Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 62

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
62
Viðauki 3
Mat á jafnvægisraungengi íslensku
krónunnar
Í nýlegri skýrslu leitast Robert Tchaidze frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
(IMF) við að meta jafnvægisraungengi íslensku krónunnar.1 Til þess
notar hann þrjár aðferðir sem þróaðar hafa verið hjá sjóðnum. Þessar
aðferðir nefnast þjóðhagslegt jafnvægi (e. macroeconomic balance),
jafnvægisraungengi (e. equilibrium real exchange rate) og ytri sjálf-
bærni (e. external sustainability). Tvær fyrstnefndu aðferðirnar byggj-
ast á aðfallsgreiningu þar sem leitað er að tölfræðilega marktækum
samböndum á milli jafnvægisviðskiptahalla og jafnvægisraungengis og
annarra þátta í hagkerfi nu með þverskurðargögnum fyrir mjög mörg
lönd (e. cross-country analysis), þó ekki Ísland. Síðasttalda aðferðin
byggist á útreikningi á þeim viðskiptahalla (afgangi) sem samrýmist
tiltekinni skuldastöðu og ávöxtun eigna og skulda.
Þjóðhagslegt jafnvægi
Þessi aðferð gengur út á að nota tölfræðilegar aðferðir til að skýra
þróun viðskiptajafnaðar ríkis. Eftirfarandi jafna er talin best:
VJ*/VLF = 0,19×JOF/VLF – 0,14×F65 – 1,22×DF + 0,23×VJol/VLF
+ 0,02×HT + 0,02×HEE/VLF
þar sem VJ* er jafnvægisviðskiptajöfnuður, VLF verg landsframleiðsla,
JOF jöfnuður í fjármálum hins opinbera, F65 hlutfall fjölda íbúa yfi r
65 ára aldri á móti fjölda 30-64 ára, DF vöxtur fólksfjölda, VJol við-
skiptajöfnuður fyrir olíu, HT hlutfallslegar tekjur á mann leiðréttar fyrir
mismun í verðlagi og HEE hreinar erlendar eignir.
Matsjafnan er notuð til að spá fyrir um jafnvægisviðskiptajöfnuð
miðað við forsendur í hagspá IMF fyrir árið 2012.2 Útkoman er að
viðskiptahalli upp á 1-2,2% af VLF samrýmist jafnvægi. IMF spáir því
að viðskiptahallinn á Íslandi árið 2012 verði 5,6% af VLF. Til þess að
hallinn minnki niður í jafnvægisgildið þarf raungengið að vera 17-23%
lægra en meðalraungengi ársins 2006.
Jafnvægisraungengi
Þessi aðferð gengur út á að nota tölfræðilegar aðferðir til að skýra
þróun raungengis. Eftirfarandi jafna er talin best:
ln(RG*) = fasti + 0,04×HEE/[(X + M)/2]
+ 0,15[ln(PrT) – ln(PrNT)] + 0,46×ln(VKJ) + 2,64×G/VLF
1. Sjá R. Tchaidze (2007), ,,Estimating Iceland’s real equilibrium exchange rate”, IMF Working
Papers, væntanleg. Ítarlega hefur verið fjallað um gengisvísitölur og raungengi á innlend-
um vettvangi í greinunum: ,,Gengisvísitölur: Hvað mæla þær?”, Peningamál 2005/3, bls.
62-65; ,,Raungengi í sögulegu og alþjóðlegu ljósi”, Peningamál 2005/1, bls. 67-70; og í
Arnór Sighvatsson ,,Jafnvægisraungengi krónunnar: Er það til?”, Fjármálatíðindi, 2000,
47. árgangur, bls. 5-22.
2. Þessar hagspár birtast í ritinu World Economic Outlook. Tölur í skýrslunni eru úr því hefti
sem birt var í maí sl.
ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM