Morgunblaðið - 18.04.1958, Blaðsíða 6

6
MORGVrfBLAÐlÐ
Fðstudagur 18. aprll 1958
Miðfirðingar deila um eignarréft
bónda á fimm óskilahrossum
í 12. tölubl. ísafoldar, frá 19.
marz s.l. er grein með þessari yfir
skrift, en vegna þess að þar er
mjög villandi skýrt frá atburð-
um, vil ég hér með koma því á
framfæri sem rétt er í þessu efni.
I greinni segir:
„Snemma í vetur, kom það
fyrir í Miðfirði í Vestur-Húna-
vatnssýslu að hópur óskilahrossa
reyndist vera í hrossastóði eins
stórbónda þar. Við nánari athug
im kom í ijós að þarna var um
að ræða sex hross, þar af ein
hryssa mörkuð með folaldi.
Einnig fjögurra vetra hryssa með
folaldi og þrjú tryppi. Þessi fimm
hross öll ómörkuð".
Ennfremur segir í greininni:
„Eftir markinu, sem var á
hryssunni fullorðnu, var eigandi
hennar Magnús Björnsson að
Hnausum í Þingi. Hafði hann
saknað hryssunnar lengi. Sterkar
líkur eru á því, að öll ómörkuðu
hrossin séu afkomendur elztu
hryssunnar, og hafi þau bjargað
sér af sjálfsdáðun til þroska",
o.s. frv.
Greinarhöf. hefir hér orðið
það á, að skýra rangt frá stað-
reyndum, og dregur síðan fram
alrangar ályktanir, eins og nú
skal upplýst.
I júnímánuði s.l. vor, kom
fram hér í heimalandi mínu brún
hryssa illa mörkuð, með jörpu
tryppi eins vetra, ómörkuðu,
hryssan c. 15—16 vetra gömul.
Þrátt fyrir eftirgrennslan um eig-
anda þá strax, fannst hann ekki.
Mark hryssunnar var ekki það
glöggt, að ég treysti á að marka
tryppið réttu marki, og afréð því
að hafa hryssuna með tryppinu
í heimahögum til hausts.
Til I. hrossaréttar Miðfirðinga
kom svo hryssan og þá einnig
með folaldi er hún eignaðist um
sumarið. Af afrétt Miðfirðinga
komu og til þessarar réttar, 3ja
vetra hryssa með folaldi, bæði
ómörkuð, og 2ja vetra foli, einnig
ómarkaður. Þar sem óvíst var um
eigendur, voru hrossin tekin I
vörzlu og skv. fjallskilareglug.
V-Hún. seld að þrem vikum liðn-
um.
Fáum dögum síðar hringdi
Þorvaldur hreppstjóri Böðvars-
son á Þóroddsstöðum til mín og
sagði mér að maður nokkur vest
ur í Dalas. hefði spurzt fyrir um
brúna hryssu, með ómörkuðu
tryppi jörpu á lit, eins vetra
gömlu. Væri hryssa þessi ættuð
norðan úr Skagafirði, hefði
verið á húsi sl. vetur, en tapazt
á strok, áður en tryppið var mark
að. Var lýsing Þorvaldar svo ná-
kvæm í einu sem öðru, að ekki
gat verið vafi á, að þarna var
réttur eigandi kominn fram,
sendi eigandinn skömmu síðar
mann eftir hrossum sínum, þ.e.
mörkuðu hryssunni, með folald-
inu og jarpa tryppinu er fylgdi
henni um vorið.
Eftir þriggja vetra folalds-
hryssunni hefir verið lýst, en
tveggja vetra folanum ekki. Um
þankagang góðkunningja míns
Ágústs á Hofi, um hross þessi, og
samband þeirra við „svínin í
Vatnsdal", hefi ég skv. framan-
sögðu ekki fleira að segja.
Efra Núpi 7. apríl 1958.
Benedikt H. Líndal.'

Svartfuglinn, sem sjómaðurinn heldur á, hefur fylgt vélbátn-
um Tjaldi að undanförnu. I einn stað hefur komið þótt skip-
verjar slepptu fuglinum, hann hefur sótt aftur í bát þeirra.
(Ljósm.: Ag. Sig.)
Til Akurnesingo
UM árabil hefur verið á það
minnzt, að æskilegt væri að
Akraneskirkja fengi nýtt orgel,
vandað pípuorgel. Virðist áhugi
fólks í söfnuðinum fyrir þessu
góða máli hafa farið vaxandi,
enda verður að telja nauðsyn á,
að þetta mál nái í höfn sem fyrst.
