Tíminn - 19.01.1945, Qupperneq 2

2
TÍMINN, föstudaginn 19. jan. 1945
5. Mað
Föstudayur 19. janiiar

1 ERLENT YFIRLIT:
) Austur vígstödvarnar
„Elnskisnýtar blekkingar
og staðlausir stafir“.
Morgunblaðið hefir hvað eftir
annað haldið því fram, að sá
þáttur stjórnarsáttmálans, er
fjallar um nýsköpun atvinnu-
veganna, hafi ekki hlotið neina
sérstaka mótspyrnu Framsókn-
armanna í tólfmannanefndinni
í haust. í tilefni af því benti
Tíminn nýlega á, að það væri
síður en svo, að Framsóknar-
menn væru andvígir þessum á-
kvæðum, að undanskildu einu
meginatriði, enda væri flest
þeirra i samræmi við stefnuskrá
Framsóknarflokksins. Þetta
meginatriði er sjálfur fjárhags-
grundvöllur nýsköpunarinnar.
Út af þessu læzt Mbl. verða
ákaflega undrandi og segir að
þetta fari illa saman við það,
að Framsóknarmenn hafi talið
„hvert atriði“ i nýsköpunar-
kafla stjórnarsáttmálans „ein-
skis nýtar blekkingar og stað-
lausa stafi“.
En þetta fer vissulega ekki
illa saman, Moggatetur. Vegna
þess, að stjórnin byggir nýsköp-
unarloforð sín á algerlega röng-
um fjárhagsgrundvelli, þá munu
þau ekki verða annað í hönd-
um hennar en „einskis nýtar
blekkingar og staðlausir staf-
ir“. Þetta mun reynzlan sanna.
Skatta- og tollafrv., sem nú
liggja fyrir Alþingi vegna auk-
inna eyðsluútgjalda ríkisins,
sýna bezt, að nýsköpunin verð-
ur ekki framkvæmd á slíkum
f j árhagsgrundvelli.
Þess vegna er líka eitt af
blöðum Sjálfstæðisflokksins,
Vísir, byrjað að spá því, að þeg-
ar stjórnarsamvinnan rofni,
sem geti verið skemmra undan
en margur hyggur, þá muni það
koma í ljós, að „nýsköpunin“
hafi gleymst.
Frið viff kommúnista
framar öllu!
Málpípa forsætisráðherrans,
Jón Pálmason, kemur fram á
ritvöllinn í Mbl. síðastl. sunnu-
dag. Boðskapurinn, . sem hon-
um er „innblásinn" í þetta
skipti, er í stuttu máli sá, að nú-
verandi stjórnarstefna sé að
öllu leyti réttlætapleg, því að
með öðrum móti hafi ekki verið
hægt að hafa,frið við kommún-
ista, en friður vlð þá sé nú þjóð-
inni fyrir öllu. Þess vegna sé sú
stefna Framsóknarmanna, er
hefði getað leitt til baráttu við
kommúnista, ekki aðeins víta-
verð, heldur þjóðhættuleg.
Raunverulega er þessi boð-
skapur ekki alveg nýr, því að
meginatriðið í nýársboðskap
forsætisráðherrans var raunar
það, að lýðræðið og ríkjandi
stjórnskiplag á íslandi væri í
fullkomnasta háska, ef ekki
héldist áfram stjórnarsamvinn-
an milli hans og kommúnista!
M. ö. o. forsætisráðherrann og
málpípa hans boða, að eiginlega
sé ekkert hægt að gera án kom-
múnista. Frið við þá beri því að
setja framar öllu.
Skilyrðislaus uppgjöf.
Það er vissulega ekki úr vegi,
að athuga framangreinda kenn-
ingu Ólafs og Jóns ofurlítið nán-
ara, því að raunverulega gefur
hún kommúnistum sjálfdæmi í
málum þjóðarinnar. Þeir geta
sett kostina. Fyrir aðra er ekki
annað að gera en ganga að þeim.
Annars er friðurinn kominn út
um þúfur.
