Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 13

Fjölgun starfsfólks á döfinni í iðnaði, verslun og
þjónustu, en fækkun í fiskvinnslu og útgerð
Ýmislegt bendir til þess að atvinnuástand batni á
næstu mánuðum. Samkvæmt könnun Samtaka at-
vinnulífsins á ráðningaráformum fyrirtækja næstu
3-4 mánuði vildu fleiri fyrirtæki fjölga starfsfólki í
júní sl. en í janúar og færri fyrirtæki hugðust fækka
starfsfólki. Umskipti hafa helst orðið hjá fyrirtækjum í
verslun og þjónustu og iðnaði, sem vildu fjölga starfs-
mönnum um 0,4% og 0,9%. Fyrirtæki í fiskvinnslu og
útgerð vildu á hinn bóginn fækka starfsfólki, en minna
en þau gerðu ráð fyrir í janúar. Fjármálafyrirtæki áfor-
muðu að fækka starfsmönnum mun meira en í janúar
síðastliðnum. Áform um fjölgun starfa voru bundin
við höfuðborgarsvæðið en þar vildu fyrirtæki að
meðaltali fjölga starfsfólki um 0,8%, en á lands-
byggðinni hugðust fyrirtækin fækka starfsfólki lítil-
lega. Hins vegar kom fram í könnun sem Samtök
iðnaðarins gerðu meðal meðalstórra og stórra iðnaðar-
fyrirtækja í júní að fyrirtækin vildu fækka starfsmön-
num um 0,7% á tímabilinu júní til september. Þó vilja
fyrirtæki í byggingariðnaði og jarðvinnu fjölga
starfmönnum, um sem nemur 4,7% og 3,9%.
Síðustu tvö ár hefur atvinnuleysi aukist með haust-
inu þegar árstíðarbundnum verkefnum og sumarleyf-
isafleysingum hefur lokið. Óvíst er að svo verði í ár,
því að könnun Samtaka atvinnulífsins bendir til þess
að eftirspurn á höfuðborgarsvæðinu muni aukast á
haustmánuðum, en þar hefur árstíðarleiðrétt atvinnu-
leysi einmitt aukist á vor- og sumarmánuðum. Fyrir-
huguð atvinnuátaksverkefni á vegum hins opinbera
hefjast einnig í haust, en sum þeirra hafa tafist nokkuð.
Leiddar hafa verið getur að því að fjölgun lausra
starfa kunni að vera fyrsta merki umskipta á vinnu-
markaði. Lausum störfum hefur fjölgað verulega það
sem af er árinu. Í júní voru laus störf á vinnumiðlun-
um 546 samanborið við 134 í janúar og 254 í júní í
fyrra. Einnig jókst útgáfa atvinnuleyfa lítillega á vor-
mánuðum eftir að hafa náð lágmarki í febrúar sl. Á
fyrstu sex mánuðum þessa árs voru útgefin atvinnu-
leyfi þó fjórðungi færri en á samsvarandi tímabili í
fyrra. Að nokkru leyti endurspegla þessar breytingar
þó vinnuaflseftirspurn á fremur þröngu sviði. Þörf fyr-
ir starfsfólk til starfa í sláturhúsum í haust skýrir að
hluta fjölgun lausra starfa og jafnframt fjölgun nýrra
atvinnuleyfa síðustu mánuði, því að erfitt er að manna
þessi störf með innlendu vinnuafli.
Kaupmáttur launa var 3,6% meiri á öðrum fjórðungi
ársins en fyrir ári
Launavísitala Hagstofunnar hækkaði um 0,5% milli
fyrsta og annars fjórðungs ársins og hafði hækkað
um 5,6% á tólf mánuðum og kaupmáttur launa því
aukist um 3,6%. Laun á almennum vinnumarkaði
hækkuðu um 0,4% milli ársfjórðunga og voru 5,5%
hærri á öðrum fjórðungi ársins en fyrir ári, en áætl-
aðar samningsbundnar hækkanir á tímabilinu voru
3,6%. Laun opinberra starfsmanna og bankamanna
hækkuðu um 5,9%. Kaupmáttur fastra launa á al-
mennum vinnumarkaði jókst því um 3,5%, en kaup-
máttur launa opinberra starfsmanna og bankamanna
um 3,9%.
Fasteignamarkaður
Áfram mikil umsvif og verðhækkun á húsnæðis-
markaði
Í síðasta hefti Peningamála var fjallað nokkuð ítar-
lega um þróun á húsnæðismarkaði, sem hefur ein-
kennst af hröðum vexti útlána til íbúðakaupa, hækk-
andi íbúðaverði og minnkandi afföllum húsbréfa.
Hin miklu umsvif voru þar rakin til aukins kaupmátt-
ar launa, lækkunar vaxta og hjöðnunar verðbólgu, á
sama tíma og framboð lánsfjár jókst. Enn sjást þess
engin merki að uppsveiflan sé í rénun.
Í maí hafði heldur dregið úr tólf mánaða hækkun
íbúðaverðs í fjölbýli á höfuðborgarsvæðinu, sem
varð mest 14% í mars. Eigi að síður hélt fasteigna-
verð áfram að hækka mun hraðar en neysluverðlag
síðustu mánuðina, sem hafði u.þ.b. staðið í stað að
húsnæðiskostnaði frátöldum. Tólf mánaða vöxtur
alls fasteignaverðs á höfuðborgarsvæðinu var hins
vegar enn á uppleið í apríl og nam þá tæplega 12%.
Frá sl. hausti hefur íbúðaverð fyrst og fremst hækkað
með þeim hætti að seljendur húsnæðis hafa fengið
verðmeiri húsbréf í hendur. Það felur í sér að
staðgreiðsluverð íbúða hefur hækkað mun meira en
nafnverð, sem eðlilegt er að gerist þegar umtals-
verðar breytingar eiga sér stað á afföllum húsbréfa.
Þannig myndaðist sams konar bil milli breytinga á
nafnverði og staðgreiðsluverði árin 1998-1999, þeg-
ar einnig dró verulega úr afföllum húsbréfa, en árið
2000 og fram eftir ári 2001 hækkaði staðgreiðsluverð
hægar en nafnverð, enda jukust þá afföll hröðum
skrefum. Þessi þróun felur ekki í sér að staðgreiðslu-
verðið sé slæmur mælikvarði á verðbreytingar hús-
12 PENINGAMÁL 2003/3