Morgunblaðið - 31.10.2012, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 2012
Leiftrandi fjör Hún geislaði af krafti og fjöri, þessi einbeitta stúlka, þegar hún reis upp úr vatninu eins og hafmey í Sundlaug Garðabæjar í íþróttamiðstöðinni Ásgarði á dögunum.
Eggert
Þekking byggð á
áreiðanlegum hlut-
lausum rannsóknum þarf
að liggja til grundvallar
þegar leitað er lausna
eða niðurstöðu í deilu-
málum. Án vísinda og
hlutlausrar þekkingar er
engin leið að færa fram
rök eða leiða mál til lykta
þegar tekist er á um rök
með og á móti. Á þetta
hefur mikið skort í stjórnmálaumræðu
samtímans, ekki aðeins hér á Íslandi,
heldur einnig í löndunum umhverfis
okkur.
Eitt nýlegasta dæmið er makríldeil-
an sem Íslendingar (og einnig Fær-
eyingar) eiga nú í við Norðmenn og
ESB. Í þeirri deilu eigum við Íslend-
ingar mikið undir því að löndin sem
ágreiningurinn er við taki mark á rann-
sóknum og fræðilegum rökum. En
rimman hefur verið það hörð, og stríð-
andi hagsmunir það sterkir, að deiluað-
ilar (t.d. Norðmenn og ESB) daufheyr-
ast við ábendingum um breytt göngu-
og hrygningarmynstur; daufheyrast
við rannsóknum og aflatölum sem aðrir
deiluaðilar (t.d. Íslendingar) tefla fram
máli sínu til stuðnings. Því er ekki
treyst að upplýsingarnar séu nógu
„hlutlausar“ eða „óvilhallar“. Þessi tor-
tryggni er gagnkvæm, því Íslendingar
og Færeyingar eru tregir að taka allt
gott og gilt sem t.d. Norðmenn vilja
halda að þeim sem rannsóknarnið-
urstöðum eða viðtekinni þekkingu.
Þessi pattstaða var meðal þess sem
kom til tals á nýafstöðnum fundi for-
sætisnefndar Vestnorræna ráðsins með
forsætisnefnd Norðurlandaráðs. Málið
hefur valdið sundurlyndi og vantrausti
innan hins norræna samfélags. Fær-
eyingar og Íslendingar eru reiðir Norð-
mönnum fyrir framgöngu þeirra í deil-
unni og þetta ósætti er farið að hafa
áhrif á andrúmsloftið í norrænni sam-
vinnu.
Þess vegna er tímabært að Norð-
urlandaráð leggi nú gott til málanna og
aðstoði deiluaðila við að komast á fast-
ari fjöl til lausnar deilunni, svo rök og
hagsmunir verði vegin á lóðum raun-
verulegra staðreynda, eða a.m.k. bestu
fáanlegu þekkingar.
Mín tillaga – sem ég raunar lagði inn
í umræðuna á fyrrnefndum fundi for-
sætisnefndanna tveggja – er þessi:
Norðurlandaráð þarf að hvetja til
fjölþjóðlegs rannsókn-
arsamstarfs og styrkja það
með beinum eða óbeinum
hætti. Þar með getur hið
norræna samfélag stuðlað
að vitsmunalegri lausn
þessarar harðnandi deilu í
stað þess að láta stríðandi
aðilum eftir karp og henti-
stefnukenningar sem leiða
ekkert gott af sér heldur
grafa undan samlyndi ná-
grannaþjóða. Þar með er
hægt að slá á tortryggni
og gagnkvæmt skeytingarleysi um nið-
urstöður rannsókna m.a. vegna þess
hvaðan þær séu upprunnar.
Fáist deiluaðilar til þess að sam-
þykkja slíkt fjölþjóðlegt, og þar með
hlutlaust, rannsóknarverkefni, er von
til þess að menn geti farið að ræða mál-
ið út frá staðreyndum, en ekki kenn-
ingum. Við Íslendingar eigum mikið
undir því að svo geti orðið, því það erum
jú við sem þurfum að sýna fram á hvað
er að gerast með makrílinn á Íslands-
miðum. Sömuleiðis er það öllum hlut-
aðeigandi í hag að átta sig betur á því
hvers megi vænta í framtíðinni af hegð-
un makrílsins, göngumynstri hans og
áhrifum á aðra fiskistofna – því hann er
gráðugur fiskurinn sá og étur mikið líkt
og skötuselurinn.