Hið gamla orgel kirkjunnar, sem
þjónað hefur söfnuðinum vel og
lengi, er mjög tekið að gefa sig,
svo vart er lengur við unandi. —
Myndaður hefur verið orgelsjóð-
ur Akraneskirkju. Hafa sjóðnum
þegar borizt stórar gjafir: 10
þúsund króna gjöf frá Árna
Sigurðssyni, kaupmanni á Akra-
nesi, og börnum hans, til minn-
ingar um konu Árna og móður
barnanna, Þóru Einarsdóttur, og
shrifar ur i
daglega lifinu J
úr
Sýningin í Briissel.
HEIMSSÝNINGIN í Brussel
hófst í gær, eins og áður hef-
ur verið frá skýrt hér í blaðinu.
í allt sumar mun verða straum-
ur fólks um sýningarsvæðið í
útjaðri „litlu Parísar", höfuð-
borgar Baldvins konungs feimna
og hinnar framsæknu og skart-
gjörnu þjóðar hans.
Velvakandi hefur reynt að afla
upplýsinga um, hvort til tals hafi
komið að íslendingar tækju þátt
í sýningunni, eins og þeir áttu
aðild að heimssýningunni í New
York árið 1939. Niðurstaðan er
þessi:
Öllum ríkjum, sem eru í stjórn
málasambandi við Belgíu, mun
hafa verið boðið að taka þátt í
sýningunni. ísland fékk slíkt boð
1954, en það var afþakkað. Ekki
er Velvakanda fullkunnugt um
hverjar ástæðurnar voru, en
kostnaðarhliðin hefur vafalaust
skipt miklu. Heimssýningin á
einkum að vera til að kynna
þjóðir og menningu þeirra. Hins
vegar er ekki um vörusýningu að
ræða og skjóts fjárhagslegs ávinn
ings er því ekki að vænta. Nauð-
synlegt myndi sennilega hafa
verið að reisa sýningarskála, og
honum hefði orðið að halda opn-
um allan sýningartímann. Má
minna á í þessu sambandi, að
hvorki Danir né Svíar taka þátt
í sýningunni, sennilega vegna
kostnaðar. Norðmenn og Finnar
eru þar því einir af Norðurlanda-
þjóðunum.
Hins vegar er líklegt, að ís-
lands sé að einhverju getið, þar
sem alþjóðastofnanir, sem við
eigum aðild að, sýna. Hluti af
sýningarsvæðinu er ætlaður fyrir
stofnanir þessar. Sameinuðu
þjóðirnar hafa reist mikla sýning
arhöll, mjög frumlega í útliti,
og var mynd af henni í Morgun-
blaðinu í gær. Sérstofnanir Sam-
einuðu þjóðanna hafa einnig sín
hús, svo og ýmsar Evrópustofn-
anir, þ. á. m. Evrópuráðið og
Efnahagssamvinnustofnunin. sem
eru saman í húsi. Eru það einu
aðilarnir, sem vitað er, að snúið
hafi sér til íslands og óskað eftir
aðstoð héðan. Upphaflega mun
hafa verið ætlunin að ætla öllum,
sem standa að Evrópuráðinu og
Efnahagssamvinnustofnuninni, —
nokkurt rúm í skála þeirra, en
af þeirri ráðagerð varð ekki. Þó
hafa nokkrir glerskápar verið
settir upp til að sýna sögulega
þróun frelsis, mannréttinda og
þingræðis í aðildarríkjunum. —
Hingað barst beiðni um gögn um
Alþingi og annað I þessu sam-
bandi, og var send utan mynd af
Þingvöllum og ljósprentun af
blaði úr Skarðsbók, hinu fagra
Jónsbókarhandriti. Á því mun
standa m. a.:
„Hér hefur mannhelgi vora og
um frið. |
Það er fyrst í mannhelgi vorri,
að vor landi hver í Noregs kon-
ungs ríki skal friðheilagur vera
við annan innan lands og utan
lands ... “
Ekki er vitað, hvernig þessum
gögnum hefur verið fyrir komið
— eða hvort þau hafa yfirleitt
verið sett upp.
Um Ármann og Stefán
VEL V AKANDA hefur borizt
eftirfarandi bréf:
„Það hefur verið illa frosið fyr
ir vitin á leikdómurunum, þegar
þeir dæmdu Ármann í hinu nýja
leikriti Gauksklukkunni úr leik.
Ég sá leikritið á sunnudags-
kvöldið, og mér þykir það liggja
í augum uppi, að það sé auka-
atriði, hvort Ármann sé sannur
og mikill listamaður eða ekki.
Aðalatriðið er, að Stefán trúir
á hann. Og þekkjum við ekki öll
dæmi þess úr lífinu, að maður
geti trúað á hæfileika annars
manns, þó að öðrum sé slík trú
hulin ráðgáta? Margir af beztu
listamönnum þjóðarinnar voru
á sínum tíma lítils metnir sem
þjóðfélagsþegnar, þó að þeir hafi
seinna hlotið almenna viður-
kenningu og þegnrétt, enda getur
enginn hugsandi maður metið
listamann eftir þjóðfélagsstöðu
hans, heldur aðeins eftir list hans.
