomins
árs. Dæmi voru um skipstapa af
völdum víndrykkju og bendir
Ágúst á hversu sárt var að vita
góða formenn sigla á sker og týna
sjálfum sér og áhöfninni þegar
þeir komu drukknir úr kaupstað.
E.t.v. veitir vísbendingu um
hug almennings að alþingi lagði
enn toll á brennivín árið 1879 og
var þetta í þriðja sinn á einum ára-
tug; hækkun tollsins var 50% á
hinum sterkustu drykkjum. Páll
Ólafsson virðist hafa tekið tolla-
lögunum vel framan af, sbr.:
Úr kaupstað þegar komið er
kútinn minn ég tek og segi:
Landið græðir mest á mér
mest drekk ég á nótt og degi.
En honum virðist hafa brugðið
við hækkunina árið 1879 því að
þá orti hann:
Á Hallfreðarstöðum er hollvini
fækkað,
hvílir þar Bakkus á fjölunum
lík.
Brennivínstollinn nú hafa þeir
hækkað,
hyggindamennirnir suður í
Vík.
Menn eru jafnan fljótir að komast
yfir mesta áfallið eftir verð-
hækkun brennivíns enda mun
Söngfélagið Harpa í Sjómanna-
klúbbnum Söngskemmtunin var
haldin 11. marsárið 1876. Hér er sýndur
fyrri hluti af prentaðri dagskrá.
tollurinn varla hafa valdið þátta-
skilum.
Pað voru stúkurnar öðru frem-
ur sem breyttu hugsunarhættin-
um. Steingrímur skáld Thor-
steinsson ritaði í sendibréfi árið
1881 um drykkjuskapinn í
Reykjavík „sem aldrei hefur verið
verri síðan ég man fyrst til“ og
segir að ekki nægi lengur til að
gera lukku í bænum að vera idíót,
menn verði að vera drykkjurútar
í tilbót. í þessum raunum ritar
hann: „Menn kunna að hlæja að
bindindi en mér liggur nærri við
að óska eftir því fyrir þessa kyn-
slóð.“ Og það kom; fyrsta stúkan
í Reykjavík var stofnuð árið 1885.
Magnús landshöfðingi Stephen-
sen var andvígur vínbanni en Ind-
riði Einarsson hefur eftir honum
að góðtemplarareglan „hefði
alveg snúið við almenningsálitinu
á drykkjuskap svo að nú væri farið
með allt í felur sem áður var
haldið sem mest á lofti“.
Skýr dæmi um mátt góðtempl-
ara má finna í skrifum Benedikts
Gröndals sem var í nöp við þá.
Hann ritaði m.a. um templarana
árið 1889:
Bæði prentverkin hér eru undir
þeirra valdi og enginn getur
mótmælt þeirri demoralisation
sem þetta félag hefur í för með
sér með eyðslusemi og kvenna-
fari. Þar eru sífelldir dansfund-
ir, nótt eftir nótt, og pöbullinn
gengur í það hópum saman ein-
ungis vegna þess ... það er eins
og enginn löstur sé til nema
fyllirí...
I' f o g r a m.
/. 1‘artur.
1. llvað er svo (jlatt. scm jjóflta vuu liutdur.
'J. Ja vi clskcr ilottc Landct. (Norskt lag).
3. Til austurbcims vil cg lialda.
i. Eldgauda Isafold.
llorra faktor Jón Steplienscu afhcndir liinn
nýja fána til forseta, klúbbsins, scm afliendir
liann íjclnginu.
ú. V a k i 1) a r r a ð a r d r ú 11
„Sjómannalivöt“, eptir sjcra Mattkias Jocli-
umsson, undir laginu „Nu han sváfvadc
kring“, sem verður gefins út býtt til allra,
áður en hún er sungin.
Skipið og fájkann í fánanum hefur hcrra
B. Grundal málað. Yngismeyjarnar Arndís
ug J>óra, dætur ytirdómara Jóns Pjetiurssonar,
hafa saumað blæjuna, en stöngina hefur herra
snikkari Jakob Svcinsson búið til.
Hvíld 15 mínútur.
24 SAGNIR