Þjóðmál - 01.06.2015, Blaðsíða 75
74 ÞJÓÐMÁL SUMAR 2015
Bogi.Th ..Melsteð.bjó.í.Kaupmanna.höfn.í. nærfellt. hálfa. öld .. Lengst. af. þeim.
tíma.var.hann.í.fararbroddi.í.menningarlífi.
HafnarÍslendinga.og.lét.mikið.að.sér.kveða.
í. íslenskum. þjóðmálum .. Hann. var. óneit
an.lega.nokkuð.umdeildur,.einkum.þó.um.
aldamótin. þegar. harðast. var. tekist. á. um.
Valtýsk.una.og.ekki.leikur.á.tvennu.að.Val
týr.Guðmundsson.og.nánustu.banda.menn.
hans. töldu. Boga. einn. af. sínum. hörð.ustu.
og.hættulegustu.andstæðingum .*.Fyrir.það.
gagnrýndu.þeir.hann.oft.harðlega.og.beittu.
áhrifum.sínum.gegn.honum.á.ýmsan.hátt .
Bogi. lét.gagnrýni.og.skammir.Valtýinga.
sem. vind. um. eyru. þjóta .. Hann. var. sann
færður. um. réttmæti. skoðana. sinna. og. að.
stefna. Valtýs. í. stjórnarskrármálinu. væri.
skref.aftur.á.bak,.til.þess.eins.fallin.að.auka.
völd.og.ítök.Dana.á.Íslandi ..Um.réttmæti.
þeirrar. skoðunar. má. vissulega. deila. en.
Bogi.var.viss. í. sinni.sök.og.hvikaði.hvergi.
frá.sannfæringu.sinni.fremur.en.endranær ..
Hann.sveið.hins.vegar.þegar.honum.þótti.
and.stæð.ingarnir.beita.óheiðarlegum.aðferð
um. og. létu. gremju. sína. vegna. pólitískra.
skoð.ana.hans.og.athafna.bitna.á.ritverkum.
hans .
Þegar. heimastjórn. var. fengin. árið. 1904.
dró. mjög. úr. beinum. afskiptum. Boga. af.
íslenskum. stjórnmálum .. Hann. var. ein
dreginn. fylgismaður. Hannesar. Hafstein.
þótt. hann. teldi. að. Íslendingum. hefði.
orðið.það.heilladrýgra.ef.„hlutlaus”.maður.
á. borð. við. Ólaf. Halldórsson. hefði. verið.
skipaður.ráðherra.fyrstur.Íslendinga ..Hann.
fylgdist.að.vonum.náið.með.störfum.milli
landanefndarinnar. í. Kaupmannahöfn. á.
út.mánuðum. árið. 1908. og. fagnaði. „Upp
kastinu“ ..Um.sumarið.bauð.hann.sig.fram.
sem. „Uppkastsmaður”,. að. því. er. virðist. á.
síðustu.stundu.og.fyrir.orðastað.Hannesar.
*..Þetta.má.glöggt.sjá.af.ýmsum.sendibréfum.sem.birtust.í.
bréfasöfnunum.Launráð og landsfeður.(1974).og.Aldamót
og endurreisn.(1999),.sbr ..Jón.Þ ..Þór.(2004):.Dr. Valtýr —
Ævisaga,.ýmsir.kaflar .
Hafstein. eða. annarra. forkólfa. Heima
stjórn.ar.flokksins .. Þá. ferðaðist. hann. um.
Árnes.sýslu. og. mætti. á. fundum. en. virðist.
að. öðru. leyti. hafa. leitt. kosningabaráttuna.
hjá.sér.að.mestu ..Hann.varð.fyrir.miklum.
vonbrigðum. með. úrslit. kosninganna. og.
taldi.þau.nánast.landráð ..Eftir.kosningarnar.
og. fall. Hannesar. skipti. hann. sér. lítið. af.
íslenskum. stjórnmálum. um. langa. hríð. og.
virðist. hafa. orðið. þeim. afhuga .. Hann. átti.
enga. samleið. með. nýju. valdhöfunum. á.
Íslandi. og. var. látinn. gjalda. stuðningsins.
við.Hannes.Hafstein.og.„Uppkastið“..þegar.
alþingi. kom. saman. í. ársbyrjun.1909 ..Það.
þótti.honum.að.vonum.ósanngjarnt .
Á. árum. fyrri. heimsstyrjaldar. hóf. Bogi.
aftur.afskipti.af.sambandsmálinu,.en.þá.að.
mestu.á.bak.við.tjöldin.og.í.samvinnu.við.
danska.stjórnmálamenn,.einkum.Carl.Th ..
Zahle. forsætisráðherra ..Mun. fáum. Íslend
ingum.hafa.verið.kunnugt.um.störf.hans.og.
áhrif.á.þeim.vettvangi .
Í. Kaupmannahöfn. var. Bogi. allþekktur.
síðustu.þrjá. áratugi.ævinnar ..Gamalgrónir.
HafnarÍslendingar. þekktu. hann. flestir.
persónu.lega.og.sama.máli.gegndi.um.marga.
íslenska. stúdenta. í. höfuðborginni .. Hann.
var.einnig.allvel.kunnugur.mörgum.dönsk
um.stjórnmálamönnum.og.meðal.danskra.
mennta.manna. átti. hann. marga. vini. og.
kunningja .
Hér.á.landi.var.Bogi.vel.þekktur.á.meðan.
hann.lifði,.og.reyndar.mun.lengur ..Á.fyrstu.
tveimur. áratugum. tuttugustu. aldar. lásu.
fjölmörg. íslensk. börn. kennslubók. hans. í.
sögu.Íslands.og.önnur.rit.hans.voru.víða.til.
á.heimilum.og.mikið.lesin ..Íslendinga.saga.
hans.var.þekktasta.og. rauna.eina. ritverkið.
sem. íslenskur. almenningur. átti. kost. á.um.
sögu.þjóðarinnar.á.þjóðveldisöld,.allt.fram.
á.6 ..áratug.aldarinnar,.en.önnur.meiriháttar.
sagnfræðileg. verk,. sem. gefin. voru. út. um.
sögu. Íslands. á. fyrra. helmingi. aldarinnar,.
fjölluðu. um. síðari. tímabil .. Ritverk. Boga.