Morgunblaðið - 12.05.1990, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B/LESBOK
106. tbl. 78. árg.
LAUGARDAGUR 12. MAÍ 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bandaríkin:
Geimfarar sendir til
Mars innan 30 ára
Kingsville. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjafor-
seti sagði í gær að stefiia bæri
að því að senda geimfara til
reikistjörnunnar Mars innan 30
ára.
Umhverfisráðsteftia
í Björgvin:
Oánægja
með drögin
Björgvin. Reuter.
Umhverfisverndarsinnar sök-
uðu í gær Bandaríkjamenn og
Breta um að standa í vegi fyrir
samkomulagi uin aðgerðir til að
stemma stigu við mengun á ráð-
stefiiu 34 ríkja um umhverfísmál.
Embættismenn, vísindamenn, at-
vinnurekendur, verkalýðsforingjar
og æskulýðsleiðtogar ríkjanna sam-
þykktu i gær drög að áætlun varð-
andi mengunarhreinsun eftir þriggja
daga viðræður í Björgvin í Noregi
en fáar kröfur voru þar lagðar fram
um skuldbindingar. Umhverfis-
verndarsinnar kenna um þrýstingi
frá Bandaríkjamönnum og Bretum.
Drögin verða lögð fyrir umhverf-
isráðherra ríkjanna 34 sem hittast
í næstu viku. Bandaríkjamenn hafa
sagt að ekki komi til greina að undir-
rita samkomulag á ráðstefnunni um
hertar reglur varðandi loftmengun
af völdum koltvísýrings, sem
vísindamenn telja að geti valdið hita-
breytingum á jörðinni. Bandaríkja-
stjórn sendi bréf til sendiráða sinna
í Evrópu, þar sem hún kveðst von-
ast til þess að önnur ríki beiti sér
einnig gegn slíku samkomulagi þar
til óyggjandi sannanir finnist fyrir
því að koltvísýringur hefði hitabreyt-
ingar í för með sér.
Bush hefur lagt til að mannað
geimfar verði sent til tungslins og
þaðan til Mars. „Fyrir þrjátíu árum
var Geimrannsóknastofnun
Bandaríkjanna (NASA) sett á
laggirnar og geimkapphlaupið
hófst. Og eftir önnur þtjátíu ár tel
ég að maður standi á annarri plá-
netu,“ sagði forsetinn í ræðu sem
hann hélt við brautskráningu há-
skólanema í Kingsville í Texas.
„Mér er sönn ánægja að tilkynna
hér í Texas að að nýtt tímabil í
sögu geimferða er hafið.
Við höfum ekki aðeins takmark
heldur einnig tímaáætlun: Eg tel
að innan við hálfri öld eftir að
Apollo-geimflaugin lenti á tungl-
inu verði bandaríski fáninn dreg-
inn að húni á Mars,“ bætti hann
við. Bandarískir geimfarar voru
fyrst sendir til tunglsins með
Apollo 11 í júlí 1969.
Bush vísaði á bug þeirri gagn-
rýni að geimferðaáætlun hans ein-
kenndist af miklu málskrúði en
litlu fjármagni. Hann sagði að í
fjárlögum fyrir árið 1991 væri
gert ráð fyrir því að fjárveitingar
til NASA yrðu auknar um 24 af
hundraði, eða um því sem næst
þrjá milljarða dala.
Spjöll á grafreit gyðinga
Reuter
Villimannsleg spjöll á grafreit gyðinga í bænum Carpentras í suð-
austurhluta Frakklands hafa vakið óhug víða í Evrópu. Hér sést
ungur gyðingur virða fyrir sér einn af 34 legsteinum sem urðu fyr-
ir skemmdum.
Sjá „Óþekkt samtök lýsa..“ á bls. 24.
Hættulegar
sinfóníu-
hljómsveitir
Daily Telegraph.
HEFÐBUNDIN uppbygging sin-
fóníuhljómsveita — fyrstu fiðlur
til vinstri, sellóin til hægri, aftar
tréblásturshljóðfæri — verður
e.t.v. tekin til endurskoðunar.
Ærandi hávaðinn úr málmblást-
urshljóðfærum skaðar heyrn ann-
arra hljómsveitarmanna.
Nákvæm gögn um tíðni skertrar
heyrnar hjá tónlistarmönnum eru
ekki til en dr. Michael Baird, læknir
og félagi í stjórn Sinfóníuhljómsveit-
arinnar í Birmingham, segir vanda-
málið mjög alvarlegt. „Margir tón-
listarmenn virðast hafa orðið fyrir
heyrnarskaða, einkum virðast tré-
blástursmenn, sem eru beint fyrir
framan málmblásturshljóðfærin,
verða illa úti. Það getur verið að
breyta þurfi uppsetningu hljómsveit-
arinnar. Þetta er erfitt vandamál en
kannski málmblásturshljóðfærin
ættu að vera í ysta hringnum, til
hliðar — eða einangruð á einhvern
annan hátt.“
Nýstofnuð samtök um baráttu
gegn sjúkdómum tónlistarmanna
segja að tíundi hver tónlistarmaður
sé frá vinnu í samanlagt mánuð ár
hvert vegna atvinnusjúkdóma. Um
er að ræða ýmsar tegundir kvilla,
allt frá sjúklegum kvíða til streitu-
sjúkdóma eins og fiðlaraolnboga og
skjálfta sem hrjáir þá er leika á
franskt horn.
