Jökull - 01.12.1980, Blaðsíða 74

you think proper; but what it contains may be
relied on as truth. I am, with great regard
Dear Sir
Your most obedient humble servant
And. Mitchell
P.S. It may be added, that the distance from mount
Hecla to Zetland is between 500 and 600 miles.“
Greifadæmið Zetland tekur til allra Shet-
landseyja, eða Hjaltlands öðru nafni.
Scalloway var áður höfuðstaður þess, en nú er
það Leirvík. Bréf Sir Andrews ber það með sér,
að þremur dögum eftir að Kötlugosið 1755
hófst og daginn eftir að aska féll á Færeyjar,
varð öskufall á gjörvallt Hjaltland. Er líklega
rétt, það sem Eggert Olafsson virðist telja, að
það hafi verið aska frá þriðja degi gossins er
féll á Færeyjar og gildir það sama þá um ösk-
una er féll á Hjaltland.
Á mynd 4 eru merkt þau svæði fjarri Is-
landi, sem getið er um að aska hafi fallið á í
ofangreindum Kötlugosum og Grimsvatna-
gosinu 1619. Þótt þessi svæði séu á myndinni
tengd eldstöðvunum með beinum línum, er
ekki þar með sagt, að gjóskan hafi farið bein-
ustu leið, þótt líklega sé það ekki fjarri lagi um
gosið 1625. Askan sem féll á Hjaltland kom úr
suðvestri. Nefna má, að sú aska úr Heklugos-
inu 1947, sem féll nærri Helsinki, hafði farið
um 3800 km vegalengd, en beinasta leið milli
Heklu og Helsinki er um 2100 km (S. Þórar-
insson 1954, bls. 58).
Bréf Sir Andrews er dæmi þess, eins og
raunar eru einnig áðurnefnd ummæli ís-
lenskra annála og Chr. Reitheruss, að vegna
þess hve fræg Hekla var af firnum, var mönn-
um gjarnt að kenna henni um fleira en hún
átti sök á. Síðar átti hún sjálf eftir að senda
Hjaltlendingum kveðjur, í gosinu 1845. En
það er önnur saga.
ABSTRACT:
DISTANT TRANSPORT OF TEPHRA IN
THREE KA TLA ERUPTIONS AND ONE
GRIMSVÖTN(?) ERUPTION
Because of the limited area of Iceland, some tephra
is deposited on the sea outside the country in most
explosive and mixed eruptions that occur there.
However, only few eruptions in Iceland’s historical
time are known through written sources to have spread
tephra to other islands or to the European continent.
Arnong these are three Katla eruptions, viz. those that
began on Sept. 2nd 1625, Nov. 3rd 1660, and Oct.
I7th, 1755.
It seems likely that „blue earth“, which, according
to a letter from a Danish polyhistor, Ole Worm, to a
colleague in Holland, fell with rain in Scania in
1619, was volcanic dust from an eruption in Vatna-
jökull, probably in Grímsvötn, which occurred that
year and was formerly attnbuted to Hekla.
Figs. 1—3 are isopach maps of the proximal parts
of the three Katla tephras and Fig, 4 shows on which
places outside Iceland tephra is recorded to have
fallen. Samples of tephra from the biggest of these
eruptions, the 1755-eruption, were collected in
Iceland and on a ship near the Faeroe Islands. These
two samples were studied in laboratory by Chr. G.
Kratzenstein, professor in experimental physics at the
University of Copenhagert, who conduded that they
consisted ofa mixture of coal, pyrite and possibly also
petroleum.
A letter to the Royal Society in London concerning
tephra fall on the Shetland Islands on Oct. 20th
1755, is published in extenso.
REFERENCES
Ann. 1400— 1800: Annálar 1400— 1800, Gefnir
út af Hinu íslenska bókmenntafélagi,
Reykjavík 1922 og áfram.
Benediktsson, J. (Ed.), 1943: Two treatises on
Iceland from the 17th century. Bibl. Arna-
magnæana Vol. III. Köbenhavn.
— (Ed.), 1957: Arngrimijonae Opera Latine
conscripta. Vol. IV. Bibl. Arnamagnæana
XII. Köbenhavn.
Beskrivelse: Beskrivelse over det i Island, den
72 JÖKULL 29. ÁR