Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.2013, Blaðsíða 27

Ástandið
gæti versnað
Þ
að sem drapst 1. febrú-
ar er byrjað að leysast upp.
Síldin er þó enn að miklu
leyti heil,“ segir Róbert Arnar
Stefánsson, forstöðumaður
náttúrustofu Vesturlands. Hann segir
að aðstæðurnar sem nú séu uppi í
Kolgrafafirði séu fordæma lausar. Því
sé erfitt að spá fyrir um hvaða áhrif
dauða síldin hafi á lífríkið í firðinum.
„Það er hætt við því að eitthvað af fugli
drepist vegna grútar.“
Lífríkinu í Kolgrafafirði stafar ógn
af síldardauðanum. Myndir hafa
náðst af grútarblautum fuglum en
enn sem komið er virðist grúturinn
ekki hafa dregið fugla til dauða í nein-
um mæli. Róbert segir þó a ðspurður
að ástandið gæti versnað og að af-
leiðingar þess séu ófyrirséðar. Fram til
þessa hefur grúturinn í firðinum verið
úr síldinni sem drapst í fyrra skiptið,
eða 14. desember. Fram hefur komið
að töluvert meira magn af síld hafi
drepist 1. febrúar. Róbert bendir á að
sú síld sé nú að byrja að brotna niður
og sé ekki enn orðin að grút.
Róbert bendir á að dauða síldin
geti haft mikil áhrif á lífríkið á botni
fjarðarins. Súrefni komist ekki nið-
ur á botninn sem muni verða til þess
að hin ýmsu botndýr og -fiskar muni
drepast. Nokkurn tíma geti tekið fyrir
fjörðinn að hreinsa sig.
Þegar horft er áhrifa ofan sjávar-
borðsins segir Róbert að menn hafi
hvað mestar áhyggjur af hafernin-
um. Í eftirlitsflugi sem farið var þann
12. febrúar hafi 39 ernir verið tald-
ir í firðinum og næsta nágrenni.
Ábendingar hafi borist um grútar-
blauta erni en enn sem komið er hafi
ekki tekist að fanga þá. Þeir hafi ekki
verið það illa haldnir að þeir geti ekki
flogið. Þess má geta að arnarstofninn
telur um þessar mundir um 70 pör
og því gæti verið um að ræða ríflega
fjórðung arnarstofnsins. Illa getur því
farið ef útlit er fyrir umtalsvert meiri
grút á næstu vikum.
Róbert segir að afar líflegt fugla-
líf hafi verið í firðinum og í nágrenni
hans undanfarið. Á köflum sé það
mikið sjónarspil en sannkallað hlað-
borð hefur verið í firðinum fyrir hin-
ar ýmsu dýrategundir. Haförninn sé
þarna ekki til að borða síld, nema
kannski fyrstu dagana, því hann láti
ekki bjóða sér úldinn mat ef hann
kemst í annað. Hann eltist við lif-
andi fugl og fisk. Af þeim sé nóg núna.
Mikið mávager sé í firðinum, skar-
far í hundraðatali og ýmsir smærri
fuglar. „Þetta sogar inn fugla af ansi
stóru svæði,“ segir hann en DV er
kunnugt um að þeir sem séu kunn-
ugir á Reykjanesi hafi tekið eftir því að
skarfafi hafi verið með allra minnsta
móti undanfarnar vikur. Róbert segir
að vel geti verið að fuglinn hafi fært
sig um set vegna síldar dauðans.
Spurður hvaða áhrif þetta ætis-
magn hafi á fugl, sem sleppur við grút,
bendir Róbert á að um sé að ræða for-
dæmalausan atburð. Erfitt sé því að
segja til um hver áhrifin verði en hann
segist þó gera ráð fyrir að fuglinn komi
vel undan vetri og sé afar vel haldinn.
Síldardauðinn getur sett strik í
reikning æðarbænda, að mati Róberts.
Hann segir að menn óttist að þegar
æðarfuglinn setjist upp í vor geti hann
orðið grúti að bráð enda séu æðarvörp
austan megin í firðinum. Matís sé að
gera rannsóknir á því hversu lengi það
taki grútinn að brotna niður. Niður-
stöður liggi ekki fyrir en menn hafi
vissulega áhyggjur af varpi. n
8 Fréttir 4. mars 2013 Mánudagur
Baldur Guðmundsson
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
n Síldin frá 1. febrúar að byrja að brotna niður n Fjórðungur arnarstofnsins er í Kolgrafafirði
Fuglager Dauða síldin hefur verið sem hlaðborð fyrir hinar ýmsu fuglategundir.
