Breiðfirðingur - 01.04.1997, Síða 151

HORNBJARGSVITI OG HÍMINHVOLFIÐ
149
á reiki um tilvist hans. Við hugsun um það er honum hafði
áskotnast og þann tíma er það hafði tekið að hugleiða og leita
skýringa, höfðu sterk áhrif þess þokað guðinum upp hlíðar
fjallsins og þar trónaði hann á tindi þess. Ör af þeirri sýn kleif
maðurinn fjallið og uppá topp þess, en jafnskjótt hörfaði guð-
inn til himins. Á þeirri stundu snart manninn óljóst sú mein-
ing, er lá í orðum þeim, er skáldið kvað öldum síðar: „Guð í
alheims geimi, Guð í sjálfum þér.“
Þótt þessi hugmynd mín sé ekki byggð upp á sama hátt og
tengsl manns og Guðs kristinnar trúar í meðförum kirkju-
valdsins þá er guðinn hinn sami og útkoman sú, að sanngildi
guðsins hefur smátt og smátt hörfað úr höndum kennimanna
kirkjunnar vegna hins stórfellda vaxtar mannsins og viðgangs
á nær öllum sviðum. Gegn betri vitund neita klerkar því, að
þeir lifi á sögulegum tímamótum í þessum málum, þótt þau
blasi við hverjum hugsandi manni.
Jafnhliða sveiflukenndum breytingum á samskiptum Guðs
og manns, þegar marktækur persónulegur Guð hafði horfið úr
vitund framsækinna manna, þá hlaut óhjákvæmilega að vakna
sú spurning hvað tæki við, þegar ekki fannst lengur sú hug-
ljómun er fylgt hafði sannri tilbeiðslu. Sögulega rökrétt svar
var fyrst og fremst sú (trúarlega?) listsköpun er með mismun-
andi túlkun og formum hafði fylgt guðum trúarbragða frá upp-
hafi. Sú er bar ægishjálm yfir allar greinar hennar var tón-
listin, verk hinna miklu meistara kirkjutónlistar, er flutt í kirkj-
um mundu leysa af hólmi allar predikanir í húsum guðsins.
Ég nefni hér örfá nöfn slíkra snillinga: Palestrína, Buxte-
hude, Hinrik Schútz, Hándel, höfuðsnillinginn Bach. Svo og
stórmenni önnur t.d. Beethoven, dýrlinginn Mozart og þannig
áfram alþjóðlegir snillingar til dagsins í dag. Ekki er auðvelt
að lýsa þeim áhrifum er maður nýtur við að hlusta á slík verk,
en aldrei er maðurinn eins náinn Guði sínum og þá.
Hafa menn nokkum tíma verið jafn snortnir af byrjun tón-
verks og hinum stórfenglega kórsöng, er í bylgjum örvænting-
ar og vonar rís í upphafi Matteusarpassíunnar? Hafa menn oft
verið snortnir af slíkum skelfingum yfir syndum mannanna og