Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.2009, Blaðsíða 21

fréttir 4. nóvember 2009 miðvikudagur 21
Vonda skapið getur haft góðar afleiðingar fyrir hugsun fólks:
Geðvonska er gagnleg
Ástralskur sérfræðingur í sálfræði
sem kannað hefur tilfinningar fólks
hefur komist að því að geðvonska
veldur því að fólk hugsar skýrar. Í
hróplegri mótsögn við fólk sem er sí-
fellt hamingjusamt, mörgum öðrum
til mikillar armæðu, þá eru fýlupúk-
arnir færari um að taka ákvarðanir og
ekki eins auðblekktir.
Reyndar komst umræddur sér-
fræðingur, Joe Forgas prófessor, að
því að glaðværð gæfi af sér ríkari
sköpunargáfu, en andstæðan fæddi
af sér athygli og vandvirkni í hugsun.
Í viðtali við Australian Science Mag-
azine sagði Forgas að geðill mann-
eskja gæti betur tekist á við meira
krefjandi aðstæður en hin glaðværa
vegna þess hvernig heilinn bregst við
með tilliti til upplýsingamiðlunar og
úrvinnslu aðgerða.
Könnun Joe Forgas leiddi einnig
í ljós að leitt fólk tók hinu fram í að
færa rök fyrir máli sínu skriflega og
sagði Forgas að það benti til að „ör-
lítil neikvæðni geti í reynd stuðlað að
beinskeyttari, greiðari og á endanum
árangursríkari samskiptaaðferð.“
Fyrri kannanir Joe Forgas hafa
leitt í ljós að veðrið hefur svipuð
áhrif á fólk. Votviðri og dumbungur
skerpir minnið, en bjartir og sólríkir
dagar valda gleymni hjá fólki.
Geðvonska er ekki
alsæm Kostir glaðværðar
og kostir gremju eru
ólíkir. Mynd: Photos.coM
Brátt verða liðin tuttugu ár frá hruni
Berlínarmúrsins. Reyndar hafa sumir
haft á orði að múrinn hafi ekki hrun-
ið, heldur verið hlutaður niður í búta
þegar venjulegt fólk frá bæði vestur-
og austurhluta Berlínar kom vopnað
hamri eða haka með það fyrir aug-
um að fjarlægja einn alræmdasta arf
eftirstríðsáranna og kalda stríðsins.
Sumir létu sér reyndar nægja að gefa
múrnum gott spark og þannig sýna
vilja sinn í verki. Án efa er víða í heim-
inum að finna múrbrot úr múrnum,
minjagripi um liðinn tíma.
Lítill vafi leikur á því að Berlínar-
búar bundu miklar vonir við þann
tíma sameinaðs austurs og vesturs
sem fram undan var, en eflaust hafa
ekki allir verið á eitt sáttir við fram-
vindu mála. Í kjölfar yfirlýsingar frá
Günter Schabowsky, meðlims fram-
kvæmdastjórnar kommúnistaflokks-
ins, í kvöldfréttum þann 9. nóvember,
1989, þar sem hann sagði stamandi
röddu að ferðafrelsi tæki gildi „taf-
arlaust“ flykktist fólk að múrnum í
óþreyju til þess eins að geta flúið.
Leynimerki
Günter Schabowsky mun hafa ver-
ið nýkominn úr fríi og ekki verið
að fullu upplýstur um þróun mála.
Skömmu fyrir blaðamannafund-
inn hafði hann fengið í hendurn-
ar orðsendingu þar sem sagði að
Austur-Berlínarbúum yrði heim-
ilt að ferðast yfir til vesturhlutans.
Schabowsky fékk hins vegar eng-
ar frekari upplýsingar um hvernig
haldið skyldi á málum. Þegar hann
var spurður hvenær heimildin tæki
gildi sagði hann að samkvæmt
hans bestu vitund tæki hún gildi
„tafarlaust“.
Í reynd átti heimildin ekki að
taka gildi fyrr en næsta dag og nú
voru góð ráð dýr. Í grein eftir Önnu
Funder, fréttaritara BBC, á vefsíðu
blaðsins segir: „Maðurinn vissi
ekki hvað skyldi gera. Þannig að
hann, í þeim anda sem hann taldi
án efa vera í anda stjórnarinnar,
tók frumkvæðið: Hann upphugs-
aði leynimerki,“ segir í grein Önnu.
