Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.2013, Blaðsíða 13

Sandkorn
Ó
lafur Hauksson (sérstakur sak-
sóknari): „Er þetta Gestur að
tala við Jón Ásgeir?“
Starfsmaður sérstaks sak-
sóknara: „Já, þeir eru að tala
um Aurum-málið.“
Ólafur Hauksson: „Slökktu strax á
upptökunni og eyddu henni! Við meg-
um ekki hlusta á samtöl verjenda við
sakborninga í dómsmálum.“
Starfsmaður sérstaks saksóknara:
„Hvað meinarðu? Við erum að rann-
saka Aurum-málið. Við höfum verið
að hlera öll símtöl Jóns Ásgeirs. Þeir
Gestur eru að tala um Aurum- málið;
mál sem sagt hefur verið „lýsing á
bankaráni“? Jón Ásgeir gæti sagt frá
skuggastjórnun …“
Ólafur Hauksson: „Þetta er bara
svona. Við megum hlusta á öll samtöl
hleraðra sakborninga nema samtöl
þeirra við verjendur sína. Formaður
Lögmannafélagsins segir það. Slökktu
strax og eyddu upptökunni!“
Þessar ímynduðu aðstæður um
hlustun á upptöku á símhlerun sér-
staks saksóknara hjá Jóni Ásgeiri
Jóhannessyni og uppdiktað samtal
hans við Gest Jónsson, lögmann hans
til margra ára, kunna að hljóma fárán-
lega. Þarna er sakborningur í dóms-
máli, Jón Ásgeir, að fara að ræða við
lögmann sinn um Aurum-málið þar
sem hann er ákærður fyrir hlutdeild
í umboðssvikum. Eðli málsins sam-
kvæmt ætti embætti sérstaks sak-
sóknara að hafa sérstakan áhuga á
öllu því sem Jón Ásgeir hefur að segja
um mál þar sem hann er ákærður, líkt
og gildir um aðra sakborninga í öðrum
dómsmálum, og óháð því við hvern
hann er að tala.
Formaður Lögmannafélagsins,
Jónas Þór Guðmundsson, hefur hins
vegar haldið því fram opinberlega að
samtöl verjenda og sakborninga þeirra
séu í eðli sínu svo ólík öðrum sam-
tölum sem hleraðir menn kunna að
eiga um mál þar sem þeir eru til rann-
sóknar að ákæruvaldið megi ekki einu
sinni hlusta á slík samtöl. Telur Jónas
að slíkt fáist ekki „staðist í réttarríki“.
„Það er andstætt réttlátri málsmeð-
ferð og því ótækt að rannsóknaraðilar
geti hlustað á samtöl verjenda og sak-
bornings.“ Líklegt má telja að gagnrýni
Jónasar Þórs sé runnin undan rifjum
þekktra verjenda í sakamálum undir
því yfirskini að verið sé að verja hags-
muni stéttarinnar sem slíkrar. Taka
ætti orðum hans með fyrirvara þar
sem Lögmannfélagið getur verið not-
að sem þrýstihópur fyrir útvalda með-
limi þess.
Tekið skal sérstaklega fram að
gagnrýni Jónasar Þórs snýst ekki um
það að símtölin á milli lögmanna og
sakborninga kunni að vera notuð í
dómsmálum: Skýrt er kveðið á um
það í lögum að ekki megi nota upp-
tökur af hleruðum samtölum verj-
enda og sakborninga fyrir dómi. Þetta
hefur meðal annars komið fram í
máli Sigríðar Friðjónsdóttur ríkis-
saksóknara í fjölmiðlum en hún hef-
ur sagt að ákæruvaldinu beri að eyða
upptökum með hleruðum samtölum
lögmanna og skjólstæðinga þeirra.
Upptökur af hleruðum símtölum
lögmanna og skjólstæðinga eru því
ótæk sem sönnunargögn. Gagnrýni
Jónasar snýst eingöngu um það að
ákæruvaldið geti „hlustað“ á samtöl
lögmanna við sakborninga og þar af
leiðandi „heyrt“ hvað þeim fer á milli
og að sú vitneskjan gæti nýst rann-
sakendum. Eitt af þeim tæknilegu úr-
ræðum sem Jónas hefur bent á er að
upptökur á hleruðum samtölum sak-
bornings verði látnar stöðvast þegar
viðkomandi ræðir við lögmann sinn
og að enginn verði því vitni að samtal-
inu þeirra á milli.
Þannig vill Jónas að hagsmunir lög-
manna og trúnaðarsambandið á milli
þeirra og skjólstæðinga þeirra verði
sett ofar sannleikanum í rannsóknum
á meintum efnahagsglæpum. Þær
upplýsingar sem sakborningur kann
að gefa lögmanni sínum um raunveru-
lega aðkomu sína að sakamálum í sím-
tali má, samkvæmt Jónasi, ekki berast
til ákæruvaldsins þar sem trúnaðar-
sambandið á milli þeirra á að hafa for-
gang gagnvart því sem er satt og rétt og
ákæruvaldið gæti haft gagn af að vita
þó svo að það geti ekki notað upplýs-
ingarnar með beinum hætti fyrir dómi.
