Tíminn - 21.11.1944, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEPFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Simar 3948 og 3720.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHTJSI, Lindargötu 9 A.
Símar 2353 oe 4373.
AFGREEDSLA, INNHEIMTA
OG ATJGLÝSrNGASKRIFSTOFA:
EDDUHtrSI. Llndargötu 9A.
Slml 2323
28. árg.
Reykjavík, þriðjudagiftm 21. nóv. 1944
98. bla»
Tíllögur um stórielldar endurbætur á
póstsamgöngunum í landinu
Viðtal við Daníel Ágústínusson, formann millipínga-
nefndarinnar í póstmálum, um tillögur nefndarinnar
Eins og kunnugt er, var á Alþingi 1943 kosin milliþinganefnd
í póstmálum og áttu sæti í henni Daníel Ágústínusson erihdreki,
sem var skipaður formaður nefndarinnar, Gísli Jónsson alþm. og
Gunnar Benediktsson rithöfundur. Nefndin hefir fyrir nokkru
sent ráðuneytinu og Alþingi álit sitt og tillögur. í tilefni af því
hefir tíðindamaður Tímans átt tal um þessi mál við formann
nefndarinnar, Daníel Ágústínusson.
Fyrsta hveraguíu-
raístöð á Islandi
Um mánaðamótin septem
ber—október var reist
Hveragerði fyrsta raforku
stöðin á íslandi, sem er
knúð hveragufu. Gísli Hall-
dórsson verkfræðingur stóð
fyrir þessari framkvæmd og
kostaði hana. Vélar til virkj-
unar voru smíðaðar í vél-
smiðjunni Héðinn.Þótt stöð
þessi sé lítil, er hún samt á-
litleg sönnun þess, að hvera-
gufu má nota til rafmagns-
framleiðslu.
Gísli Halldórsson hefir um
langt skeið bent á hveravirkjun
til rafmagnsframleiðslu, , sem
stórfellt framtíðarmál. Pyrir til-
stilli hans var samþykkt á þingi
í vetur, að ríkið og Reykjavíkur-
bær létu í sameiningu rannsaka
möguleika fyrir virkjun gufu-
hveranna í Henglinum, en ekki
hefir enn orðið neitt úr fram-
(Framhald á 8. síðu)

Kátir voru
karlar

Mýndasa^aTímans
í dag byrjar Tíminh áð
birta myndasögu, sem er »
ætluð börnum og ungling-
um. Henni er ætlað rúm á
sjöundu síðu blaðsins.
Myndasagan, sem Tíminn
birtir, nefnist: KÁTIR
VQRU KARLAR, Skiptist
hún í smáþætti og eru 9
myndir í hverjum. Mynda- ,
saga þessi hefir birzt um/,
langt skeið í blÖðum víða
um heim og mun m. a. vel
kunn þeim, er lásu dönsk
blöð fyrir styrjöldina.
Söguhetjurnar ganga und-
ir ýmsum nöfnum, því að
*{ ekki þýkir það sama henta
alls staðar. Hér munu aðal-
söguhetjurnar
Vamban skipstjóri, Leppur
og Skreppur, sem eru syn-
ir hans, Vilmundur viðut-
nefnast
an, og Leifi langi.
Þess má áreiðanlega
vænta, að þessar söguhetj-
ur eiga eftir að öðlast vin-
sældir hér á landi, eins og
hvaryetna annars staðar.
Eins og þér er vafalaust kunn-
ugt um, segir Daníel, hafa all-
háværar raddir verið uppi um
það að undanförnu og komið
víðsvegar að af landinu, að póst-
sendingar þyrftú að berast hrað-
ar ,en nú gerist. Var þetta m. a.
tilefni þess, að flokksþing Fram-
sóknármanna 1941 gerði á-
kveðna tillögu um endurskoðun
póstsamgangna landsmanna.
Skúli Guðmundsson o. fl. fluttu
síðan þingsályktunartillögu í
fyrra um skipun milliþinga-
nefndar t póstmálum, er hlaut
einróma samþykki Alþingis. í á-
lyktuninni segir, að^ nefndin
skuli gera tillögur um breyting-
ar, „er miði að því, að póstsend-
ingar berist um landið hraðar
og tíðar en nú er". Nefndin hóf
störf sin 12. okt. 1943 og lauk
þeim í ágústmánaðarlok í sum-
ar, og hafði þá haldið um 50
fundi.
