Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.1995, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 11. JANÚAR 1995
13
Merming
Islenskrar leirlistar
minnst á Kjarvalsstöðum
Eitt verkanna á sýningunni.
DV-mynd Brynjar Gauti.
Sjaldheyrð
kammerverk
Kammersveit Reykjavíkur hélt tónleika í íslensku óperunni sl. sunnu-
dag. Á efnisskránni voru verk eftir Mahler, Chausson og Dohnányi.
Fyrst léku þær Sigurlaug Eðvaldsdóttir, Helga Þórarinsdóttir, Inga Rós
Ingólfsdóttir og Sólveig Anna Jónsdóttir Píanókvartett í a-moll eftir
Gustav Mahler. Þótt uppruni verksins sé sveipaður nokkurri dulúð og
það hafi greinilega átt að vera í fleiri en einum þætti, er það þó hin ágæt-
asta kammermúsík. Hér var verkið vel leikið, þótt Sigurlaug hefði á köfl-
um mátt spila meir út og Sólveig halda aftur af sér í styrk.
Tórúist
Áskell Másson
Tvö sönglög eftir Emest Chausson, Fiðrildi op. 2, nr. 3, og Kólibrífugl op.
2, nr. 7, voru næst á efnisskránni. Þær Ingibjörg Guðjónsdóttir og Sól-
veig Anna fluttu þau mjög vel, af látleysi, en sterku listrænu innsæi.
Síðasta verkið fyrir hlé var Chanson perpétuelle, eða Söngur án enda
op. 37, einnig eftir Chausson, og fluttu það þær Ingibjörg Guöjónsdóttir,
Gerður Gunnarsdóttir, Sigurlaug Eðvaldsdóttir, Helga Þórarinsdóttir,
lnga Rós Ingólfsdóttir og Sólveig Anna Jónsdóttir. Þetta einkar fallega og
á tíðum sérkennilega verk var geysivel flutt og var öryggi listafólksins
slíkt að ekkert komst að annað en góð túlkunin.
Síðasta verk tónleikanna var Sextett í C-dúr, fyrir píanó, fiðlu, lágfiðlu,
selló, klarínett og hom, eftir Ernö Dphnányi. Þetta er mikið verk að vöxt-
um og glitrandi fln kammertónlist. í fyrsta þætti er stækkuð ferund (eða
minnkuð fimmund) áberandi, svo og leiðitónar og í þeim þriðja er mótíf,
sem minnir á upphaf 5. sinfóníu Beethovens.
Flytjendur voru þau Peter Maté, Gerður Gunnarsdóttir, Helga Þórarins-
dóttir, Inga Rós Ingólfsdóttir, Ármann Helgason og Joseph Ognibene.
Þessi fríði hópur listamanna flutti verkið á sérlega sannfærandi hátt og
var hrein unun að hlýða á leikinn. Andrúmsloft fegurðar og góðrar listar
ríkti á þessum tónleikum.
Þótt leirlistin hafi fylgt mann-
kyninu lengur en nokkur önnur
listgrein, eða í u.þ.b. níu þúsund
ár svo sannað sé, þá á hún sér ekki
nema rúmlega sextíu ára sögu hér
á landi. í skrá yfirlitssýningar
Kjarvalsstaða um íslenska leirlist,
er var opnuö á laugardag, rekur
Eiríkur Þorláksson sögu leirlistar-
innar hérlendis. Fróðlegt er að lesa
þar um brautryðjandastarf Guð-
mundar Einarssonar frá Miðdal og
tilvitnanir í umræður á Alþingi
árið 1930 þar sem Bjarni Ásgeirs-
son alþingismaöur sýndi nokkra
gripi Guðmundar í ræðustól á þingi
og fékk því framgengt að hann
fengi 5000 króna styrk til stofnunar
leirmunaverksmiðju á þeim for-
sendum að þar væri verið að
„skapa möguleikana fyrir fullkom-
inni iöngrein á því sviðinu sem við
áttum enga áður“.