Þessi hugmynd Jónasar vekur upp
margs konar spurningar sem grafa
undan úrræðinu sem hann stingur
upp á. Getur ekki verið að lögmaður
sakborningsins hafi tekið þátt í lög-
brotinu og að slíkt komi fram í sam-
tali þeirra á milli? Nú þegar hefur einn
lögmaður, Bjarnfreður Ólafsson, verið
ákærður hjá sérstökum saksóknara og
búið er að gera húsleit á að minnsta
kosti tveimur lögfræðistofum, Logos
og Advel. Geta lögmenn og umbjóð-
endur þeirra ekki líka verið vinir og
jafnvel viðskiptafélagar og rætt sín á
milli sem slíkir en ekki sem verjandi
og sakborningur um tiltekið dóms-
mál? Margir lögmenn samsama sig
svo hagsmunum umbjóðenda sinna
að oft getur verið erfitt að greina á
milli þeirra. Lögmenn geta líka framið
lögbrot, eins og allir aðrir, þeir geta
teiknað upp ólöglega snúninga, verið
rannsakaðir, ákærðir, dæmdir og setið
í fangelsi ef svo ber undir.
Lögmenn eiga ekki að vera undan-
skildir því að símtöl þeirra geti sætt
hlerunum – meðal annars þegar þeir
ræða við umbjóðendur sína – frekar
en allt annað fólk hér á landi. Við lög-
menn á ekki að koma fram með öðr-
um hætti en gengur og gerist á þeirri
forsendu einni að þeir séu lögmenn
sakborninganna sem þeir ræða við.
Lögmenn eiga ekki að hafa forgang á
sannleikann hjá ákæruvaldinu, ekki
frekar en endurskoðendur, strætóbíl-
stjórar eða kennarar, á þeirri forsendu
einni að þeir séu lögmenn. Slík mis-
munun á milli manna út frá starfs-
grein þeirra ætti einmitt ekki að geta
staðist í réttarríki. Sérstaklega ekki
þegar sannleikurinn er undir; í þessu
tilfelli sannleikurinn um lögbrot
hrunsins.
Frændi hleraður
n Mikill sársauki er á með-
al Engeyinga vegna þess að
sérstakur saksóknari greip
til þess ráðs með stuðningi
dómara að hlera síma Einars
Sveinssonar, fyrrverandi
stjórnarformanns Íslands-
banka og Sjóvár. Einar var
lengst af einn virtasti við-
skiptamaður landsins en
hefur nú flutt lögheim-
ili sitt til Bretlands. Það er
síðan skemmtileg tilviljun
að Bjarni Benediktsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins
og náfrændi Einars, lagði
fram fyrirspurn til ráðherra
um símhleranir.
Fallöxi sjalla
n Styrmir Gunnarsson, fyrr-
verandi ritstjóri Moggans,
er líklega einn mesti sér-
fræðingur
Íslendinga
hvað varð-
ar pólitískt
baktjalda-
makk. „Í
stjórnarand-
stöðuflokk-
unum finna menn að langri
eyðimerkurgöngu þeirra er
að ljúka og þar fara menn
að velta því fyrir sér hverja
í embættismannakerfinu
eigi að setja út í kuldann og
hverjum eigi að umbuna,“
skrifaði hann. Sá sem er í
einna mestri hættu fyrir fall-
öxi Sjálfstæðisflokksins er
Páll Magnússon útvarpsstjóri
sem hefur verið í skotlínu
Davíðs Oddssonar um árabil.
Egill hataður
n Sjónvarpsmaðurinn Eg-
ill Helgason er einn þeirra
sem Sjálfstæðismenn úr
harða kjarnanum hafa mikla
óbeit á. Innan náhirðar
Sjálfstæðis flokksins er hann
gjarnan nefndur „umræðu-
stjóri ríkisins“ og hatrið hef-
ur ekki leynt sér á amx.is og
víðar. Víst má telja að kom-
ist sjálfstæðismenn til valda
munu þeir gera allt sem
mögulegt er til að koma Agli
út í kuldann og setja sinn
mann í að stýra umræðu-
þætti á Ríkissjónvarpinu.
Ris og fall
n Gríðarleg sveifla mælist
í fylgi framboða sem er vís-
bending um að kjósendur
séu síður en
svo ákveðnir.
Eftir að Björt
framtíð Guð-
mundar Stein-
grímssonar fór
með himin-
skautum í
fylgi mælist hún nú með
fylgi sem slefar inn tveim-
ur þingmönnum. Mörgum
er minnis stætt að Samstaða
Lilju Mósesdóttur skoraði hátt
en brotlenti síðan. Þessa
dagana er Framsókn með
fjórðungsfylgi. Spurningin er
aðeins sú hvaða flokkar nái
að toppa á réttum tíma.