Leikdómendur þeir, sem ég á
við, dæmdu Ármann úr leik að-
eins á þeim forsendum, að hann
væri ekki mikils virði á þjóðfé-
lagslegan mælikvarða. En vitan-
lega er ekki hægt að dæma tón-
skáld nema eftir þeim tónsmíð-
um, sem hann framleiðir, en það
sjónarmið kemur hvergi fram
hjá þeim.
Um nýja frumlega listamenn
er alltaf nokkurt álitamál, enda
reynast margir þeirra vonarpen-
ingar. En oftast eiga þeir ein-
hverja að, sem trúa á þá og vilja
mikið á sig leggja fyrir þá. Stefán
bankamaður í leikritinu er einn
af þeim mönnum. Hann er sjálfur
listamaður að hálfu leyti.
En það eru einmitt þessir menn
sem eru salt jarðar. Til þeirra
sækja listamenn stoð sína og
styrk, og þó að -þeim skjátlist
stundum um mat sitt á þessum
skjólstæðingum sínum, þá er hitt
veigameira, að þeir hafa stund-
um rétt fyrir sér, og stuðla þann-
ig að því að mikil listaverk eru
sköpuð.
Þessir menn vinna oft ómetan-
legt starf þó að þeirra sé oft og
tíðum lítið getið, og án þeirra
væri hagur listamanna stórum
verri.
G. G.“
foreldra hennar og foreldra
Árna; gjöf sömu upphæðar (10
þúsund) frá frú Emilíu Þorsteins
dóttur á Grund á Akranesi og
börnum hennar, tengda- og barna
börnum, til minningar um mann
Emilíu, Þórð Ásmundsson, út-
gerðarmann; gjöf, 1 þús. krónur,
til minningar um Friðrik Hjart-
ar, skólastjóra, frá konu hans,
frú Þóru Hjartar.
Er gefendum þessara gjafa að
vonum þökkuð rausn og ræktar-
semi við kirkju sína. Þá hefur
kór kirkjunar eflt sjóðinn með
því að leggja í hann tekjur sín-
ar. Nemur orgelsjóðurinn nú um
26 þús. krónur.
Nýlega kom saman í Akranes-
kirkju hópur fólks, sem kjörið
hefur verið af söfnuðinum til að
vmna fyrir kirkjuna og vera á
verði um mál hennar. Var þar
endanlega ákveðið að hefjast
handa með almenna söfnun til
kaupa á nýju orgeli, og halda
henni áfram, unz settu marki er
náð. Ávarp með söfnunarlista
verður þessa dagana borið inn á
hvert heimili í bænum og til
fyrirtækja. Ennfremur lagt um
borð í togara bæjarins og hvern
fiskibát, einnig borið um í hin-
um stóra hópi, er vinnur að bygg-
ingu sementsverksmiðjunnar. 1
ávarpinu, sem undirritað er al
sóknarnefnd, stjórn kirkjukórs-
ins, kirkjunefnd kvenna, safnað-
arfulltrúa, organleikara kirkj-
unnar og sóknarpresti, segir m.a.
„Því er ekki að leyna, að takið
er all-þungt, þó raunar ekkert
Grettistak fyrir jafn fjölmennan
söfnuð og söfn. Akraneskirkju
er. Ekkert áhorfsmál er það, að
verði nú ráðizt í kaup á nýju
orgeli fyrir kirkjuna, sem ætlun-
in er að gera, verður það að vera
vandað pípuorgel, af beztu gerð.
Slíkt hljóðfæri mun kosta allt að
200 þús. krónur. Það er trú okk-
ar, sem undirritum þetta ávarp,
að í söfnuðinum hér sé ákveðinn
vilji fyrir að vera ekki eftirbátar
annarra í því, er kirkjuna varðar.
Söfnuðurinn á Akran. mun með
ljúfu geði vinna að því að þetta
mál komist í höfn. Um gildi þess,
að kirkjan eignist þennan grip,
þarf ekki að ræða, svo augljóst
er það og öllum skiljanlegt".
Akurnesingar! Ég veit, að við
höfum í mörg horn að líta, margt
kallar á krafta okkar og fórnir.
Mörg mál og verkefni, sem bíða
úrlausnar. En ég veit einnig það,
að ykkur er annt um kirkjuna
ykkar, og af reynslu minni þekki
ég það, að þið látið ekki hennar
mál sitja á hakanum fyrir
öðru.