Rannsóknir á
íslenskum jarðefnum
Nú á tímum nýsköpunar í at-
vinnulífi er umhugsunarefni að til
grundvallar þeim nýsköpunar-
styrk sem Guðmundur frá Miðdal
fékk á sínum tíma lágu gagngerar
rannsóknir á íslenskum jarðefnum
til leirmunagerðar sem borið höföu
góðan árangur er styrkurinn
fékkst og að þær rannsóknir fóru
fyrir lítið þegar opnað var fyrir
innflutning á erlendum hráefnum
til leirmunagerðar á sjöunda ára-
tugnum. Þó svo að' stofnun
keramikdeildar við Myndlista- og
handíðaskólann áriö 1969 hafi kall-
að á mikla leirnotkun skýtur nokk-
uð skökku við að sú mikla gróska
er þá hófst skuli hafa stuðlað að
því að íslenskri leirframleiðslu var
hætt.
Alísienskir leirmunir
Ragnar Kjartansson og Gestur og
Rúna fylgdu í fótspor þeirra Guö-
mundar og Lydiu Pálsdóttur, konu
Guðmundar, við rannsóknir á inn-
lendum jarðefnum og framleiðslu
á alíslenskum leirmunum. Athygl-
isveröasti hluti sýningarinnar á
Myndlist
Ólafur J. Engilbertsson
Kjarvalsstöðum er tvímælalaust sá
fyrsti þar sem elstu gripi þessara
frumkvöðla er að finna, þ. á m.
frægar rjúpur Guðmundar frá
Miðdal en fálkinn er hér fjarri góðu
gamni. Af verkum lærisveina Guð-
mundar þótti undirrituðum hvað
mest koma til tesetts Ragnars
Kjartanssonar frá miðjum fimmta
áratugnum. Þau verk sem unnin
voru á verkstæðum Ragnars, Funa
(1947-1957) Og Gliti (1957-1967)
mörkuðu um margt leiðir fyrir
nýsköpun næstu áratugina á eftir.
Keppni í frumlegheitum
Fyrir utan afburðahönnun ofan-
talinna listamanna vekur einna
helst athygli á sýningunni hvílík
býsn af annars flokks leirlist hafa
verið framleidd hér á landi síðasta
aldaríjórðunginn eða svo. Þar ægir
saman öllum stilbrigðum og í of-
análag er eins og efnistilfmningu
skorti í mörgum tilvikum. Verkin
gætu mörg hver allt eins verið
mótuð úr tré, málmi eða öðrum
efnum. Aukreitis fær gesturinn á
tilfinninguna að hér sé um eins
konar keppni í formrænum frum-
legheitum að ræða í stað þess að
verið sé að fylgja línum notagildis
eða hefðar. Hér kemur að við-
kvæmum þætti i viöhorfi til leir-
munagerðar er snýst um það hvort
skuli sett á oddinn; listgildið eöa
notagildið. Er það mitt mat að nota-
gildið hafi verið vanrækt síðustu
áratugina. Það er helst að verk
Sóleyjar Eiríksdóttur og Kristínar
ísleifsdóttur vísi veginn í átt til
endurreisnar leirmunagerðar hér á
landi. Kristín nam í Tokyo þar sem
leirlist stendur á mörg þúsund ára
gömlum merg og ef til vill er það
virðing fyrir slíkum hefðum sem
vantar í leirlistina hér á landi.
Framtak Kjarvalsstaða að kynna
hérlenda leirlistarsögu var þarft,
en eins og sakir standa bera verk
frumkvöðlanna hin nýrri ofurhði -
það þarf að breytast.
9-14. janúar
1995
Vikuna 9.-14. janúar verður sérstök heilsu-
vika í DV. Daglega verður Jjallað um ýmislegt
sem viðkemur hreyfingu og heilbrigðu lifemi.
Lesendum verður m.a. kynnt hvað líkams-
ræktarstöðvamar bjóða upp á, hollt matar-
æði og auk þess verða viðtöl ogfrásagnir af
uppákomum tengdum heilsuvikunni.
Meðal skemmtilegs efnis má nefna umfjöllun um:
* 65 ára gamlan mann sem hleypur daglega í
vinnunajrá Reykjavík til Hqfnarjjarðar.
^Borgarstjórn Reykjavíkur í líkamsrækt.
% Hvað er í ísskápunum hjáJyrirtækjum?
%Hvaða líkamsrækt stunda bæði þekktir og
minna þekktir einstaklingar?