Þetta er það, sem á máli
flestra annara en Ólafs og mál-
pípu hans heitir skilyrðislaus
uppgjöf, en ekki friður.
„Friffurinn“ frá 1942. r
Það er vissulega litill galdur
að fá „frið“ með skilyrðis-
lausri uppgjöf. En reynzlan vill
oftast sýna, að slíkur „friður“ sé
of dýru verði keyptur. Einu
sinni voru fimm menn á ferð í
blindhríð. Einn var drukkinn og
vildi ráða stefnunni. Hinir unnu
það til friðar að fylgja honum.
Þeir fengu að launum hinn
cndanlega friff, að einum und-
anskildum.
Það er líka til nokkur reynzla
fyrir því að semja slíkan „frið“
við kommúnista. Samkvæmt
frásögn Ólafs sjálfs fékk hann
stjórnarstuðning þeirra vorið
1942 gegn því að gera engan á-
greining við þá í deilumálum,
þó allra sízt í dýrtíðarmálunum.
Ólafur hélt ráðherradómnum í
nokkra mánuði, en dýrtíðin tvö-
faldaðist. Vegna þessa „friðar“
er fjárhagsmálum þjóðarinnar
nú komið eins og raun ber vitni.
En Óiafur og félagar hans
hafa ekki lært nóg af „friðn-
um“ 1942. Ólafur kaupir enn
ráðherrasætið og nokkur hlunn-
indi fyrir stórgróðamenn með
' skilyrðislausri uppgjöf í dýrtíð-
armálunum. Dýr varð þessi „frð-
ur“ árið 1942, en dýrari mun
hann verða nú. Skatta- og tolla-
frumv., sem nú liggja fyrir Al-
þingi eru ljós ábending um það.
Sjónarmið forvígismanna
lýðræðisins.
Þær ríkisstjórnir, sem halda
uppi baráttunni fyrir frelsið og
lýðræðið í styrjöldinni, hafa allt
annað sjónarmið í afstöðunni
! til kommúnista en Ólafur og
;Jón. Stjórnarvöld Breta og
Bandaríkjanna vildu ekki kaupa
friðinn við kommúnista í Belgíu
því verði, sem þeir settu, og fyr-
irskipuðu þeim í þess stað að
afvopna skæruliða sína. Síðar
gerði brezka stjórnin svipað
í Grikklandi. Þegar kommúnist-
ar í Bretlandi eða Bandaríkjun-
um hafa undirbúið vinnustöðv-
anir í skipasmiðjum eða kola-
námum til að knýja fram kaup-
hækkanir, hafa stjórnarvöld
þessara landa heldur kosið að
láta koma til verkfalla en að
missa tökin á dýrtíðarmálunum.
Svipað hefir verið gert af hin-
um frjálslyndu stjórnum Ástra-
líu, Nýja-Sjálands, Kanada og
Svíþjóðar. Þessar ríkisstjórnir
allar hafa heldur kosið baráttu
við kommúnista en að taka upp
þá stefnu í dýrtíðarmálunum,
sem nú er fylgt á íslandi.
Sú þjóðháskalega stefna, sem
Jón Pá. ásakar Framsóknar-
flokkinn fyrir, er nákvæmlega
sú sama og fylgt hefir verið í
dýrtíðarmálunum í framan-
nefndum löndum. Hún er fólgin
í því að vilja halda verðlaginu
og kaupgjaldinu í skefjum, svo
að dýrtíðin verði ekki óviðráð-
anleg. Hún er byggð á þeirri
Tvær steínur
Það hefir nýlega verið rétti-
lega sagt í einu stjórnarblaðinu,
að um tvær stefnur hafi verið
að. veija í fjármálum þjóðarinn-
ar síðastl. haust. Önnur var
stefna Framsóknarmanna, hin
var stefnan, sem stjórnarflokk-
arnir völdu.
