Þjóðmál - 01.09.2007, Side 86

84 Þjóðmál HAUST 2007
inn.að.umhverfisvernd.kallar.á.aukin.völd.
sérfræðistofnana. eða. að. vísindamenn. og.
sérfræðingar.hafi.töluvert.um.það.að.segja.
hvaða.framkvæmdir.skuli.leyfðar ..
Í.öðru.lagi.ræðir.Ólafur.Páll.um.misvægis-
vanda.en.hann.er.í.því.fólginn.að.lýðræðis-
legar. ákvarðanir. varða. oftast. hag. manna.
hér.og.nú,.en.umhverfisvernd.krefst.þess.að.
menn. horfi. til. lengri. tíma .. Um. þetta. segir.
hann:
Ólíkt. umhverfismálum. er. svið. lýð-
ræðislegra. ákvarðana. yfirleitt. fremur.
þröngt.og.vel. afmarkað ..Það. sem.knýr.
á.um.lýðræðislegar.ákvarðanir.er.yfirleitt.
eitthvað. sem. er. brýnt. og. blasir. við:.
atvinnuleysi,.von.um.skattalækkun,.þörf.
á.betri.vegum,.o .s .frv ..Í.slíkum.tilvikum.
eru. hagsmunirnir. jafnan. nærtækir. og.
óskirnar. skýrar,. auk. þess. sem. tengsl.
mögulegra. aðgerða. við. þau. markmið.
sem.um.ræðir.eru.tiltölulega.áreiðanleg .
Það.er.auðvelt.að.hafa.skýrar.óskir.um.
nærtæk. efni .. Eftir. því. sem. áhrifasviðið.
víkkar.og.verður.óljósara,.eins.og.oft.er.
tilfellið.í.umhverfismálum,.verður.erfiðara.
að.ákvarða.hverjir.hagsmunir.manns.eru.
og.setja.sér.skýr.markmið ..(Bls ..165 .)
Þriðju.togstreituna.eða.vandamálið.kennir.
Ólafur.Páll.við.ytri.þvinganir.og.segir:
Rætur.vandans.við.ytri.þvinganir.liggja.í.
því.að.til.að.bregðast.að.gagni.við.ýms-
um.umhverfisvandamálum,.t .d ..mengun.
og.ofveiði,.þarf.samhæfðar.aðgerðir.fjölda.
þjóða .. […]. Til. að. leysa. samhæfingar-
vanda. ólíkra. þjóða. þarf. yfirþjóðlegar.
stofnanir.[…].En.slík.lausn.skapar.annan.
vanda:. Með. því. að. láta. ákvarðanir. um.
umhverfismál. í. hendur. yfirþjóðlegra.
stofnana. koma. mikilvægar. staðbundnar.
ákvarðanir.til.með.að.velta.á.atriðum.sem.
þeir,. sem. hinar. staðbundnu. ákvarðanir.
hafa.mest.áhrif.á,.hafa.lítið.eða.ekkert.um.
að.segja ..(Bls ..166 .)
Greinargerð. Ólafs. Páls. fyrir. þessari. þrenns.
konar. togstreitu. milli. lýðræðis. og. náttúru-
verndar.er.að.mínu.viti.afar.skilmerkileg.og.
vel.hugsuð ..Hann.bendir.á.rökræðulýðræði.
sem. mögulega. lausn. á. vandanum. og. vera.
má.að.það.sé.nokkuð.til.í.því.að.hægt.sé.að.
draga.úr.togstreitunni.með.því.að.auka.líkur.
á.að.ákvarðanir.séu.réttlátar.og.skynsamlegar ..
Þetta. hlýtur. að. minnsta. kosti. að. gilda. um.
misvægisvandann.því.hann.er.ekki.fólginn.í.
öðru.en.því.að.lýðræðislegar.ákvarðanir.geta.
mótast.af. skammsýni.og.eigingirni ..Hitt.er.
svo.annað.mál.hvað.helst.þurfi.að.gera.til.að.
auka.líkur.á.að.lýðræðislegar.ákvarðanir.verði.
réttlátar.og. skynsamlegar.og.þar. sé. ég. ekki.
að.Ólafur.Páll.hafi.nein.óbrigðul.ráð.fremur.
en.við.hin ..Hann.ýjar.að.kostum.á.að.auka.
völd.sérfræðistofnana,.en.eins.og.ég.hef.nefnt.
geta. hagsmunaklíkur. lagt. þær. undir. sig ..
Einnig. eru. þess. dæmi. að. sérfræðingahópar.
slái. skjaldborg. um. blekkingar. og. ranghug-
myndir .
*
Hér. hef. ég. farið. yfir. nokkur. atriði. sem.
fjallað. er. um. í. bókinni. Náttúra, vald og
verðmæti ..Um.mörg.önnur.efni.mætti.hafa.
langt.mál,.eins.og.til.dæmis.það.sem.sagt.
er.um.eignarrétt.og.um.muninn.á.náttúru.
og. umhverfi .. Bókin. er. býsna. efnismikil.
þótt.hún.sé.ekki.nema.200.síður ..
Eins. og. lesanda. þessa. ritdóms. má. vera.
ljóst. hef. ég. talsvert. önnur. viðhorf. til.
stjórnmála. og. siðferðis. en. Ólafur. Páll ..
Þessi. skoðanamunur. setur. vafalaust.
svip. á. dóminn. og. ég. hef. fundið. að. æði.
mörgu. í.bókinni ..Það.breytir. ekki.því. að.
ég. tel. hana. vandað. innlegg. í. mikilvæga.
umræðu.og.lofsverða.viðleitni.til.að.sveigja.
stjórnmál.hér.á.landi.í.átt.til.skynsamlegar.
og.yfirvegaðrar.rökræðu ..