Schabowsky fyrirskipaði landa-
mæravörðum að velja úr þá sem
mestan áhuga sýndu á að komast
til vesturs og stimpla, svo lítið bæri
á, í vegabréf þeirra, vinstra megin
við myndina. Með þeim hætti var
síðar hægt að bera kennsl á við-
komandi þegar þeir sneru heim og
meina þeim að komast aftur inn í
Austur-Berlín.“
trúir Alþýðulýðveldinu
Anna Funder gerir að umhugsunar-
efni stöðu fyrrverandi starfsmanna
Stasi, austurþýsku leyniþjónustunn-
ar. Anna veltir fyrir sér hvernig þeim
líður á sama tíma og almenning-
ur, eða í það minnsta einhver hluti
hans, hefur fagnað hruni múrsins
síðastliðin tuttugu ár.
„En ég velti fyrir mér hvernig
þessum Stasi-manni líður, þar sem
hann situr í íbúð sinni. Líkt og hjá
hinum hundruð þúsunda annarra
meðlima flokksvélar ríkisins – ríkis-
stjórninni, einingarflokki sósíalista
(SED), hernum, yfir 91.000 starfs-
mönnum leyniþjónustunnar Stasi,
blaðamönnunum, kennurunum,
dómurunum og einhverjum hluta
hinna 170.000 fyrrverandi uppljóstr-
ara – lifir tryggð hans gagnvart hinu
horfna ríki hugsanlega enn,“ segir
Anna Funder.
Að hennar sögn voru allir nema
einn þeirra Stasi-manna sem hún
hafði rætt við enn trúir Alþýðulýð-
veldinu sem var. „Að hluta til vegna
sannfæringar, að hluta til vegna
stolts: Það er erfitt að segja það sem
hinn einmana (og sniðgengni) utan-
garðsmaður í eigin röðum gerði: „Ég
laug í 26 ár.““
Á árunum 1950 til 1989 hafði Stasi
um 274.000 manns á sínum snærum
sem hafði það hlutverk að komast
fyrir rætur andstöðu við kerfið.
Einn af fimmtíu eða einn af sjö
Undir ægivaldi ríkisstjórnarinnar og
skósveina hennar greip fólk til þess
ráðs að gerast uppljóstrari til að njóta
öryggis gagnvart Stasi. Einskis var
svifist til að treysta og tryggja völd
austurþýsku ríkisstjórnarinnar. Að
minnsta kosti einn af hverjum fimm-
tíu gerðist uppljóstrari, að sumra mati
var hlutfallið mun hærra, eða einn af
hverjum sjö.
Leyniþjónustan og uppljóstrar-
ar hennar söfnuðu í sinni tíð, 1949
til 1989, fleiri skrifuðum skýrslum
en gert hafði verið í allri sögu Þýska-
lands frá miðöldum. Nú er tekist á
um hvernig beri að minnast Þýska
alþýðulýðveldisins og sýnist þar sitt
hverjum.
Að sögn Önnu Funder kjósa þeir
trúuðustu, þeirra á meðal kjarninn
úr kerfinu, að „minnast Þýska al-
þýðulýðveldisins sem velviljaðrar,
vinstri sinnaðrar, velferðarsamfélags-
tilraunar, byggðrar á hugsjónum og
vel meintum vilja til að gæta fólks frá
vöggu til grafar, hugsanlega af of mik-
illi kappsemi.“
Nokkuð víst má telja að sú mynd
er verulega á skjön við minningar
mannréttindasinna, pólitískra fanga
og sjálfstæðra sagnfræðinga, hvort
heldur er af hægri eða vinstri væng.
Vilja múrinn á ný
Í nýlegri könnun kom í ljós að einn af
hverjum sjö Þjóðverjum vill fá Berl-
ínarmúrinn á ný vegna þess að þeir
höfðu það betra þegar landið var
klofið.