Stefnan, sem Framsóknar-
flokkurinn beitti sér fyrir, var
þessi:
1. Hefja niðurfærslu dýrtíðar-
innar með hiutfallsiega jafnri
niðurfærslu á þeim liðum, sem
hafa áhrif á hana, þ. e. afurða-
verði, kaupgjaldi og verzlunar-
álagningu. Niðurfærslan skyldi
til að byrj-a með miðast við það,
að unnt væri að hætta niður-
greiðslum á dýrtíðinni úr ríkis-
sjóði.
2. Afgreiða tekjuhallalaus
fjárlög með framangreindum
dýrtíðarráðstöfunum, auknum
stórgróðasköttum, bættu skatta-
eftirliti og almennum sparhaði.
3. Tryggja öllum landsmönn-
um næga atvinnu með framan-
greindum dýrtíðarráðstöfunum,
er hefðu aukið trú og örfað
framtak atvinnurekenda, með
opinberum stuðningi við ný-
sköpun atvinnulífsins og með
öðrum opinberum framkvæmd-
um.
4. Afgreiða strax þau nýsköp-
unarmál, sem voru undirbúin,
eins og áburðarverksmiðjumál-
ið, tíu ára ræktunaráætlunina,
eflingu Fiskimálasjóðs og raf-
orkumálið, og ákveða og undir-
búa að öðru leyti, — eins og
byrjað var á í starfandi milli-
þinganefndum um atvinnumál,
— hver verkefni ríkið ætlar sér
að leysa í atvinnumálum og
hvern stuðning það ætlar að
veita atvinnuvegunum við ný-
sköpun þeirra.
Á grundvelli þessarar ábyrgu
og heilbrigðu fjármálastefnu, er
tryggði fyllstu starfrækslu og
nýsköpun atvinnuvegana, var
svo hægt að framkvæma ýmsar
félagslegar endurbætur, líkt og
leiðréttingu launalaga, auknar
elli- og örorkutryggingar, slysa-
tryggingar, ómagatryggingar
o. fl.
Þessari stefnu Framsóknar-
flokksins var hafnað, eins og
kunnugt er. í stað hennar var
valin sú stefna, er núverandi
stjórn fylgir, og hefir í aðalat-
riðum lýst sér á þessa leið:
1. Lækkun á afurðaverði land-
búnaðarins (9.4% eftirgjöfin),
en hækkun kaupgjalds og launa,
sem óhjákvæmilega leiða til
vaxandi dýrtíðar, *sbr. kaup-
hækkun járnsmiða, prentara,
klæðskera, • bókbindara, verk-
lýðsfélaga víða um land, opin-
berra starfsmanna o. fl. Til þess
að hindra til bráðabirgða að hin
vaxandi dýrtíð stöðvi ekki at-
vinnulífið alveg, er haldið
áfram að borga tugmilljónir
úr ríkissjóði til að halda visi-
tölunni niðri.
2. Útgjöld ríkisins hækkuð
upp í 140—150 milj. kr., án þess
að tiltölulega meira fé sé varið
til opinberra framkvæmda eða
nýsköpunar atvinnuveganna en
áður hefir tiðkazt.
3. Hækka tekjuskatt á öðrum
en mestu stórgróðafyrirtækjum
(tekjuskattsviðauki, er ekki nær
til tekna yfir 200 þús. kr.),
hækka símagjöldin, sem er óhag-
stæðast þeim efnalitlu, hækka
ýms almenn gjöld, sem greiðast
án tillits til • eigna og .tekna
(stimpiigjöld, tollur á innlend-
um iðnvörum o. fl.), og leggja
loks á nýjan allsherjarverðtoll
(veltugjald). Og þrátt fyrir all-
ar þessar nýju álögur er lítil von
til þess, að ríkissjóður komizt
hjá stórfelldri skuldasöfnun
vegna rekstrargjalda.
4. Éta upp nú þegar eða á
næsta ári þá sjóði, er ríkið hefir
stofnað til að styrkja framkv.
eftir stríðið (framkvæmdasjóð,
hafnarbótasjóð), og það vegna
venjulegra fjárlagafram-
kvæmda, því að ekki er „rúm“
fyrir þær á fjárlögum, þrátt fyr-
ir 150 milj. kr. útgjöld.
