Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Qupperneq 116

Þórir Kr. Þórðarson
John Bowden, hélt erindi í mai í fyrra á þingi um útgáfumál í London.17
Taldi hann útgáfu góðra bóka um kirkju og kristni verða æ erfiðari, mörg
fyrirtæki sem slíka útgáfu stunduðu áður hefðu lagt upp laupana, og stóm
útgáfufyrirtækin sem áður ráku deild trúarlegra bóka hefðu lagt hana
niður. SCM Press, sem hann stýrir, stendur enn, og er það vegna þess að
þeir fá í sinn hlut æ stærri hlut af „kökunni" er aðrir hætta.
Ef við leiðum hugann að því hvemig kirkjan gæti náð betur til
almennings og mótað þjóðlífið, em orð þessa fyrirlesara allrar athygli
verð. Hann bendir á að bókin hafi að vísu látið nokkuð undan síga í
samkeppninni við sjónvarp og vídeobönd, en hlutverk hennar sé enn sem
fyrr mikilvægt. En ekki standi á sama til hverra bókin nái. Ekki sé allt
undir því komið að bókin höfði til fjöldans. Hún beri þá fyrst ávöxt ef hún
kemst í hendur þeirra sem em lestrarfúsir, hafa dálæti á bókum, em
hugsandi fólk, — og ekki síst þeirra sem vegna starfa sinna og köllunar í
lífinu em líklegir til þess að hafa áhrif á aðra. — Þá fyrst sé ástæða til þess
að hafa áhyggjur, ef þeir sem em ábyrgir meðlimir kirkjunnar hætta að
lesa bækur, gefast upp við það að kafa í sannindum trúarinnar eða brestur
kjark til þess að koma auga á ný viðhorf til endumýjunar í andanum. Þá
sé hætta á ferðum, segir hann, því þá breytist trúarskoðun manna í
hugmyndafræði (ídeológíu) og lýtur efnahagslegum, pólítískum eða
embættislegum hagsmiuium, en ekki hinu fijálsa fagnaðarerindi.
Þá kemur fyrirlesarinn að höfuðatriði. Hann segir það einkenni
kirkjunnar á vorum tímum að menn bresti kjark til þess að gera
almenningi heiðarlega grein fyrir ýmsum staðreyndum kristinna fræða
sem virðast kynnu við fyrstu sýn hættulegar trúnni eða líklegar til að
valda efasemdum.
Óttinn við rýnin vísindi
Hér á Bowden við tregðu guðfræðinga kirkjunnar við að gefa almenningi
ljósa mynd af vísindalegri rýni á sögu kirkjunnar, á tilurð ritninganna og
lífi safnaðarins. Menn skorti djörfung (sbr. „Evangeliets Frimodighed“) til
þess að gera fólki grein fyrir þessum hlutum án alls ótta við að það kynni að
leiða til efahyggju að vita ýmislegt um raunveruleikann.
Það ríkir hér á landi sem víða annars staðar þögn meðal guðfræðinga
um niðurstöður rýninna biblíuvísinda um það með hvaða hætti biblíuritin
urðu til í umhverfi sögulega skilyrtra aðstæðna, og það enda þótt þessi
fræði, einmitt með því að sýna ritin í sögulegu ljósi upphafs síns og með
því að svipta þau goðsagnakenndum dýrðarljóma gullinna taflna sem fallið
hefðu af himnum ofan, hafi fært ritin nær sögulegu augnabliki hverrar
samtíðar, gert þau mannleg, um leið og vimisburður þeirra er guðlegur.
Þessi fræði hafa rutt veginn fyrir boðskap Biblíunnar að mannlegum og
félagslegum spumingum samtímans. Ég sakna slíkrar umfjöllunar í
íslenskum trúfræðiritum. En það er einmitt eigind hins guðlega Orðs að
17 Þýsk þýðing erindisins (eftir Úrsúlu Gassmann og Hans Weissgerber) birtist í LM
25, No. 9, september 1986, s. 411-414.
114