— Á hverju byggði nefndin
tillögur sínar?
— Aðalreglan í póstferðum
síðari áriri er ein f erð á hálfum
mánuði, nema yfir 4—5 mánuði
að sumrinu. Þá eiri ferð viku-
lega. Nokkur nærliggjandi hér-
uð fá þó póst vikulega allt árið
og sumir staðir oft'ar. Og með
skipum eru sendir aukapóstar
eftir því, sem ferðir falla. Til
þess að fá yfirlit um óskir manna
og tillögur umfram þetta, þá
hóf nefndin störf sín með því að
skrifa öllum sveitarstjórnum,
sýslumönnum og póstafgreiðsl-
um og bera fram spurningar
varðandi þessi mál. Af 220 sveit-
arstjórníim, svöruðu 167 mjög
rækilega og kom þar ótvírætt í
lj ós mikill áhugi fyrir endurbót-
um á póstsamgöngunum. Þá
gerði nefndin sér far um þann
tíma, sem húrisat að störfum,
að ná tali af iorustumönnunj,
almennra mála utan af landi,
er til bæjarins komu. Þá bar
néíndin tillögur sínar undir
þingmenn viðkomandi héraða
um leið og hún Jagði á þær
síðustu hönd. Þannig leitað-
ist • nefndin við að hafa sam-
vinnu við álla þá aðila, sem
láta sig þessi mál einhverju
skipta. Við póstmálastjórnina
var svo að sjálfsögðu haft mjög
náið samstarf og eru tillögur
nefndarinnar að meira og minna
leyti gerðar í samráði við hana.
V \
— Hverjar eru tillþgurnar í
höfuðdráttum?
— Þær eru, að póstur verði
sendur daglega árið um kriríg
með áætlunarbifreíðum, ýmist
sérleyfisbifreiðum eða vöru-
flutningabifreiðum og þá eink-
um mjólkurflutningabifreiðum,
þar sem slíkar bifreiðir ganga
svo oft. Annars annanhvorn dag
eða sjaldnar í vikuhverri eftir
því, sem ferðum er háttað. Við-
komustöðum fjölgi að miklum
mun. í þeim héruðum, sem slík-
um ferðum er ekki til að dreifa,
verði póstur sendur vikulega ár-
ið umikring og á flest heimili, að
undanskildum nokkrum strjál-
býlum stöðum og erfiðum yfir-
ferðar, sem fá ekki póst, nema
hálfsmánaðarlega yfir vetrar-
mánuðina. í 'þorpum með 250
íbúa og meira, verði póstur bor-
inn út eftir komu aðalpóstanna
þangað. Þá eru breytingar á
nokkrum póststöðum, þ. e. til-
færsla, og lagt til að allmörgum
bréfhirðingum verði breytt í
póstafgreiðslur.
Annars ná tillögurnar í ein-
stökum atriðum til hvers hrepps
í landinu og leitaðist nefndin við
að gera þær sem ýtarlegastar,
eftir þvi sem kunnugleiki henn-
ar leyfði og gögn lágu fyrir frá
hreppsnefndum eða öðrum að-
ilum á hverjum stað.
— Hvernig eru póstflutning-
arnir með mjólkurbifreiðunum
hugsaðir?
— Það er augljóst ^mál, að
póststjórnin fær ekki risið undir
þeim kostnaði, sem því fylgir,
ef hún ætti að annast hraðar og
tíðar ferðir víðs vegar um land-
ið með póstsendingar. Þess
vegna verður að velja aðrar
leiðir. Með sérleyfislögunum
1936 voru fólksflutningabifreið-
arnar teknar í þjónustu póstsins.
Á síðari árum hafa mjólkur-'
flútningar í mörgum héruðum
komizt í fastar skorður. Mjólk-
urbifreiðarnar hljóta því að
koma fyrst og fremst til greina,
þegar gera skal tillögur um
„hraöar" póstferðir í þeim
byggðarlögum,- Vill svo vel til,
að mjólkurflutningarnir eru yf-
irleitt í höndum félagssamtaka
bændarína, sem fá pójstinn á
miklu greiðari hátt með þessu
Hinn nýi flugbátur h.f. Loftleiða.