Ef marka má viðbrögð forsætis-
nefndar Norðurlandaráðs við tillögu
minni leyfi ég mér að vona að á þeim
vettvangi verði tekið frumkvæði í þessi
átt.
Hitt er svo annað (en þó skylt) mál –
að þessi umræða undirstrikar mik-
ilvægi þess að tryggja hlutleysi vís-
indastofnana. Sú tilhneiging rannsókn-
arstofnana að tengja sig beint við
atvinnulífið, fjársterka hagsmunaaðila
eða ríkjandi stjórnvöld á hverjum tíma,
er hættuleg til lengdar. Hún ógnar
sjálfstæði vísindanna og grefur þar
með undan gagni þeirra í þágu mann-
kynsins. Það er efni í aðra grein síðar.
Eftir Ólínu
Þorvarðardóttur
»Makríldeiluna þarf að
leysa á forsendum
bestu fáanlegu þekkingar.
Fjölþjóðlegt rannsókn-
arsamstarf gæti hjálpað til
við lausn deilunnar.
Ólína Þorvarðardóttir
Höfundur er alþingismaður og
varaformaður Vestnorræna ráðsins.
Makríldeilan – þekk-
inguna eða þrefið?
Það er sótt að
sjálfstæða atvinnu-
rekandanum, með sí-
fellt flóknari reglum,
opinberu eftirliti og
þungum sköttum.
Millistéttin berst í
bökkum og er að
kikna undan æ
þyngri skattaálögum
og stökkbreyttum
lánum.
Eldra fólk er undir árás skatt-
heimtumannsins og horfir á upp-
töku eigna í formi eignaupp-
tökuskatts, sem nefndur er
auðlegðarskattur í lögum.
Það er grafið með skipulegum
hætti undan komandi kynslóðum
með skuldasöfnun opinberra að-
ila.
Öryggi sjúklinga er ógnað
vegna kolvitlausrar forgangsröð-
unar, þar sem jarðgöng og rán-
dýrt bjölluat í andstöðu þjóðar,
ganga fyrir en lífsnauðsynleg
endurnýjun lækningatækja situr
á hakanum.
Það er sótt að séreignastefn-
unni og grunngildum borgaralegs
samfélags.
Þetta er staðan á Íslandi í dag
eftir tæplega fjögur ár með rík-
isstjórn sem kenndi sig í upphafi
við norræna velferð.
Skylda Sjálfstæðisflokksins
Það er söguleg skylda Sjálf-
stæðisflokksins að standa ekki að-
eins vörð um sjálfstæða atvinnu-
rekendann, millistéttina, þá sem
eldri eru og samborgara sem
þurfa á aðstoð að halda, það er
skylda sjálfstæðismanna gagnvart
framtíðinni að snúa vörn í sókn.
Séreignastefnan er einn af
hornsteinum borgaralegs sam-
félags. Einmitt þess vegna hafa
sósíalistar og margir aðrir
vinstrimenn haft horn í síðu
hennar. Markmið þeirra hefur
verið að grafa undan grunn-
gildum samfélags sem byggist á
frjálsum viðskiptum, frelsi ein-
staklingsins þar sem ríkið er
verkfæri borgaranna en ekki
þegnar ríkisvaldsins.
Það hefði því ekki átt að koma
á óvart að ríkisstjórn Jóhönnu
Sigurðardóttur næði litlum sem
engum árangri við að rétta hlut
þeirra sem glíma við miklar
skuldir. Fálmkenndar tilraunir og
á stundum kolvit-
lausar lagasetningar,
hafa litlu skilað. Ár-
angursleysi rík-
isstjórnarinnar er
ekki vegna mann-
vonsku eða skeyt-
ingarleysis gagnvart
þeim þúsundum sem
berjast við íbúða-
skuldir. Þegar for-
ystumenn rík-
isstjórnar eru í
hjarta sínu á móti
séreignastefnu,
skortir allan skilning á nauðsyn
þess að búa til jarðveg fyrir fjöl-
skyldur til að verja heimilin.