5. Vísa frá eða koma fyrir
kattarnef öllum undirbúnum
málum um nýsköpun (áburðar-
verksmiðjan, strandferðaskipið,
endurbætur á jarðræktariögun-
um, fjárveiting til landnáms
ríkisins, efling Fiskimálasjóðs,
skipulag flugferða o. fl. o. fl.).
6. Halda aðalatvinnuvegum
landsmanna á barmi halla-
reksturs og -koma þannig í veg
fyrir, að einstaklingarnir treysti
sér til að ráðast í nokkra veru-
lega „nýsköpun“ á sviði at-
vinnulífsins.
Um þessar tvær stefnur sner-
us stjórnmálaátökin á seinasta
hausti. Formaður Sjálfstæðis-
flokksins, ásamt meirahluta
þingflokksins, valdi hina síðar-
nefndu stefnu. Samkvæmt því,
sem hann lætur nú málpípu
sína, Jón Pá, segja í Mbl., var
ekki hægt að ná friði við kom-
múnista upp á aðrar spýtur, en
þessi friður varð að ganga fyr-
ir öllu, jafnvel þótt hann kost-
aði þá borgaralegu menn, sem
láta stjórnast af öðru en valda-
brölti og löngun í ráðherra-
titla, raunverulega ekkert ann-
að en skilyrðislausa uppgjöf. Eða
hvað er það annað en skilyrðis-
laus uppgjöf fyrir menn, sem
vilja ekki hrun fjárhagsins og
atvinnuskipulagsins, að fallast á
framangreinda fjármálastefnu?
Þótt stefna Framsóknar-
floksins biði lægra hluta síðastl.
haust, mun hann eigi að síður
halda ótrauður áfram að berjast
fyrir henni. Allt það, sem síðan
hefir gerzt, hefir sannað, að
hún er rétt og þó mun það eiga
eftir aö sjást enn betur síðar.
Þjóðin mun þá eiga eftir að
verða Framsóknarflokknum
jafn þakklát fyrir að hafa bent
á hina réttu stefnu og barizt
fyrir henni, og hún mun verða
vanþakklát kommúnistum fyrir
þá stefnu, sem nú er fylgt, og
Sjálfstæðismönnum fyrir hina
skilyrðislausu uppgjöf.
viðurkenndu staðreynd, að það
sé til tjóns fyrir verkafólk og
framleiðendur, að krónunum
fjölgi, þegar það er óhjákvæmi-
leg afleiðing, að verðgildi þeirra
minnkar að sama skapi. Og
Framsóknarmenn hafa þá sömu
skoðun og stjórnir áðurnefndra
landa, að þeir telja þessa stefnu
svo mikilsverða að koma verði
henni í framkvæmd, þótt það
kosti baráttu við kommúnista.
„Óhappamennirnir“.
Sem betur fer, eru ekki held-
ur allir Sjálfstæðismenn þeirr-
ar skoðunar, að það sé friður-
inn við kommúnista, er islenzka
þjóðfélagið þarfnist mest. Jón
Pá. ætti a. m. k. að muna eftir
mönnunum, sem einn smali
hans, Páll Kolka, kallaði ó-
happamenn á Blönduóssfundi
nýlega, en það nafn valdi hann
þeim fimm þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins, er neituðu að
styðja stjórn Ólafs í haust. Þess-
ir þingmenn töldu meira virði að
færa niður dýrtíðina en að
semja frið við kommúnista, eins
og ljósast sézt á bréfköflum
þeirra Gísla og Péturs, sem
birtir hafa verið hér í blaðinu.
