Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Blaðsíða 56

50
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
liungri. Bændur tóku að kurra, uppþot og samblástur
fór um byggðirnar, ofan á þetta bættist gegndarlaust
stjórnleysi í fjárreiðum ríkisins. Lánardrottnar þess
tóku að ókyrrast og örvænta um fé sitt. Einveldið var
að þrotum komið, og 8. ágúst 1788 kom konungstil-
skipun um boðun stéttaþings. En þá liafði hurð skoll-
ið nærri hælum, því að viku seinna lýsti ríkið yfir
gjaldþroti.
Konungstilskiiiunin um samanköllun stéttaþings kom
af stað svo miklu pólitísku ölduróti, að þess fundust
varla dæmi í sögu Frakklands. Kosning fulltrúa tók
rétta 9 mánuði og á kosningafundunum báru kjósend-
ur fram umkvörtunarbréf (cabiers de doléance), er
fulltrúarnir skyldu liafa með sér til þingsetu. í bréf-
um þessum hefur borgarastéttin orðað pólitískar kröf-
ur sínar, eins og þær voru í byltingarbyrjun. Þau hafa
að geyma ofsalausar bænir um jafnrétti í borgaraleg-
um skyldum og réttindum, afnám hins óbundna ein-
veldis, stjórnarskrá, nýjan og mannúðlegri refsirétt o.
s. frv. Borgarastéttin gerist liér einnig málsvari bænda,
því að bún krefst afnáms lénskvaðanna, en fer þó ekki
lengra í árásum sínum á eignarrétt aðalsins en góðu
bófi gegnir, þvi að margir borgarar voru þegar orðnir
jarðeigendur. í umkvörtunarbréfunum heyrast varla
raddir hins allslausa verkalýðs í borgum og sveitum.
Lægstu hlutar bins franska þjóðfélags höfðu ekki enn
fengið málið í pólitískum efnum.
Það einkennir pólitískt ástand Frakklands fyrri hluta
árs 1789, að hinar ríkjandi stéttir eru með öllu ráða-
lausar og eiga engin pólitísk flokkssamtök. „Flokk-
ur“ aðalsins var aðeins hin undirhyggjufulla liirðklíka,
sem lengi bafði rekið moldvörpustarfsemi sína i myrkr-
um Versala og reyndi nú að stífla þær flóðgáttir, er
opnázt liöfðu eftir samanköllun stéttaþingsins. En þriðja
stéttin bafði flokk sinn þegar reiðubúinn, „þjóðflokk-
inn“ svokallaða. Hann stóð í nánu sambandi við binn