Spegillinn - 01.03.1950, Blaðsíða 15

B PEG I LLI N N
45
Síðasta kvikmyndaafrekið í dalnum
Þá snúum vér oss að listinni eftir dúk og disk eins og vana-
lega. Eins og menn muna, sem lesa Morgunblaðið (Hver get-
ur lifað án Lofts?), þá var nýlega brotið í blað 1 kvikmynda-
sögu þjóðarinnar. Blaðið var að vísu ekki nema vasabókar-
blað, því að kvikmyndasagan hafði ekki annað að geyma en
kvikmynd Lofts. Og nú er búið að sýna aðra mynd eftir Loft.
Annan Loft. Hver getur lifað án Lofts? Vér getum tekið und-
ir með Morgunblaðinu á þeim forsendum, að nú þyrfti að
brjóta í blað, þó að það sé ekki nema vasabókarblað. Eins get-
um vér tekið undir með hinum blöðunum, að þessi stórmerki-
lega tilraun Lofts taki hinni fyrstu stórmerkilegu tilraun
Lofts í ýmsu fram. Má þar einkum nefna þá stórmerkilegu
tilraun að birta myndir af foreldrum og guðfeðginum kvik-
myndarinnar á næstöftustu blaðsíðu leikskrárinnar. Þá er
það í fyrsta lagi „Sagan: Loftur Guðmundsson". Sagan er
nokkuð dökk yfirlitum, gengur í dökkri bolsaskyrtu, er með
dökk, alvarleg og dreymandi augu og skiptir í miðju. Slík
saga vekur eðlilega miklar vonir. Þetta er líka ein ógurleg
saga, hin ægilegustu átök vætta og manna. Ferleg tröll reyna
bæði með brögðum og valdi að ná verndargrip mannanna og
nema burt mannanna börn. Að sjálfsögðu skerast góðar vætt-
þá gamli máni yngst allur upp og hlegeð í skeggeð. Og varla
þarft mörgum blöðum um það að fletta, að fleiri hafa þar
rjálað veð tjaldreför og skarer.
Á þeirre nóttu mun sú löngun Leu hafa fengeð þá óstöðv-
ande útrás, sem varð tel þess bellibragðs Labans að gera Jak-
ob að f jölkvænismanne. Að vísu mátti Jakob að nokkru leyte
sjálfum sér um kenna, því að hann mun hafa sopeð helzt tel
vel á um kvöldeð og enda þar á ofan ölvaður af sælu. En er
Jakob vaknaðe um morguninn og hélt seg vera að snúa sér að
Rakel sinni — sjá, þá hvíldi Lea við hleð hans. Nú þóttist Lea
löglega gift Jakobe, og þegar Jakob gáðe betur að og hafðe
hresst seg á nýrri skjólu af víni, sem Lea sótti honum, þá
fannst honum kvenmaðurinn ekke sem verstur, að minnsta
kosti laglegasta launauppbót. En þá birtist Laban sjálfur í
tjalddyrunum og ávítaðe Jakob harðlega fyrir að hafa vereð
ofurölvi í brúðkaupsveizlunne og tekið vitlausan kvenmann
með sér tel hvílu. Mótmæli Jakobs ísraels stoðuðu ekki neitt,
þar eð hann gat ekkert heldur munað frá kvöldinu áður. Þó
rámaði hann í, að hann hefði einhverntíma verið trúlofaður
Rakel. Og henni vilde hann ógjarnan sleppa, sem von var tel.
Þá gerði Laban honum þá kosti að vinna sjö ár í viðbót fyrer
Rakel, sem Jakob gekk að, efter að hafa gengið úr skugga
um það með sjálfum sér, að Laban ætti ekki fleire dætur.
Þanneg gerðist Jakob ísrael sekur um tvíkvæni, en Laban
um arðrán og kaupkúgun, losnaðe enda veð tvær konur á
framfære sínu og sló þanneg margar flögör í einu höggi. Oss
nútímamönnum, á tímum réttleyses og yfergangs, kemur ekki
slík framkoma á óvart, en að Laban skylde vera slíkur laban
gagnvart jafn yndeslegri stúlku og Rakel finnst oss sorglegra
og það í sjálfri biblíunni. En þeir eru margir labanirnir.