Forsetar Eystrasaitsríkjanna ræða aukna samvinnu:
Hyggjtist verjast þrýstingi
Sovétmanna sameiginlega
VI ntd/iru Pnidnr
Moskvu. Reuter.
EYSTRASALTSRÍKIN
Eistland, Lettland og
hafa ákveðið að snúa
Þijú,
Litháen,
bökum
Reuter
De Cuellar í Albaníu
Perez de Cuellar (t.v.) varð í gær fyrsti framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna til að koma í opinbera heimsókn til Albaníu. Þar tók á móti
honum Reis Malile, utanríkisráðherra landsins. Búist er við að viðræð-
ur de Cuellars við leiðtoga Albaníu snúist um aukin tengsl landsins á
alþjóðavettvangi en það hefur um áratugaskeíð verið eitt lokaðasta
land heims. Fyrr í vikunni samþykkti þing Albaníu umbætur sem fela
meðal annars í sér aukið ferðafrelsi.
saman og verjast þeim þrýstingi
sem þau sæta nú af hálfu Sovét-
stjórnarinnar vegna sjálfstæðis-
baráttu sinnar. I dag, laugardag,
koma forsetar rikjanna saman
til fúndar til að leggja drög að
aukinni samvinnu á stjórnmála-
og efiiahagssviðinu. Vestrænir
stjórnarerindrekar kváðust í
gær telja að nánara samráð
kæmi til með að auka líkur á því
að sjálfstæðisbarátta ríkjanna
skiiaði tilætluðum árangri.
Fundur forsetanna þriggja,
þeirra Arnolds Ruutels' frá Eist-
landi, Vytautas Landsbergis frá
Litháen og Anatolijs Gorbunovs frá
Lettlandi, fer fram í Tallinn, höfuð-
borg Eistlands. Verður þetta í
fyrsta skiptið sem þeir ræðast við
frá því hreyfingar þjóðernissinna
unnu sigur í þingkosningum í lönd-
unum þremur fyrr á árinu og kom-
ust til valda. Litháar hafa gengið
lengst ríkjanna þriggja og lýst yfir
sjálfstæði en hermt er að í hinum
löndunum tveimur telji ráðamenn
að treysta þurfi samstöðu ríkjanna
áður en skrefið verður stigið til
fulls. Óttast þeir afleiðingar þess
að sæta viðskiptaþvingunum af
hálfu Sovétstjórnarinnar líkt og
Litháar gera nú. Sú ákvörðun
Moskvu-stjórnarinnar að stöðva
olíuflutninga til Litháens hefur
þegar haft veruleg áhrif en olíu-
málaráðherra landsins sagði í gær
að hafnar væru viðræður við olíu-
fyrirtæki í Bandaríkjunum, Dan-
mörku og Saudi-Arabíu og að unnt
yrði í næstu viku að skipa olíu á
land í hafnarborginni Klapeida.
Dagskrá fundar forsetanna hef-
ur ekki verið birt en eistneskur
ráðherra, Endel Lippman, sagði í
gær að þess yrði freistað að auka
samvinnu ríkjanna svo sem frekast
væri unnt og kvað það mikinn
harmleik yrði niðurstaða fundarins
ekki í þá veru. Blaðamaður í Eist-
landi, Vello Pettai að nafni, sagðist
á hinn bóginn hafa heimildir fyrir
að Eystrasaltsráðið yrði formlega
endurstofnað á fundinum. Ráð
þetta var stofnað á fjórða áratugn-
um er ríkin þrjú nutu sjálfstæðis
og sátu þá í því þrír stjórnmálaleið-
togar frá hverju landi.
Vestrænir stjórnarerindrekar í
Moskvu kváðust telja að samræmd
stefna í sjálfstæðisbaráttunni gæti
reynst áhrifarík aðferð til að veij-
ast þrýstingi ráðamanna í Kreml.
Einn benti á að þann árangur sem
ríkin hefðu þegar náð í sjálfstæðis-
baráttunni á undanförnum 18 mán-
uðum mætti m.a. þakka samstöðu
þeirra. Annar kvaðst telja að ríkin
ættu frekar að stefna að aukinni
efnahagssamvinnu en samstarfi á
stjórnmálasviðinu. Þannig gætu
þau í sameiningu varist þvingunum
af hálfu Sovétmanna.
Rúmenía:
Áhyggjur
vegna kosn-
inganna
London. Reuter.
BRESKA utanríkisráðuneytið
kvaddi sendifulltrúa Rúmeníu á
sinn fúnd í gær til að lýsa yfir
áhyggjum vegna ástandsins i
landinu. Talsmaður ráðuneytisins
sagði að einkum yllu firéttir af of-
sóknum á hendur stjórnarand-
stæðingum áhyggjum.
í fyrradag kallaði Bandaríkja-
stjórn heim sendiherra sinn í Rúm-
eníu til að mótmæla ofbeldi í kosn-
ingabaráttunni en fyrstu fijálsu
kosningarnar í landinu í fimmtíu ár
verða 20. maí næstkomandi.
Sergiu Selac, utanríkisráðherra
Rúmeníu, ávarpaði þingmannasam-
tök Atlantshafsbandalagsins í París
í gær og hvatti til þess að menn
sýndu veikburða lýðræðisþróun í
Rúmeníu umburðarlyndi.