Þetta er
smá sjokk
Þetta er töluvert öðru-
vísi en aðrar keppnir
Hárgreiðslumeistarinn Ásgeir Hjartarson er fertugur. – DV Hera Björk sigraði á Vina Del Mar Festival í Chile. – DV
Með forgang á sannleikann
N
ú eru að verða komin fjögur og
hálft ár síðan allt hrundi. Síðan
þá hefur margt breyst en þó
ekki. Ýmislegt hefur gerst en
samt erum við enn á byrjunar-
reit í margvíslegum skilningi. Ég vona
að enginn móðgist þótt ég líki hruninu
og afleiðingum þess fyrir íslensku þjóð-
ina við áfall, sorg og sorgarferli. Þannig
upplifði ég það að minnsta kosti.
Þótt ýmsar blikur hafi verið á lofti þá
kom það sem reiðarslag. Allt sem við
höfðum tekið sem gefinn hlut reyndist
byggt á lygi. Allir sem við treystum til
að gæta hags okkar virðast hafa brugð-
ist. En einhvern tímann verðum við að
setja punkt og horfa fram á veginn.
Sorgarferlið
Þótt enginn bregðist nákvæmlega eins
við áfalli hefur sorgarferlið verið skil-
greint og framvinda þess virðist svipuð
hjá flestum. Fyrst kemur lost eða vantrú
– fólk á erfitt með að trúa því að þetta
hafi í raun og veru gerst. Næst kemur
viðbragðastig þar sem fólk neyðist til
að horfast í augu við raunveruleikann
og reyna að skilja hann. Þriðja stigið
er úrvinnsla og það fjórða skilningur.
Þetta lýsir ágætlega því sem unnið var
með skýrslu rannsóknarnefndar Al-
þingis og umræðum í kjölfarið, vinnu
sérstaks saksóknara sem við sjáum enn
ekki fyrir endann á og vinnunni við nýja
stjórnarskrá. Fimmta stigið er svo sátt.
Og þangað erum við ekki komin enn.
Öll í sama báti
Þegar ég settist inn á þing trúði ég ekki
öðru en að nú tæki samhentur hópur
saman höndum og færi að moka flór-
inn. Það blasti við að hagsmunir okkar
allra færu saman. Nú þyrftum við að
horfa á heildina. Hagsmunir eða staða
einstakra manna skiptu ekki máli í því
samhengi. Það er einmitt þannig sem
rústabjörgun fer fram. Eða loðnuvertíð
ef menn vilja þá líkingu frekar.
Biðraðirnar endalausu
Að halda að allir myndu róa í sömu átt
var fremur barnalegt af mér. Á þingi
eru mörg stór egó og ýmsir hagsmun-
ir sem toga í spotta bak við tjöldin. Svo
finnst sumum ágætt að halda málum
bara í endalausu ferli. Það hafa verið
örlög margra mála sem ýmsum finnst
ljómandi gott að fá ekki niðurstöðu í.
Lausnin á skuldavanda heimilanna
var að senda alla í röðina hjá umboðs-
manni skuldara (ja nema kúlulánafólk-
ið sem fékk skuldastöðu sína „lagaða
að greiðslugetu“ eins og það var kall-
að). Og fiskveiðistjórnunarmálum var
skipað í nefnd á nefnd ofan og svo kom
niðurstaða sem var þvert á öll loforð
um innköllun kvótans. Og svo er það
stjórnarskráin. Langt ferli sem menn
virðast ætla að láta stranda á ímynduð-
um tímaskorti vegna þess að þeir vilja
ekki atkvæðagreiðslu um málið.
Loforðið
Fyrir fjórum og hálfu ári, þegar allt
hrundi og við sáum að líf okkar var
byggt á blekkingum lofaði ég sjálfri mér
að gera allt sem ég gæti til að laga Ís-
land. Ég elska landið mitt og þá þjóð
sem hér býr. Hér vil ég búa og hér vil
ég að börnin mín og systkinabörn geti
vaxið úr grasi og lifað í réttlátu samfé-
lagi þar sem sátt ríkir um skiptingu lífs-
ins gæða og þar sem allir sitja við sama
borð. Ný stjórnarskrá er sáttmálinn
okkar, lýsing á því hvernig við viljum
hafa samfélagið okkar. Hún var sátta-
boð stjórnarflokkanna sem og Fram-
sóknarflokksins fyrir síðustu kosningar.
Stendur það loforð?
Loforðið
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 4. mars 2013 Mánudagur
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
„Slík mismunun
á milli manna
út frá starfsgrein þeirra
ætti einmitt ekki að geta
staðist í réttarríki.
„Fyrir fjórum og
hálfu ári, þegar allt
hrundi og við sáum að líf
okkar var byggt á blekk-
ingum lofaði ég sjálfri mér
að gera allt sem ég gæti til
að laga Ísland.
Kjallari
Margrét
Tryggvadóttir