Þjóðmál - 01.06.2015, Blaðsíða 17
16 ÞJÓÐMÁL SUMAR 2015
greinunum ..Og.þegar.byrjað.er.að.„fegra“.er.
stutt. í. að. farið. sé. að. grafa. og. hreinsa. til. í.
sjálfum.rótunum ..Þá.er.voðinn.vís .
Líkja.má.breytingunum.á.mannrétt.inda
ákvæðum. stjórnarskrárinnar. árið. 1995. við.
slíkar. „fegrunaraðgerðir“ .. Þær. voru. gerðar.
að.kröfum.kontórista.hjá.Sameinuðu.þjóð
unum.og.háværra.þrýstihópa.sem.vildu.að.
mann.réttindakafli. íslensku. stjórnar.skrár
inn.ar. endurspeglaði. hin. orðmörgu. ákvæði.
al.þjóðlegra. mannréttinda.sátt.mála .. Þessar.
orða.lagsbreytingar. og. við.bætur.höfðu.hins.
vegar.engin.áhrif.á.mann.réttindi.á.Íslandi,.
nákvæmlega. engin .. Mannréttindi. hér. á.
landi.voru.í.engum.skilningi.minni.eða.lak
ari.á.árunum.áður.en.hinar.orðmörgu.stjórn
ar.skrár.breyt.ingar.1995.komu.til.sögunnar ..
Stjórnarskráin.er. lifandi.plagg ..Það.þýð.ir.að. túlkun. hennar. getur. breyst. í. tím.ans.
rás .. Í. öllum. vestrænum. lönd.um. hef.ur. ráð
andi.túlkun.á.sumum.stjórnar.skrár.ákvæðum.
breyst. í. straumi. tím.ans,. í. sum.um. tilvikum.
gerbreyst ..Til.dæmis.var.almennt.lagður.víðari.
skiln.ingur. í. mann.rétt.inda.ákvæði. íslensku.
stjórnar.skrárinnar. undir. lok. 20 .. aldar. en. í.
upphafi. 20 .. aldar .. Þetta. var. vegna. þess. að.
ný.lög.og.alþjóðlegir.sátt.málar.höfðu.komið.
til. sögunnar.og.hefðir.og.venjur. fest. í. sessi ..
Þennan. sveigjanleika. bauð. stjórnarskráin.
upp.á.vegna.þess.að.hún.er.fáorð.og.kjarnyrt.
og.með.traustar.rætur.í.sögunni .
Annað. dæmi. um. sveigjanleika. íslensku.
stjórnarskrárinnar. er. ákvæðið. um. svo.kall
að.an. „málskotsrétt“. forseta. Íslands .. Nær.
allan. lýðveldistímann. hefur. verið. litið. svo.
á.að.þessi.réttur.væri.í.raun.ekki.virkur ..En.
nú.hefur.hann.verið.vakinn.til.lífsins.vegna.
sérstakra.aðstæðna. í.þjóðfélaginu .. (Í. fyrsta.
skiptið.var.hann.að.vísu.herfilega.mis.not
aður,.en.stjórnarskráin.með.sínar.aldagömlu.
rætur.þoldi.það .).En.það.þýðir.alls.ekki.að.
„málskotsrétturinn“. verði. nýttur. aftur. í.
bráð. eða. að. hann. verði. framvegis. hluti. af.
stjórn.málalífi.landsmanna ..
.
Það. er. reginfirra. að. það. þurfi. að. geirnegla.allt.sem.viðkemur.stjórnarháttum.
í.stjórnarskrá ..Þar.er.einungis.lagður.grund
völlurinn.og.hann.er.að.sumu.leyti.sveigj
an.legur. eftir. tímaskeiðum. vegna. þess. að.
hann. skilst. ekki. til. fulls.nema. í. ljósi. ann
arra.laga,.sögunnar,.hefða.og.venja ..Þetta.er.
nauð.synlegt.að.gera.sér.ljóst ..Velheppnaðar.
stjórn.arskrár.eru.fáorðar.og.kjarnyrtar.með.
rætur. í. sögu.og. stjórnarháttum. lands. síns ..
Aðeins.með.þeim.hætti.verður.raunveru.legt.
hald. í. ákvæðum.þeirra ..Og. aðeins. þannig.
laga. þær. sig. að. breyttum. aðstæðum. á.
Það.er.reginfirra.að.það.þurfi.að.geir.negla.allt.sem.
viðkemur.stjórnarháttum.í.
stjórnarskrá ..Þar.er.einungis.
lagður.grund.völlurinn.og.hann.
er.að.sumu.leyti.sveigj.an.legur.
eftir.tímaskeiðum.vegna.þess.að.
hann.skilst.ekki.til.fulls.nema.í.
ljósi.ann.arra.laga,.sögunnar,.hefða.
og.venja ..Þetta.er.nauð.synlegt.
að.gera.sér.ljóst ..Velheppnaðar.
stjórnarskrár.eru.fáorðar.og.
kjarnyrtar.með.rætur.í.sögu.
og.stjórnarháttum.lands.síns ..
Aðeins.með.þeim.hætti.verður.
raunverulegt.hald.í.ákvæðum.
þeirra ..Og.aðeins.þannig.laga.
þær.sig.að.breyttum.aðstæðum.á.
hverjum.tíma ..Innihaldslitlar.vilja
yfir.lýs.ingar.eiga.ekkert.erindi.í.
stjórnar.skrár ..