Bændablaðið - 01.04.2008, Blaðsíða 1

Mikil hreyfing er nú á öllu verð­
lagi og eru landbúnaðarvörur
ekki undanþegnar því. Á fimmtu­
daginn tilkynnti verðlagsnefnd
búvara að verð á mjólk til fram­
leiðenda yrði hækkað um 14,04
krónur á lítrann frá og með deg­
inum í dag, 1. apríl, úr 49,96 kr. í
64 kr. Heildsöluverð afurðastöðva
hækkar um 12 kr. og má því
búast við að mjólkurlítrinn kosti
um 100 kr. út úr búð en smásölu­
álagning er frjáls á mjólk.
Daginn eftir birti Hagstofan
vísitölu neysluverðs fyrir marsmán­
uð og kom þar í ljós að verðbólgu­
hraðinn er nú 8,7% en án húsnæðis
6,4%. Vísitalan hafði hækkað um
1,47% frá fyrra mánuði. Þar af var
hækkun á mat og drykkjarvörum
0,35%. Mestu hækkanir innan þess
flokks voru á brauði og kornvörum,
2,47%, fiski, 1,79%, og sykri, sæl­
gæti og súkkulaði, 1,62%. Hins
vegar lækkaði kjötverð um 1,39%,
grænmeti, kartöflur o.fl. um 1,32%
og mjólk, ostar og egg um 0,08%.
Það er athyglisvert að í þessum
mán uði er það innlend búvara sem
heldur aftur af verðbólgunni.
80% verðhækkun á áburði
Það mun þó breytast í apríl þegar
mjólkurverðshækkunin hefur áhrif.
Helsta ástæðan fyrir ákvörðun
verð lagsnefndarinnar um svo mikla
hækkun var að sjálfsögðu verð­
hækkun á helstu aðföngum land­
búnaðar. Frá 1. september hefur
kjarnfóður hækkað um 20,35%,
áburður um 80% og rekstur véla
um 7,82% sem einkum byggist á
hækkun á verði gasolíu. Hækkun á
vinnslu­ og dreifingarkostnaði um
2,20 kr. var einnig tekin með.
Þá er nú tekin inn í verðlags­
grundvöllinn hækkun vaxta á und­
anförnum misserum en meðalvextir
af fjármagni sem bundið er í rekstri
verðlagsgrundvallarbúsins voru
3,4%. Heildarvaxtagjöld hækka því
úr 2.065.047 kr. í 3.170.285 kr. eða
um 53,52%. Hækkunin nemur 5,88
kr. á lítra.
Fulltrúi Alþýðusambands Íslands
sat hjá við afgreiðslu nefndarinnar
og bar því við að hann gæti ekki
fallist á að aukið tillit væri tekið til
vaxtabyrði bænda. Útreikningi fjár­
magnskostnaðar í verðgrundvelli
mjólkur var breytt að þessu sinni en
hann hefur verið nær óbreyttur frá
árinu 2005. Verðlagsgrunnurinn nú
er látinn endurspegla betur en áður
breytingu á fjármögnun bænda eftir
lokun Lánasjóðs landbúnaðarins og
í ljósi breyttrar stöðu á fjármagns­
markaði. Eingöngu er um ræða
fjármagnskostnað vegna fjárfest­
inga í framleiðsluaðstöðu og alls
ekki reiknað með vaxtabyrði vegna
neyslulána bændanna sjálfra eða
greiðsumarkskaupa, líkt og skilja
hefur mátt af umræðunni.
Í nýja grunninum er eigið fé
bænda hærra en í þeim gamla, 30%
á móti 20%. Ekki er tekið tillit til
ávöxtunar á eigið fé bænda nú, samt
hækkuðu vaxtagjöldin í grunninum
um 3,7 milljónir króna en útkoman
varð sú að einungis er tekið tillit til
3,2 milljóna króna vaxtagreiðslna.
Almennt má segja að frá árinu
2005 hafi fjármagnskostnaður í
þjóð félaginu nánast tvöfaldast.
Þetta er mesta hækkun á mjólk­
urverði í langan tíma og endurpegl­
ar þær miklu breytingar í umhverfi
landbúnaðar í heiminum sem orðið
hafa á nokkrum mánuðum. Eins
og fréttin hér að ofan ber með sér
hefur mjólkurverð hækkað verulega
í nágrannalöndum okkar og fréttir
berast af því að kjötverð sé farið að
síga upp á við. Danskir og þýskir
bændur segja það vonum seinna því
þeir voru farnir að sjá fram á fjölda­
gjaldþrot í stétt svínabænda að öllu
óbreyttu. Ekki sér þó enn fyrir end­
ann á þessari þróun og veldur þar
ekki síst hækkun olíuverðs. −ÞH
14
Lífræn ræktun
er framtíðin eftir
áburðarhækkanir
16
Landsskipulag
setur sveitarfé-
lögum skorður
6. tölublað 2008 l Þriðjudagur 1. apríl l Blað nr. 279 l Upplag 17.000
10
Kolefnisbindingin felur
í sér möguleika en þá
þarf að rannsaka vel
Næsta Bændablað
kemur út þriðjudaginn
15. apríl
Fósturdauði hjá gemlingum
veldur bændum miklum skaða
Mikið hefur borið á fósturdauða hjá gemlingum í vetur af óþekkt­
um ástæðum. Að sjálfsögðu veldur þetta sauðfjárbændum gríð­
arlegum skaða. Gunnar Björnsson fósturtalningamaður segir að
ekki liggi fyrir nákvæmar tölur um fjölda fósturdauða hjá geml­
ingum en hann telur víst að tilfellin séu á annan tug þúsunda á
öllu landinu.