Því efa ég ekki góðar og al-
mennar undirtektir ykkar að
þessu sinni, eins og svo oft áður.
Ég er það bjartsýnn, að hið nýja
og vandaða orgel verið komið í
kirkjuna um næstu jól. Við skul-
um öll vinna saman að því, að
það geti orðið. — Og Akurnesing
um, sem fluttir eru að heiman
og búsetu eiga í Reykjavík og
annars staðar, treysti ég til lið-
sinnis í þessu máli. Enn muna
þeir kirkjuna sína gömlu og svo
margt, sem þeim er hugljúft og
heilagt, bundið gömlu stöðvun-
um heima á Akranesi.
15/4. 1958.
Jón M. Guðjónsson.
Tveir liðlusnillingar
ROMAN Totenberg hélt hér tón-
leika fyrir styrktarfélaga Tón-
listarfélagsins miðvikud. 2. apríl
með aðstoð píanóleikarans Ray-
mond Hanson. Totenberg er af-
burða snjall fiðlari og er fyrir
löngu vel þekktur sem slíkur um
víða veröld. Djúp alvara og festa
ríkti yfir leik hans, en fiðlutónn-
inn mikill og fagur. Þeir félagar
léku sónötu fyrir fiðlu og píanó
op. 12 nr. 1, í D-dúr, eftir Beet-
hoven og sónötu nr. 1 fyrir fiðlu
og píanó eftir Bartok. Totenberg
minnti oft á meistara Adolf
Busch, og var líkur stíll yfir leik
þeirra beggja.
Píanóleikarinn var engu síðri
en fiðluleikarinn. Hann vár
sannur listamaður, sem aldrei
skeikaði. Þannig var samleikur
þeirra félaga fullkominn og list-
rænn í fyllsta máta.
Eftir hléið lék Totenberg tvö
Capriccio eftir Paganini af mikilli
snilld og Svíta Espagnola eftir
De Falla. En tónleikunum lauk
með Hoe Down eftir Copland.
Var skemmtilegt og fróðlegt að
kynnast þessu síðasttalda verki,
sem er glæsilegt og vel samið og
stórkostlega leikið.
Gerðu áheyrendur mikinn
róm leik Totenbergs og Hanson
og léku þeir nokkur aukalög.
Ion Voicu
Ekki veit ég hversu heppilegt
það er af Tónlistarfélaginu að
bjóða upp á tvo fiðluleikara með
svo stuttu millibili, eins og hér
átti sér stað. — Jafnvel þó um
snillinga sé að ræða. Rúmenski
fiðluleikarinn Ion Voicu er tví-
mælalaust einn mesti „virtuos“,
sem hér hefur heyrzt. Hann lék
hér á vegum Tónlistarfélagsins
í fyrrakvöld með aðstoð Ferdi-
nand Weiss.
Jón Voicu er fæddur 1923 í
Rúmeníu og hefur notið kennslu
hjá hinum mestu meisturum fiðl
unnar, svo sem m.a. hjá Enescu,
Jampolski og David Oistrakh. En
auðheyrt er, að upplagið hefur
verið mikið, því segja má, að
jafnauðvelt sé — eða virðist
vera — fyrir Jón Voicu að leika
hinar erfiðustu kúnstir og þraut-
ir á fiðluna og að drekka vatn úr
glasi. Þar við bætist heitur tóna
Stradivarius-fiðlunnar sem verk-
ar mjög seiðandi og töfrandi.
Á efnisskránni voru verk eftir
Mozart (Fiðlukonsert í G-dúr),
Chausson (Poem), Ysaye (Són-
ata fyrir* einleiksfiðlu), Prokoff
ieff (sónata nr. 2), Novacek (Per
petuum mobile) og að lokum
Zigeunerweisen eftir Sarasate.
Allur leikur þessa fiðlusnilling*
er sérlega fágaður og vel yfir-
vegaður. Eins og fyrr segir þekk-
ir hann enga tækniörðugleika en
allt leikur í hendi hans svo að
leikurinn fær á sig blæ hins
„brillianta“. Kom það einna bezt
í ljós í einleikssónötu Ysayes og
Perpétuum mobile Novaceks,
svo og í Zigeunerweisen eftir
Sarasate. En það verkið, sem
heillaði undirritaðan mest var
sónata Prokoffieffs. Hér er um
mjög merkilegt verk að ræða
eftir hinn rússneska meistara, og
það var leikið af eldmóði og
innri krafti. Átti píanóleikarinn,
Ferdinand Weiss, sinn ágæta þátt
í flutningi verksins, en einnig
í öllum hinum verkunum, sem
ekki voru fyrir einleiksfiðlu, var
Weiss hinn bezti aðstoðarmaður.
Það skeður ekki daglega að
Framhald á bls. 18.