Skírnir - 01.01.1957, Blaðsíða 127
Skirnir Nokkrir málshættir úr söfnum Hallgríms Schevings
125
óeiginlegu merkingu málsháttarins. Telur hann, að málshátt-
urinn hafi átt að sýna, að forsjónin (guð) sjái engu miður
fyrir þörfum hinna smæstu og vesælustu en þeirra, sem ríkir
eru og voldugir. Vitnar hann í Grubb og Problemata com-
monia, þar sem málshátturinn komi fyrir og sé þar skýrður
á þessa lund. Einnig getur Kock þess, að málshátturinn sé
hjá Syv, en þar flokkaður meðal þeirra, er leggi áherzlu á
nægjusemi. Finnst mér sú skýring eðlilegri en hin fyrri.
Af tilvitnunum Kocks sést, að málshátturinn er gamall og
samgermanskur.
Skammsýni kannar skot. Scheving II, 31.
I leiðréttingum Schevings1) stendur skort fyrir skot. Rétt
mynd málsháttarins er því: skammsýni kannar skort.
Scheving merkir málsháttinn D, sem táknar, að hann sé
tekinn úr dæmisögukvæðum. Hann kemur ekki fyrir í neinu
öðru málsháttasafni, sem ég hef athugað.
I handritinu JS. 589, 4to2) eru nokkur dæmisögukvæði um
rándýr og fugla. Viðlag í einu þessara kvæða er svohljóðandi:
Skamm Sýnin þvj Skort er von ad kanni.
JS. 589, 4to, 363.
Er hér sýnilega um sama málshátt að ræða og hjá Schev-
ing, enda getur hann þess í formálanum, að málshættir komi
einmitt fyrir í viðlögum dæmisögukvæðanna. 1 þessu sama
kvæði er annar málsháttur, er Scheving hefur í safni sínu3):
enn hugvitid er hvörju láni mejra. JS. 589, 4to, 363.
En af blaðsíðutali því, sem Scheving vitnar til úr D með
málshættinum, má sjá, að ekki hefur hann haft þetta hand-
rit undir höndum.4) Orðalag málsháttarins sýnir einnig, að
Scheving hlýtur að hafa þekkt hann annars staðar frá, e. t. v.
úr daglegu máli.
Bl. telur orðið skammsýni haft í óeiginlegri merkingu,
einkum í sambandi við meðferð fjármuna. Svo mun einnig
1) Sjá JS. 441,4t0.
2) Sjá bls. 98.
3) Sjá Scheving I, bls. 28.
4) Blaðsíðutalið er 430, sbr. Scheving 11,31.