Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 14

næðis, eins og haldið hefur verið fram, þótt hugsan-
legt sé að kaupendur og seljendur átti sig ekki fylli-
lega á þessum verðbreytingum.2
Raunverð íbúða á höfuðborgarsvæðinu var í maí
orðið 2% hærra en það varð hæst árið 2001 og ekki
sjást nein merki þess að þessi hrina verðhækkana sé
að stöðvast. Breytingar sem áformaðar eru á
íbúðalánakerfinu og sú uppsveifla eftirspurnar sem
framundan er gætu spennt verðið upp enn frekar. Það
eykur hættu á offramboði, sem að lokum gæti endað
með verðfalli. Erfitt er hins vegar að meta hve mikið
verðið er komið yfir langtímajafnvægisstöðu, eða
hvort verðhækkanir endurspegla að einhverju leyti
varanlega hækkun lóðaverðs á stækkandi borgar-
svæði. Stundum er horft til hlutfallslegrar verðbreyt-
ingar húsaleigu og fasteignaverðs sem vísbendingu
um verðbólur á fasteignamarkaði. Ekki er að sjá að
bil hafi myndast þar á milli á undanförnum árum, en
hafa verður fyrirvara á um gildi þeirrar vísbendingar
hér á landi sakir þess hve leigumarkaðurinn er ófull-
burða.
Vöxtur útlána til íbúðakaupa hefur sótt enn frek-
ar í sig veðrið. Þannig var markaðsvirði húsnæðis-
lána, sem endurspeglar verðmæti þess húsnæðis sem
hægt er að kaupa fyrir lánin, í apríl-maí rúmlega 20%
meira en fyrir ári. Lífeyrissjóðir hafa einnig haldið
áfram að lána drjúgt til sjóðfélaga, og er þeim lánum
væntanlega að mestu varið til húsnæðiskaupa. Nam
tólf mánaða vöxtur útlána lífeyrissjóða til sjóðfélaga
11,9% í maílok. Þetta er að vísu töluvert hægari vöxt-
ur en síðari hluta árs 2001, þegar ársvöxturinn nam
tæplega þriðjungi, en minna hefur hægt á raunvexti
útlána.
Fjármálamarkaðir
Vöxtur útlána hefur aukist
Vöxtur útlána hefur aukist töluvert undanfarna
mánuði. Tölur um útlán lánakerfisins í heild, sem ná
til marsloka, sýna reyndar enn tiltölulega hægan
vöxt, eða 3,8% á tólf mánuðum, en það gefur að
vissu leyti villandi mynd vegna áhrifa gengisbreyt-
inga á stofn útlána. Þannig drógust t.d. lán frá útlönd-
um saman um tæplega 3% á fyrrgreindu tímabili, en
útlán til heimila, sem ekki verða fyrir umtalsverðum
beinum áhrifum af gengisbreytingum, jukust um
7,7%. Vöxtur útlána á tólf mánuðum til loka mars að
frádregnum áætluðum áhrifum gengisbreytinga nam
6%.
Þær upplýsingar sem fyrir liggja um þróun útlána
innlánsstofnana á öðrum ársfjórðungi, benda til þess
að útlánavöxturinn hafi tekið verulega við sér á ný.
Einkum kom snöggur kippur í útlánin í maí. Tólf
mánaða vöxtur útlána innlánsstofnana til júníloka var
hinn mesti í rúmt ár og ef áætluð áhrif gengis- og
vísitölubreytinga á útlánastofninn eru dregin frá var
vöxturinn í maí hinn mesti í tvö ár, eða tæplega 13%
en aðeins hægari í júní. Mest aukning hefur verið í
útlánum innlánsstofnana til fyrirtækja. Hugsanlegt er
að útlánavöxturinn í maí skýrist að einhverju leyti af
PENINGAMÁL 2003/3 13
Mynd 9
1986 88 90 92 94 96 98 00 02
80
90
100
110
120
130
140
Janúar 1996=100
Raunverð fasteigna á höfuðborgarsvæði
janúar 1985 - maí 2003
Heimildir: Fasteignamat ríkisins og Seðlabanki Íslands.
Íbúðarhúsnæði alls
Íbúðir í fjölbýli
2. Minni afföll húsbréfa fela í sér ódýrara lánsfé sem ætti að auka eftir-
spurn eftir húsnæði og þrýsta verði þess upp að öðru óbreyttu. Því er
mjög eðlilegt að saman fari minnkandi afföll og verðhækkun, sem birt-
ist fyrst og fremst í hækkun staðgreiðsluverðs en ekki endilega nafn-
verðs á meðan afföllin eru að minnka.
Mynd 8
1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
Janúar 1996=100
Þróun fasteignaverðs á höfuðborgarsvæðinu
janúar 1998 - apríl 2003
Heimild: Fasteignamat ríkisins.
Kaupverð
Staðgreiðsluverð