DÁNÍEL ÁGÚSTÍNUSSON
\
móti, og ætti því að vera auð-
velt að ná hagkvæmum samn-
ingum um póstflutningana.
Þess skal getið, að mjólkurbif-
reiðar i Eyjafirði hafa dreift
póstinum um nokkurra ára
skeið, eins og að framan greinir,
og hefir það gefizt ágætlega.
Hafa þær gert það endurgjalds-
laust.
í framkvæmdinni yrði þetta
þannig: Allur póstur til viðkom-
andi héraða er sendur til mið-
stöðva mjólkursvæðanna. Þar er
hann lesinn í sundur og knipp-
aður eftir því, sem bæirnir eiga
sameiginlega viðkomustaði við
vegina með mjólk.sína. Við þá
staði sé komið upp vatnsheldum
og traustum kössum tvíhólfuð-
um, þar sem mjólkurbílstjórinn
lætur póstinn í, og er hann þar
tekinn af viðkomandi, t. d. um
leið og mjólkurbrúsarnir og
jafnframt látinn í kassann sá
póstur, er harin vill koma frá
sér, og tekuT bílstjórinn hann
um leið og flytur hann á aðal-
póststöðina. Þannig verður kass-
inn hvort tveggja í senn, póst-
(Framhald á 8. siðu)
H.f. Loítleiðir heíur rekstur
nýs ílugbáts
Hann verður aðallega í förum til Vestfjarða
Loftleiðir h/f., bauð blaðamönnum í flugferð síðastl. laugar-
dag, með hinum nýja flugbát sínum. Gekk ferð sú að óskum,
t-nda er allur frágangur þessarar flugvélar hinn vandaðasti, og
allur aðbúnaður farþega hagkvæmur. íslenzkum samgöngum er
mikil bót að komu þessarar flugvélar. i )
Flugvélin ,er smíðuð hjá
Grumman Airchraft Enginee-
ring Corp. Long Island, New
York. Vélin er alveg ný frá verk-
smiðjunni, af vönduðustu gerð
og hefir öll nýtízku tæki af allra
fullkomnustu gerð, svo sem mið-
unarstöð, 2 móttökutæki og 1
senditæki, einnig hefir hún full-
komnustu sjálfstýritæki (auto-
m'atisk pilot), sem flugmaður-
inn getur stillt í þá flugstöðu,
sem óskað er að vélin fari, bæði
hvað hæð og stefnu snertir, og
getur vélin þannig stjórnað sér
sjálf eftir því sem flugmaðurinn
óskar. Einnig er vélin búin tækj-
um, sem varna því að ísing hlað-
ist á hana.
Vélin er átta sæta farþega-
vél, öll innrétting og þægindi er
af. allra fullkomnustu (de-lux)
gerð farþegaflugvéla. Aftan við
farþegaklefarin er klefi með
hreinlætistækjum, einnig er gott
geymslurúm fyrir póst o. fl.
Þessi flugvélategund er mjög
sterkbyggð. Hún er aðallega not-
uð í Bandaríkjunum og víðar,
til strandgæzlu og björgunar-
flugs, auk þess sem nokkrir
helztu auðmenn þar nota hana
sem einkaflugvél. Hún hefir tvo
450 hestafla hreyfla, og getur
hún örugglega flogið á öðrum
hreyflinum fullhlaðin. Mesti
rílughraði vélarinna,r er 325 km.
á klst., en hagkvæmasti meðal-
hraði er 260 krk. á klst. Geymar
vélarinnar taka benzín til 1300
km. flugs án lendingar.
vEinn mesti kostur þessarar
flttgvélar er, að hún getur lent
bæði á sjó og landi og þarf mjög
stutta.braut til að hefja sig til
flugs af. Hún er því, af sérfróð-
um mönnum talin mjög hentug
og örugg til farþegaflutnings
með ströndum landsins, með
tilliti til veðurfars og leriding-
arskilyrða, enda er henni ætlað
að annast fe'rðir til Vestfjarða
og annara þeirra staða, sem
verst eru settir með samgöngur
á landi, og mun sú starfsemi
hefjast nú þegar.