Grútarblautur örn Í það minnsta fjórðungur íslenska arnarstofnsins heldur til í Kolgrafa-
firði og nágrenni. Myndir SuMarliði ÁSGeirSSon
Þessi síld er á bilinu sex til tíu, tólf ára,“
segir Þorsteinn Sigurðs son, sviðsstjóri hjá
Hafrannsókna stofnun. Sjómaður hafði
samband við DV og bar upp þá kenningu
að síldin sem drepist hefur í Kolgrafafirði
í vetur sé gömul og að það bendi til þess
að síldarstofninn geti verið vannýttur.
Þorsteinn segist ekki taka undir það. „Að
uppistöðu er þetta síld sem er eldri en
2007-árgangurinn,“ segir hann og heldur
áfram. „Þegar síldin fer að koma inn
á þetta svæði 2006 til 2007, þá koma
nokkuð margir árgangar þar inn. Það sem
gerst hefur síðan er að yngri árgangar
hafa ekki fylgt henni eftir í sama mæli.“
Hann segir að síldin á þessu svæði hafi
verið uppistaðan í hrygningarstofninum
fram til ársins í fyrra, en síldin getur orðið
allt að 20 ára gömul.
Þorsteinn segir erfitt að lesa í það
hvers vegna síldin færi sig á milli svæða.
Að því séu sérfræðingar sífellt að spyrja
sig. „Af hverju var allur síldarstofninn
fyrir austan 1980 og af hverju var hún við
Suðausturlandið 1990? Við getum ekki
svarað því,“ segir hann. Vísbendingar
séu um að eldri árgangar dragi þá yngri
með sér en þegar það gerist ekki þá finni
yngri árgangarnir nýja vetursetu. Þá verði
lítil nýliðun á gamla staðnum og síldin
verði því eldri og eldri þar. Það hafi gerst
í Breiðafirði þar sem árgangar 2007 og
2008 hafi aldrei blandast inn í þann hluta
stofnsins sem haldi til í firðinum.
Spurður hvort það geti verið að
stofninn sé að einhverju leyti vannýttur
segir Þorsteinn svo ekki vera. „Stofninn
hefur verið nýttur á skynsamlegan hátt.
Hann hrundi um 1968 til 1970 eins og
aðrir síldarstofnar og varð minnstur um
10 til 15 þúsund tonn.“ Byrjað var að nýta
stofninn aftur nokkrum árum síðar og
Þorsteinn segir að áhersla hafi verið lögð
á hóflega nýtingu allar götur síðan. „Það
þýðir að þó það komi lélegir árgangar inn
á milli þá dettur veiðin ekki niður.“
Hann segir að fram til ársins 2008
hafi stofninn verið í stöðugum vexti en
síðan hafi áföllin dunið yfir. Sníkjudýr hafi
herjað á síldarstofninn allar götur síðan.
„Sá sýkill er búinn að minnka hrygn-
ingarstofninn um helming. Við erum að
tala um afföll upp á 30 til 35 prósent á
ári. Það er miklu meira en drepist hefur í
Kolgrafafirði.“
Þrír fjórðu hlutar stofnsins halda nú til
við eða í Kolgrafafirði að sögn Þorsteins.
Um 50 þúsund tonn hafi drepist sem séu
um 10 til 15 prósent af heildarstofninum
og 15 til 16 prósent af þeirri síld sem sé á
svæðinu. „Það má ekki gleyma því að um
20 prósent stofnsins drepst af nátt-
úrulegum orsökum á ári – en við gerum
auðvitað ekki ráð fyrir því að hún drepist
öll í einu,“ segir hann.
Þorsteinn segir að stofnunin leggi
mikið kapp á að skilja þá atburðarás sem
varð til þess að síldin drapst í Kolgrafa-
firði. Stefnt sé að því að niðurstaða
rannsókna liggi fyrir áður en næsta vertíð
hefst, fyrir haustið. Fyrr sé ekki hægt
að gera ráðstafanir til að reyna að fyr-
irbyggja svona tjón. „Við erum ekki búin
að tengja þetta allt saman. Við vitum að
hún drapst úr súrefnisskorti 14. desember
og svo 1. febrúar en þurfum að leggjast
betur yfir straumana, veðurfar og annað
sem getur spilað inn í. Við ætlum að svara
þessu fyrir næstu vertíð.“ n
Dauða síldin
sex ára og eldri
Fimmtíu þúsund tonn hafa drepist í Kolgrafafirði.
„Þetta
sogar inn
fugla af ansi
stóru svæði