Peningamál - 01.05.2010, Qupperneq 30

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
30
þegar komið fram í reynd þótt hennar gæti af ýmsum ástæðum
ekki enn í húsnæðisverðsvísitölum. Verð fasteigna mælist enn hátt
í makaskiptasamningum þar sem greiðslan sem samið er um á milli
aðila virðist skipta máli fremur en verð eignanna. Fæð samninga hef-
ur í för með sér að Fasteignaskráin hefur þurft að miða við margra
mánaða gamla kaupsamninga í sumum flokkum húsnæðis, sem tefur
fyrir því að raunveruleg lækkun fasteignaverðs mælist í vísitölunni,
en þótt velta sé enn í sögulegu lágmarki hefur hún aukist að undan-
förnu. Síðastliðna þrjá mánuði var 38% fleiri samningum þinglýst á
höfuðborgarsvæðinu en á sama tímabili fyrir ári. Verðvísitölur munu
að öllum líkindum endurspegla betur þær verðlækkanir sem eiga sér
stað á markaði eftir því sem velta eykst.
Velta á fasteignamarkaði mun líklega ekki aukast að ráði fyrr en
heimilin öðlast meiri vissu um fjárhagslega stöðu sína og aðstæður á
vinnumarkaði og framtíðartekjuhorfur batna. Úrræði stjórnvalda og
aðgerðir bankanna til að koma til móts við heimilin hafa að einhverju
leyti dregið úr þeirri óvissu sem ríkt hefur.
Fjármálaleg skilyrði heimila eru enn erfið og hefur þróun eigin-
fjár þeirra í húsnæði ásamt takmörkun á hámarks veðlánahlutföllum
skert aðgang þeirra að lánsfé umtalsvert. Þrátt fyrir það eru nokkur
atriði sem hafa bætt fjármálaleg skilyrði heimila. Skammtímavextir og
íbúðalánavextir hafa lækkað og gripið hefur verið til ýmissa úrræða
sem bæta stöðu skuldsettra heimila, t.d. greiðslujöfnun og höfuðstóls-
leiðréttingar. Þar að auki hafa vaxtabætur verið hækkaðar verulega
og álag á vexti Seðlabankans sem ákvarðar dráttarvexti verið lækkað
með lagabreytingu.
Fjármálaleg skilyrði fyrirtækja eru einnig erfið, þó einn viðskipta-
bankanna hafi nýlega boðið fyrirtækjum lækkun höfuðstóls erlendra
lána sem hluta af endurskipulagningu skulda þeirra, að nokkrum
skilyrðum uppfylltum. Nafnvaxtastigið gerir veltufjármagn tiltölulega
dýrt, þótt á móti komi að raunvaxtastigið er töluvert lægra vegna
þeirrar verðbólgu sem enn er til staðar og horfur eru á næstu misseri.
Stuðningur vaxtastigsins við gengi krónunnar veitir fyrirtækjum sem
skuldsett eru í erlendum gjaldmiðlum einnig skjól á meðan endur-
skipulagning efnahags þeirra stendur yfir og vegur þannig á móti
hamlandi áhrifum vaxtastigsins. Aðgengi að lánsfé í fjármálakerfinu
er einnig erfitt. Efnahagslægðin og almenn óvissa um útlánagæði og
efnahagshorfur eru til þess fallnar að draga úr vilja banka til að veita
lán. Rýrari veð leggjast á sömu sveif. Þessu til viðbótar hefur tekið
langan tíma að ljúka endurskipulagningu nýju bankanna og efnahags-
Mynd III-13
Húsnæðisverð á höfuðborgarsvæðinu -
raunverð
1. ársfj. 2000 - 1. ársfj. 2010
1. ársfj. 2000=100
Íbúðarhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu
Atvinnuhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu
Heimildir: Fasteignaskrá Íslands, Seðlabanki Íslands.
80
100
120
140
160
180
200
220
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘00 ‘01 ‘02
Mynd 1
Velta á fasteignamarkaði
Miðað við kaupdag eignar
Fjöldi samninga
Heimild: Fasteignaskrá Íslands.
Landsbyggðin Höfuðborgarsvæðið
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
‘10‘08‘06‘04‘02‘00‘98‘96‘94‘92‘90
Mynd 2
Makaskiptasamningar sem hlutfall af
heildarveltu
Íbúðarhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu
%
Heimild: Fasteignaskrá Íslands.
0
10
20
30
40
50
2009 2010200820072006