Það mátti líka glöggt sjá á
Sjálfstæðismönnum í Húna-
þingi, er sóttu nýlega fundi til
Jóns, að hu<»ur þeirra stæði nær
stefnu fimmmenninganna en
uppgjafarstefnu Ólafs og Jóns,
en þá bjó Jón til þá sögu og
hampaði henni mjög, að fimm-
menningarnir dauðsæju eftir
því að vera ekki með i samstarf-
inu við kommúnista og væru nú
að leita að ráðum til að gerast
þátttakendur í því! Sagt er, að
forseti sameinaðs þings hafi
hrist höfuðið býsna undrandi,
er honum barst þessi uppspuni
Jóns til eyrna, enda mun hugur
fimmmenninganna síður en svo
hafa hneigzt í þessa átt við þá
reynzlu, sem fengin er af stjórn-
arsamstarfinu.
Menn, sem verffa aff víkja.
Það mun sannast eftir því,
sem lengur líður, að það sem
þjóðin þarf, er ekki að kaupa
frið við kommúnista fyrir það
verð, sem þeim þóknast að setja
upp. Því lengur, sem „friður“ er
fenginn. með afarkostum eins
flokks, því verri verður upp-
lausnin og ófriðurinn á eftir.
(Framhald á 7. síðuj
Á síðastliðnu vori var því al-
mennt spáð, að Rússar myndu
reyna að brjótast inn í Þýzka-
land um líkt leyti og Banda-
menn byrjuðu innrásina í Vest-
ur-Evrópu. Hefði þá verið eðli-
legt, að Rússar hefðu sótt um
Litháen og Pólland inn í Austur-
Prússland og Slésíu.
Mörgum til vonbrigða höguðu
Rússar sókn sinni á aðra leið.
Þeir lögðu megináherzlu á að
ná undir sig löndum þeim, sem
Þjóðverjar höfðu hernumið,
Finnlandi og baltisku löndunum
að norðan og Rúmeníu, Búlgaríu,
Jugoslavíu og Ungverjalandi að
sunnan. Aðalsóknin gegn Þýzka-
landi sjálfu virtist þeim minna
atriði. Ýmsum hefir þótt þetta
merki þess, að Rússar væru með
þessu að búa sig undir framtíð-
ina. Þeir vildu koma upp „vin-
samlegum“ stjórnúm í þessum
löndum áður en Bretar eða
Bandaríkjamenn gætu nokkur
afskipti af þeim haft. Jafnvel
hefir kvisast, að Rússar myndu
hafa sótt inn í Grikkland, ef
Bretar hefðu ekki orðið fyrri til.
Um það verður vitanlega ekki
sagt, hvort styrjöldin gegn Þjóð-
verjum hefði unnist á þessu ári,
ef Rússar hefðu beint aðalsókn
sinni gegn Þýzkalandi í stað
þess að ná undir sig hernumdu
löndunum. Ýmsar líkur benda
þó til þess. Hefði sókn þeirra
gegn Þýzkalandi hafizt áður en
Þjóðverjar gátu flutt herinn frá
hernumdu löndunum myndu
þeir hafa verið liðfærri til varn-
ar og sennilega getað beitt
minna liði á vesturvígstöðvun-
um. í stað þess hafa Þjóðverjar
getað komið mestu af þessu liði
undan og geta nú látið það taka
þátt í vörnum heimalandsins.
Síðan innrás Bandamanna
hófst hefir sjaldan komið til
stórorustu á austurvígstöðvun-
um, a. m. k. ekki svipuðum og
háðar hafa verið á vesturvíg-
stöðvunum. Þjóðverjar virðast
yfirleitt hafa fylgt þeirri hern-
aðaraðferð, að tefja sem mest
fyrir framsókn Rússa, en hörfa
þó heldur en að verða fyrir miklu
manntjóni. Þess vegna hafa þeir
yfirleitt komizt hjá miklu mann-
tjóni, nema helzt í Hvíta-Rúss-
landi í vor. Markmið þýzku her-
stjórnarinnar hefir venjulega
verið að beita öflugasta liði sínu
til að hindra innrás Banda-
manna og hörfa heldur á aust-
urvígstöðvunum í þeirri trú, að
þeir' gætu síðar rekið Rússa til
baka, ef þeim heppnaðist að
hrinda innrásinni. Þess vegna
urðu meginorustur seinasta árs
á vesturvígstöðvunum.