Séra X.
ir í leikinn og skila börnunum aftur í mannheima, eins og
skeður í gömlum og góðum ævintýrum. Þetta var nú efnið.
En höf. hefur þegar séð í hendi sér, að það væri fullkomin
grimmd gagnvart mannanna börnum, sem kvikmyndina sjá,
að útfæra svona tröllslegt efni á tröllslega vísu. Og hinum
alkunna snilling (Mbl. og Alþbl.) tókst líka að fara um það
svo fínum silkihönzkum, að menn urðu varla varir við hina
tröllslegu tilraun að ræna hringnum, og barnaránið minnti
líka á sunnudagsskemmtigöngu og berjatínslu, þar sem eng-
in ber eru (að því er oss virtist að vel athuguðu máli). Það
er ekki nema snillingum einum hent að sníða viðureign trölla
og manna við hugmyndir kaupstaðabúans um þægilegt sum-
arleyfi í sveit með sólskini á hverjum degi. Þetta tókst þeim
mun betur, sem sumarið var öðrum sumrum óþurrkasamai a,
þegar myndin var tekin. Hugsið ykkur hvílíkan hnekki ís-
lenzka sveitasælan hefði beðið, ef Jón Aðils trölli hefði barið
að dyrum í dynjandi óveðri á uggvænlegu kvöldi. Það hefði
bókstaflega verið tröllslegt. Þá er ólíkt huggulegra að láta
hann koma labbandi eftir grundinni í brakandi þerri. (Eða
var það kannske „Kvikmyndahandritið: Þorleifur Þorleifs-
son“, sem réð því?)
Blöðin hafa verið að drepa á, vitanlega með hálfum huga,
að sveitavinnan hafi ekki verið framkvæmd með sem eðlileg-
ustum hætti, bæði hvað snertir bindingu heysátna og notkun
torfljáa í miðjum heyönnum. Þetta finnst oss óþarfa sm;i-
smygli og kemur enda söguþræðinum lítið við. Aftur á móti
sáum vér nú í fyrsta sinn farið í grenjaleit um hásláttinn, og
finnst oss það merkilegt rannsóknarefni eins og karlinn
sagði.
Þá er það „Kvikmyndahandritið: Þorleifur Þorleifsson“
með skegg í prógramminu og minnir á ritsnillinga Jazzblaðs-
ins í útliti (með myndum). Hann er óþekktur kvikmynda-
snillingur eins og vera ber í svona stórmerkilegri tilraun.
Snilli hans mun felast einkum í tvennu, án þess þó að vér
vitum, hvernig verkaskiptingunni hér hefur verið háttað: að
teygja sem bezt úr sviðunum, svo að hvert svið getur nú stað-
ið sem sjálfstæð fræðslumynd út af fyrir sig (eða hefur hann
látið leikstjórann einan um að reikna út sviðtímann?), og
með því hefur hann sparað fjölda sviða eins og vera ber á
þessum skömmtunartímum, — og í öðru lagi að láta persón-
urnar tala mál eins og hann hugsar sér að hér hafi verið tal-
að í okkar gráu fornöld. Því miður eigum vér enga ræðu á
stálþræði frá þeim tíma, af því að Helgi Hjörvar fæddist svo
seint, svo að vér getum ekki leyft oss neinn samanburð. En
liefði ekki farið ennþá betur á því, að láta tröllin mæla fram
í dróttkvæðum og láta manneskjurnar þá til tilbreytingar
tala eins og Vídalínspostilla? Þessu er aðeins skotið inn til
athugunar fyrir næstu stórmerkilegu tilraun.
Aftur á móti er „Leikstjórinn: Ævar Kvaran“ þekktari
(því ekki leikstjóm í samræmi við hina höf.?) — og meira
að segja myndin af honum líka, þar sem vinstri öxlin nær
niður undir gólf en sú hægri upp undir loft, eins og hann sé
að taka sólarhæðina með öxlunum. Þetta er mikið snotur
mynd. Vér vitum eigi, hve mikinn þátt hann muni eiga í þeim