Vélinni var floglð hingað alla
leið frá New York af einum flug-
(Framhald á 8. síðu)
Skólabyggingar hafa verið með
meira móii á þessu ári
Frásögn Helga Elíassonar fræðslumálastjóra
Skólabyggingar hafa verið allmiklar í sumar. í tilefni af
því hefir blaðið snúið sér til Helga Elíassonar fræðslumála-
stjóra og fengið hjá honum eftirfarandi upplýsingar:
Lokið er nú að mestu yið bygg-
ingu gagnfræðaskólans""á Akur-
eyri, sem er stærsta og fuli-
komnasta gagnfræðaskólahús á
landinu.
Sjómannaskólinn í Reykjavík
er nú loks kominn undin þak og
er ætlást til, að^hægt verði að
kenna í honum að ve'tri. Hann
er mesta skólabygging, sem reist
hefir verið á íslandi.
í Reykholti er að mestu lokið
við byggingu baða, búningsher-
bergja og snyrtihelbergja fyrir
sundlaug héraðsskólans par.
Við héraðsskólann á Núpi er
verið að byggja,vestan við aðal-
húsið, heimavistarhús fyrir 22
stúlkur og kennaraíbúðir. Einn-
ig er verið að byggja böð og bún-
ingsherbergi við sundlaugina.
Hafin er smíði á húsi austan
við aðalhúsið og verða þar, eld-
hús og borðsalur fyrir nemend-
ur og íbúð skólastjóra^
Á Reykjanesi við ísafjarðar-
djúp er að mestu lokið byggirígu
á íþróttahúsi og skólastjóraíbúð,
auk þess hafa verið gerðar end-
urbætur á sundlauginni þar.
Á Reykjum í Hrútafirði er
verið að breyta 2 setuliðshúsum,
sem eru úr steini, í íbúðarhús
fyrir kennara og nemendur/
Að Laugarvatni er verið að
vinna, að miklum framkvæmd-
um. Nýtt og vandað íþróttahús
er komið undir þak, sundlaugin
hefir verið stækkuð og yfirbyggð.
Lokið er að mestu við smíði á
íbúðarhúsi fyrir 1 kennara og
20 nemendur.
Jörðin Skógat,undir Eyjafjöll-
um hefir verið gefin til héraðs-
skólaseturs fyrir Rartgárvalla-
og V.-Skaftafellssýslu. Mikil á-
hugi er meðal s^slubúa, að hafizt
verði handa um byggingu skóla
þar, strax á næsta ári.
Barnaskólar.
Af barnaskólahúsum hef ir
verið byggt óvenju mikið í sum-
HELGI ELÍASSON
ar. . Nýi Laugarnesskólinn* í
Rejíkjavík er riú langt kominn.
Bygging Melaskólans í Reykja^-
vík er hafin, en hann verður
stærsti og fullkomnasti barna-
skóli á landinu.
Á Drangsnesi við Steingríms-
fjörð, var í haust lokið við bygg-
(Framhald á 8. síðu)
Stórgjafir til
skógrœktar
Skógræktar-félagi íslands hafa
nýlega borizt tvær 10 þús. kr.
gjafir í Landgræðslusjóð. Er
önnur frá Olíuverzlun íslands.en
hin frá Shell.
Þá hefir Björn Jóhannsson,
bæjarfulltrúi í Hafnarfirði af-
hent Skógræktarfélagi íslands
3 þús. kr. sjóð, sem á að stuðla
að því, að h^,fnar verði skóg-
ræktartilraunir í Torfastaða-
hreppum í Vestur-Húnavatns-
sýslu. Sjóðurinn er gefinn til
minningar um foreldra Björns,
þau hjónin Elínborgu E. Jó-
hannesdóttur og Jóhannes
Sveinsson, sem bjuggu um skeið
i Litla-Hvammi í Miðfirði og
bundu tryggð við þá sveit.
x
TVEIR NYIR
VÉLBATAR
N ' /
Skipasmíðastöð M. Bernharðs-
sonar á ísafirði hefir nýlokið
við smíði tveggja vélbáta.
Annar báturinn er 35 smál. að
stærð með 140 ha. Vickmanvél.
Hann var skírður „Bjarni Ól-
afsson", og er eigandi hans Al-
bert Bjarnason, Keflavík.
Hinn báturinn er 19.5 smál.
að stærð með 60 ha. vél. Heitir
hann „Gullfaxi", og er eign h.f.
Kaldbaks á Þingeyri.