Könnunin var gerð af Forsa-stofn-
uninni og tók til 1.002 Þjóðverja og
samkvæmt niðurstöðum hennar
sakna fimmtán prósent þjóðarinn-
ar, um 82 milljónir, þess tíma þegar
þýsku ríkin voru tvö.
Eitt af því sem hefur farið fyrir
brjóstið á þeim sem búið hafa í vest-
urhlutanum eru auknar skattaálög-
ur vegna uppbyggingar í austurhlut-
anum, en um 1,2 trilljónir evra hafa
runnið til austurs síðastliðin tuttugu
ár.
Sé horft til Austur-Þjóðverja þá
gætir óánægju vegna þess að tekjur í
austurhlutanum eru að meðaltali tut-
tugu prósentum lægri en í vesturhlut-
anum. Til að bæta gráu ofan á svart
hefur gætt fólksfækkunar í sumum
hlutum austurhlutans vegna mikils
atvinnuleysis. Íbúum í austurhlutan-
um hefur í heildina fækkað um tvær
milljónir síðan 1990.
Samkvæmt könnuninni telja 55
prósent Þjóðverja að það yrði til bóta
fyrir sameininguna ef svokölluðum
„samstöðuskatti“, sem ætlað er að
mæta kostnaði við uppbyggingu, yrði
kastað fyrir róða. Álíka hátt hlutfall
telur að hærri bætur til handa íbú-
um austurhlutans kunni að draga úr
spennu á milli austurs og vesturs.
Austrið svarar fyrir sig
En ekki er þetta alslæmt og nú er svo
komið að austurhluti Berlínar hef-
ur í sumu tilliti slegið vesturhlutan-
um ref fyrir rass. Uppbygging aust-
urhluta Berlínar hefur valdið því að
hjartsláttur borgarinnar hefur flust
um set, frá stöðnuðum vesturhlutan-
um til austurhlutans sem nýtur þeirr-
ar uppbyggingar sem þar hefur átt sér
stað. Þar sem áður var hin dimma,
kommúníska hlið borgarinnar er nú
að finna lúxúsverslanir og kaffihús.
Í umfjöllun á vefsíðu BBC er vitn-
að í Ingo Schulze, sem telst vera ein
hinna nýju menningarhetja austurs-
ins, en hann hefur sagt að íbúar vest-
urhlutans hagi sér „eins og frelsið hafi
verið gjöf þeirra til okkar [íbúa aust-
urhlutans]“.
Schulze segir að fyrir fjölda fólks
hafi grundvöllur tilveru þess, með til-
liti til atvinnu og velferðarkerfis, und-
ir stjórn þýska alþýðulýðveldisins,
verið betri en það sem kom í kjölfar
sameiningar þýsku ríkjanna. Að sögn
Schulze er frelsi án félagslegs rétt-
lætis alls ekkert frelsi, og hefur hann
skorað á sameinað Þýskaland að efna
til umræðu um þessa hluti nú, því sú
umræða hafi ekki átt sér stað fyrir tut-
tugu árum síðan.
Þýskaland og múrinn
checkpoint charlie 10. nóvem-
ber 1989 9. nóvember er alla jafna
talinn dagurinn þegar múrinn féll.
tákn liðins tíma Við
endimörk bandaríska
hluta Berlínar.
Lin Design • Laugavegi 176, gamla sjónvarpshúsið • sími 533 2220 • www.lindesign.is
Betulic birkilaufstöflurnar innihalda 98% birkilaufsduft
og eru framleiddar af natni með aðferð sem varðveitir
upprunalega eiginleika birkilaufs sem allra best.
Það er mikil og gömul hefð fyrir því að nota birkilauf sem
fæðubótarefni til að hraða efnaskiptum og losa vatn úr
líkamanum, draga úr bólgum og afeitra líkamann (detox).
Birkilauf hefur góð áhrif á bæði vökvajafnvægi líkamans og húð,
auk þess sem það örvar starfsemi nýrna og þvagfæra.
Ráðlagður dagskammtur 2 til 4 töflur er samsvarar 980 - 1960 mg. af
birkilaufi. Betulic inniheldur hvorki laktósa, glúten, sætuefni né ger.
BETULIC - BIRKILAUF
www.birkiaska.is
495 kr.-
Smáauglýsingasíminn er
515 5550
smaar@dv.is