Tímarit Máls og menningar - 01.05.2002, Blaðsíða 38

sjóða niður í eitt orð á arabísku, orðið
„maleesh" sem merkir „það má einu gilda".
Ástralir tóku öllu íþróttamannlegri afstöðu til
viðskiptanna en Marokkóbúar. Starfsmenn
verðbréfadeildarinnar voru nær allir á aldur við
keppnisíþróttafólk, þ.e. á milli tvítugs og þrí-
tugs. Eftir þann aldur eru verðbréfasalar farnir
að tapa snerpunni og því ofurmannlega atgervi
sem til þarf í hringnum, eins og fyrrverandi
starfsmaður deildarinnar sem fengið hafði þjálf-
arastöðu komst að orði. Verðbréfaviðskipti við
stærstu kauphallir heims áttu sér stað á nótt-
unni vegna þess tímamismunar sem er á milli
Ástralíu og Bandaríkjanna sem gerði
starfið enn meira krefjandi. Undantekn-
ingar frá þessari reglu urðu einnig á vegi
Kennedys. Þannig var kona ein um fer-
tugt ein helsta stjarnan innan afleiðuvið-
skiptanna, sem er þungavigtardeild inn-
an kauphallarinnar þar sem spáð er fram
í tímann um þróun verðlags á vörum og
verðbréfum. Fyrir þann frama varð hún
að fórna hjónabandi sínu. Vinnan átti all-
an hennar tíma og eiginmanninum gekk
erfiðlega að glíma við þá nýju stöðu sem
upp var komin. Eiginkona hans þénaði
margföld mánaðarlaun hans.
Græðgi og ótti voru það sem helst ein-
kenndi Singapore að mati eins viðmælenda
Kennedys. Singapore hafði á undraverðan hátt
verið breytt úr örbirgðarsamfélagi í fjármá-
laundur á 30 ára tímabili. Árangurinn mátti að
miklu leyti þakka þeim ströngu reglum sem
höfðu verið settar innan samfélagsins. Góður
og gegn Singaporebúi á að helga sig vinnunni,
vera afkastamikill og arðsamur. Samhliða stolti
yfir þeim árangri sem Singaporebúar höfðu náð
blundaði ótti. Óttinn við að missa það sem
þeim hafði hlotnast og nagandi skylduræknin
gagnvart reglusamfélaginu.
Eltingaleikurinn við peningana er nátengdur
þörfinni fyrir staðfestingu á sjálfsmynd okkar,
segir Kennedy. Við notum peninga til þess að
sýna hvaða árangri við höfum náð og hvers við
erum megnug. Peningaeign gefur okkur aukin
tækifæri á að njóta veraldlegra gæða og færir
okkur fyrirheit um að jarðvist okkar fái meiri
merkingu. Erfitt getur þó verið að öðlast þá lífs-
fyllingu þar sem þörfin fyrir meira virðist alltaf
blunda í manninum. Ríkidæmi byggist á inn-
byrðis samanburði, alltaf verður til einhver sem
hefur áskotnast meira fé. Af ferð Douglas
Kennedys má sjá að markaðs- og kauphallar-
kerfi að fyrirmynd Bandaríkjanna hafa víða skot-
ið rótum og borið með sér ný viðhorf. Islend-
ingar hafa ekki farið varhluta af þessari alþjóð-
legu þróun en Verðbréfaþing íslands var stofn-
að hér árið 1985. Almenningur kynntist fyrir-
bærinu þó ekki fyrr en á 10. áratug síðustu ald-
ar. Athyglisvert er í Ijósi þessa að skyggnast
aftur í tímann um 90 ár þegar fulltrúi banda-
rískrar heimsmyndar var staddur hér á landi á
árunum 1912-1915 og íslendingar voru í frum-
bernsku viðskiptaþekkingar sinnar.
Heilræði fyrir unga menn í verzl-
un og viðskiptum
„Ef íslendingar ætla að festa viðskiftasambönd
við Ameríku, þá skal þeim bent á það, að Am-
eríkumenn eru eldri en tvævetrir sem viðskifta-
menn, eru hundkunnugir verðlagi öllu á heims-
Chart: Basic- Moving Averaga- Techriical Analvsis- IntraDav - Detailed
markaði og láta tæpast gabba sig í kaupum og
sölu."2
Með þessum orðum ræður hinn þýskættaði
George FI.F. Schrader heimóttarlegum Islend-
ingum heilt í alþjóðaviðskiptum árið 1913.
Schrader dvaldist hér á landi síðustu æviár sín
eftir að hafa átt árangursríkan feril sem upp-
finninga- og kaupsýslumaður í New York. Með-
an á dvöl hans stóð gaf hann meðal annars út
rit sem nýst gæti þátttakendum á atvinnumark-
aði til að rata torsóttan slóða verslunar og við-
skipta. Bókin nefndist Heilræði fyrir unga menn
í verzlun og viðskiptum og var samansafn heil-
ræða sem Schrader hafði tekið saman og
byggðist á reynslu hans úr viðskiptalífi New
York borgar. í bókinni er að finna nokkur af
þeim undirstöðuatriðum sem enn eru í gildi í
fyrirtækjamenningu nútímans, eins og t.d. kröf-
una um starfsframa, langan vinnudag og hóp-
vinnu.
Schrader setti kröfuna um starfsframa í við-
skiptalífinu fram á eftirfarandi hátt: „Ef þú átt
völ á stöðu, sem gefur þér tækifæri til að læra
eitthvað og komast áfram, þá er sú staða arð-
samari, þó hún byrji með lágu kaupi, heldur en
vel launuð staða með engum
framtíðarmöguleikum."3 í orðun-
um felst ein af æðstu dyggðum
nútímans, að lífið sé tröppugangur
upp metorðastiga atvinnulífsins.
Þannig kallast orð Schraders á við
kröfu kauphallarmannanna að líta
beri á æviferil manns sem leikk-
erfi alsett markmiðum sem stefnt
skuli að. Mikið er á sig leggjandi til
þess að ná þeim markmiðum. í
orðum Schraders er tilvonandi
starfsmaður sérstaklega beðinn
um að gæta að því hvort stigi fyrir
metorðaklifur sé örugglega til
staðar í því fyrirtæki þar sem hann hefur störf.
Þær ofurhetjur kauphallarinnar sem urðu á
vegi Douglas Kennedys unnu 16-17 tíma á
degi hverjum. Þar má sjá þá rfku kröfu að
starfsmaður helgi sig atvinnu sinni og geri sitt
eigið líf að lífi fyrirtækisins. Boðorðið um lang-
an vinnudag er að finna hjá Schrader þar sem
hann segir: „Unglingurinn sem aðeins í lok
starfstímans gætir að, hvað klukkunni líður,
kemst aldrei áfram, en sá sem keppist við
klukkuna allan daginn og gætir vel að hvað tím-
anum líður, nema þegar á að fara að hætta - því
þá gefur hann sér ekki tíma til þess - sá maður
á vísa framtíð fyrir höndum sér."4 Þessi óskrif-
aða regla hefur getið af sér andmynd, eins kon-
ar fyrirtækjalegt samviskubit, en fjöldi fyrir-
tækja hefur verið skilgreindur sem fjölskyldu-
vænn. Oftar en ekki felst sá vænleiki í því að