Skírnir - 01.01.1957, Blaðsíða 17
Skirnir
Skáldið, sem sá hina hreinu fegurð
15
ekkert að ending,
eilífur dauði;
sálin mín blíða
berðu hraustlega,
sárt þótt sýnist,
sanninda ok.
önnur smákvæði frá sama vetri, hinum síðasta, sem Jónas
lifði, sýna andstæðumar í huga hans, þar leitar hann misk-
unnar og hjálpar hjá guði sínum.
V
Erfitt er að segja, hver kvæði Jónasar séu bezt. Hann er
allan tímann sjálfum sér líkur. En eflaust má segja, að séu
elztu kvæðin borin saman við kvæði frá fyrri Hafnarárun-
um, þá er eins og honum vaxi með tímamnn stílfesta og það,
sem ef til vill má kalla listræna fyrirætlun. Með því á ég ekki
við, að Jónas hafi sagt við sjálfan sig: Nú sezt ég niður og
yrki kvæði um þetta efni með þessum hætti. Upphafið er án
efa frekar lag, sem leikur í huganum, sýn eða skapblær, en
jafnótt kemur upp hugmynd mn hátt og efni. En alkunnugt
er, að stílfesta Jónasar eykst í meðferð eddukvæðahátta á
þessum tíma, og kvæði eins og „Island farsælda frón“ og
„Gunnarshólmi“ sýna vel, að hann greinir alveg sundur
elegiskan hátt og terzínu um stil, orðaval og anda.
Á síðasta hluta ævi hans má einnig tala um listræna fyrir-
ætlun. Þegar hann sendir Sláttuvísu frá sér til félaganna í
Höfn veturinn 1843—44, skrifar hann þar við: „Það er ann-
ars ógjörningur að eiga sér ekki lög til að kveða þess konar
vísur undir . . .“ Eflaust er Sláttuvísan hugsuð í flokki með
Dalvísu og Formannavísum og líklega Yorvísu; hér eru ýmsir
bragarhættir, en andinn er hinn sami, þessi kvæði eru með
sérstökum hætti ætluð fólkinu í landinu; tvö að öllu leyti,
tvö að nokkru leyti þjóðlífslýsing, og meiri eða minni veru-
leikablær yfir þeim öllum.
Þá er að nefna kvæðaflokkinn „Annes og eyjar“ (líka stund-
um kallaður „Á sjó og landi“), sem er auðsjáanlega mótaður