Sigurður Sigurðarson dýralæknir er einn þeirra sem vinnur að rann­
sókn fósturdauðans. Uppi eru ýmsar getgátur um ástæðuna. Ýmsir
telja að ef gemlingarnir séu sprautaðir með selen skömmu fyrir fengi­
tíma komi það að gagni en aðrir telja það gagnslaust. Þá er talað um
að kettir geti borið smit sem veldur fósturdauðanum. Það þykir hafa
sannast að svo er ekki því á Möðruvöllum eru engir kettir en á annað
hundrað fóstur drápust hjá kindum þar í vetur. Margar fleiri getgátur
eru uppi um ástæðuna. Sjá viðtal við Gunnar Björnsson á bls. 8 og við
Sigurð Sigurðarson dýralækni á bls. 24 í þessu blaði. S.dór
Samkeppniseftirlitið athugar hags­
munagæslu Bændasamtakanna
Eftir að Búnaðarþingi lauk barst Bændasamtökum Íslands bréf frá
Samkeppniseftirlitinu þar sem óskað var eftir gögnum frá samtök­
unum, þar á meðal afriti af öllum fundargerðum og þingskjölum
Búnaðarþings 2008, afriti af öllum fundargerðum, samþykktum,
ályktunum, sáttum, minnisblöðum og tölvupóstum sem hafa verið
rituð eftir 1. september á síðasta ári.
Í bréfi Samkeppniseftirlitsins kemur fram að stofnunin telji sig hafa séð
vísbendingar þess í fjölmiðlum að Bændasamtökin og einstök búnaðar­
og búgreinasamtök hafi seilst of langt í hagsmunagæslu fyrir félagsmenn
sína. Er í því sambandi vitnað til 10. og 12. greinar samkeppnislaga.
Bændasamtökin hafa orðið við erindi Samkeppniseftirlitsins. Þau telja
sig hins vegar hafa uppfyllt þá skyldu sína að gæta hagsmuna bændastétt­
arinnar og upplýsa neytendur um þróun í verðlagsmálum.
Ekki er ljóst hvenær úr skurð ar er að vænta af hálfu Sam keppn is eftir­
litsins.
Kartöflubæklingur
kominn út
Einari K. Guðfinnssyni, sjáv­
arútvegs­ og landbúnaðarráð­
herra var afhent fyrsta eintak­
ið af uppskriftabæklingi, sem
Landssamband kartöflubænda
gefur út í tilefni af ári kart­
öflunnar, í hófi sem efnt var til
á veitingastaðnum Friðriki V. á
Akureyri í liðinni viku.
Sameinuðu þjóðirnar hafa til­
einkað árið 2008 þessari hollu og
góðu afurð, kartöflunni, og með
útgáfu á uppskriftarbæklingi þar
sem hún er í aðalhlutverki vekja
kartöflubændur athygli á henni.
Þá eru einnig í ár liðin 250 ár frá
því kartöflurækt hófst hér á landi
og 200 ár frá því menn reyndu
fyrst fyrir sér með slíka ræktun í
Eyjafirði.
Sigríður Bergvinsdóttir er höf­
undur allra uppskrifta í bækling­
num, en þar er að finna uppskriftir
af saltfiski með kartöflum, hum­
arsúpu, gerbrauði, kartöflugratíni,
kartöfluböku, fjallagrasabrauði,
kanilköku, súkkulaði og skyrkök­
um og konfekti. „Ég nota kartöflur
í allt,“ sagði hún og „það er eig­
inlega bara marensinn eftir“ bætti
hún hún við og er vongóð um að
hún finni út úr því máli í framtíð­
inni.
Bergvin Jóhannsson formað­
ur Landssambands kartöflubænda
sagði uppskriftirnar nýstrárlegar
og vissulega væri með útgáfunni
verið að „kippa kartöflunni inni
í 21. öldina“ eins og hann orðaði
það. Allir þekki soðnar og bakaðar
kartöflur, en færri hefðu komist í
kynni við kartöflubrauð og súkkul­
aðikökur úr kartöflum.
MÞÞ
Mjólkin dýrari – kjötið ódýrara
Verðlagsnefnd búvöru ákveður 14 kr. hækkun til framleiðenda á hvern lítra mjólkur − Ný vísitala sýnir
að innlend búvara heldur aftur af verðbólgunni
Ár
kartöflunnar
Hvað kostar mjólkin?
Eins og fram kemur annars
staðar á síðunni hækkar verð
á mjólk hér á landi í dag og fer
lítrinn í 95­105 kr. út úr búð.
Eflaust finnst fólki nóg um
þetta verð en svo merkilegt sem
það nú er þá er þetta lægsta verð
sem við fundum við leit í búðum
í nágrannalöndun um, nánar til­
tekið í Tesco á Eng landi, þremur
verslunum í Kaup manna höfn og
í lágvöruverðs verslun í Osló.
Sam kvæmt gengi mánudagsins
var verðið svona:
Kaupmannahöfn 141­145 kr.
London 119 kr.
Osló 192 kr.
Ef reiknað er með að með­
alverð á lítra verði 100 kr. hér
á landi merkir það að verðið
á mjólkurlítranum er 19­92%
hærra í nágrannalöndum okkar.
Þetta hefur gerbreyst á síðustu
mánuðum og er þær bæði um
að kenna gengisbreytingum og
ekki síður verðhækkunum í út­
lönd um.
Og þetta er ekki aprílgabb!