Í huga sósíalista er barátta
fjölskyldna við að eignast eigið
húsnæði með gríðarlegri vinnu og
eljusemi, háttur smáborgara sem
þeir hafa alla tíð litið niður á.
Smáborgarar – litli atvinnurek-
andinn og sjálfstæða millistéttin –
eiga ekki heima í framtíðarsýn
um hið sósíaldemókratíska sam-
félag sem barist er fyrir.
Loforð allra flokka
Allir flokkar sem eiga fulltrúa
á Alþingi hafa gefið loforð um að
leysa skuldavanda heimilanna. En
það þokast hægt. Úrræðin hafa
reynst illa og í mörgum tilfellum
aðeins lengt í hengingarólinni.
Komið var í veg fyrir að sam-
þykkt yrðu lög um flýtimeðferð
deilumála fyrir dómstólum, vegna
þess að flutningsmaðurinn var
stjórnarandstæðingurinn Sig-
urður Kári Kristjánsson. Þess
vegna ríkir enn mikil réttar-
farsleg óvissa. Í þokkabót hafa
lög sem ríkisstjórnin beitti sér
fyrir verið dæmd ólögmæt.
Við verðum að horfast í augu
við þá nöturlegu staðreynd að
mörgum verður ekki bjargað. Til
þess eru og voru skuldirnar of
miklar. En það er hægt að gefa
þeim skuldsettu nýtt líf – annað
tækifæri – með því leyfa þeim að
skila íbúðum sínum til viðkom-
andi lánastofnunar. Það er ekki
hagur lánveitenda að halda skuld-
ara um ókomna tíð í hengingaról
skulda sem á endanum verða ekki
greiddar. Það er ekki hagur sam-
félagsins að hneppa samborg-
arana í fjötra skulda og koma í
veg fyrir að þeir taki fullan þátt í
efnahagslífinu. Lyklaleið Lilju
Mósesdóttur er neyðarúrræði
sem getur gagnast mörgum og
um leið verða fjármálastofnanir
að horfast í augu við raunveru-
leikann. Bankar hafa borð fyrir
báru en hinn ríkisrekni Íbúða-
lánasjóður ýtir vandanum á und-
an sér og skattgreiðendur fram-
tíðarinnar fá sendan reikninginn.
Sjálfstæðisflokkurinn á að ganga
til liðs við Lilju Mósesdóttur og
útfæra skynsamlega lyklaleið, þar
sem tryggt er að ekki sé gengið á
eignarréttarákvæði stjórnarskrár-
innar.
Sama á við um hugmynd Sig-
mundar Davíðs Gunnlaugssonar,
formanns Framsóknarflokksins,
sem hefur lagt til að afborganir
húsnæðislána komi til frádráttar
tekjuskattsstofni og skattaafslátt-
urinn renni til að lækka höfuðstól
íbúðalána. Lækkun skatta með
þessum hætti getur skipt marga
gríðarlega miklu. Sjálfstæð-
ismenn eiga að styðja hugmynd-
ina sem er hluti af vörn fyrir sér-
eignastefnuna. Sjálfstæðismenn
eiga að taka undir allar skyn-
samlegar hugmyndir um lækkun
skatta.
Engar töfralausnir
Skuldavandinn verður ekki
leystur með einu pennastriki. Af-
nám verðtryggingar leysir ekki
vandann en til framtíðar verður
að draga úr vægi verðtryggingar
um leið og einstaklingum er gert
kleift að taka óverðtryggt lán
með föstum vöxtum til nokkurra
ára. Það er merkileg staðreynd
að bankar bjóða þegar slík úr-
ræði en ríkisrekni Íbúðalánasjóð-
ur ekki.
En það er sama til hvaða úr-
ræða verður gripið – niðurfærslu
skulda, skattafslátt, lyklaleið – þá
verður allt til einskis unnið ef
ekki tekst að koma hjólum at-
vinnulífsins aftur á fulla ferð. Og
það gerist ekki nema pólitískri
óvissu verði eytt, fjárfestingar
aukist og ný ríkisstjórn með
skýra framtíðarsýn taki við völd-
um að loknum kosningum.
Eftir Óla Björn
Kárason » Þegar forystumenn
ríkisstjórnar eru í
hjarta sínu á móti sér-
eignastefnu skortir all-
an skilning á nauðsyn
þess að verja heimilin.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Til varnar séreignastefnunni