Það kann vel að vera, að Rúss-
ar hafi ýmsar réttlætanlegri á-
stæður fyrir því, að ráðast ekki
gegn Þýzkalandi sjálfu á síðastl.
ári, en þá að vilja fyrst ná yfir-
ráðum í hernumdu löndunum.
Þá getur bæði hafa vantað
herstyrk og eins hafa þeir viljað
sjá nokkur merki þess, hvernig
innrás Bandamanna í Vestur-
Evrópu myndi reiða af. Víst ‘er
það, að Bandamenn hafa flutt
ógrynni hergagna til Rússlands
á síðastl. ári og halda þeim
flutningi áfram enn. Þessi að-
stoð hefir vafalaust verið Rúss-
um mikill styrkur í sókn þeirra
á síðastl. ári og vafalaust bygg-
ist sóknin, sem þeir hafa nýlega
byrjað í Póllandi, mjög á þess-
ari aðstoð.
Því hefir löngum verið spáð,
að Rússar myndu hefja stórsókn
á þessum vetri. Jafnframt hefir
það verið talið ólíklegt, að sókn
þeirra í Ungverjalandi væri und-
anfari þeirra aðalsóknar, þvi að
sú leið er bæði löng og torsótt
inn í Þýzkaland. Það er nú líka
komið á daginn, að Rússar hafa
haft annað í huga, því að þeir
hófu rétt fyrir seinustu helgi
stórsókn á mjög breiðri víglínu
í Suður-Póllandi. Samkvæmt
þýzkum fréttum hafa þeir einn-
ig hafið sókn gegn Austur-Prúss-
landi.
Sókn Rússa í Suður-Póllandi
hefir þegar borið mikinn árang-
ur. Einn árangur hennar er m.
a. sá, að Þjóðverjar háfa hörfað
úr Varsjá og bætist sóknarað-
staða Rússa mjög við að hafa
náð þessari mestu samgöngu-
miðstöð Póllands. Eins og nú
horfir virðist mega vænta þess,
að þess verði skammt að bíða,
að Rússar komist að landamær-
um Slésíu, sem er eitt af auð-
ugustu héruðm Þýzkalands.
Þjóðverjar virðast enn hafa
fylgt þeirri stefnu, að hætta ekki
á að veita venjulega mótspyrnu
en halda liði sínu heldur undan.
Hefir reynsla þeirra í Normandí
vafalaust kennt þeim að fylgja
þessari reglu enn betur en áður.
Það má og telja víst, að vegna
þeirrar örþrifafullu gagnsókn-
ar, sem Þjóðverjar gerðu á vest-
urvígstöðvunum í vetur, hafi þeir
(Framhald á 7. síðu)
Morgunblaðið birtir forustugrein um
nýju skattana, 17. þ. m. Segir þar m. a.:
„Þessi nýju skattafrumvörp rík-
isstjórnarinnar gefa góða hugmynd
um fjárhagsástæður ríkissjóðs eft-
ir mestu veltuár, sem yfir landið
hefir komið. Þar hefir allt verið
látiö reka á reiðanum, með þeim
hörmulegu afleiðingum, að krefja
verður nú skattþegna landsins yfir
20 millj. króna, til þess að bjarga
ríkissjóði.
Pétur Magnússon fjármálaráð-
herra gat þess við eldhúsumræð-
urnar á dögunum, að hann hefði
gert samanburð á fjárlögum árs-
ins 1940 — síðustu fjárlögum er
samþ. voru fyrir stríð — og fjár-
lögum 1945, sem þingið gekk frá
fyrir jólaleyfið. Við þann saman-
burð kom í ljós, að allir útgjalda-
liðir, sem nokkru máli skipta, hafa
minnst þrefaldast, margir fimm-
faldast og nokkrir tífaldast. Með
öðrum orðum: Rekstursútgjöld rík-
isins hafa á stríðsárunum farið
langt fram úr dýrtíðarvísitölunni,
og vita þó allir, að dýrtíðin er
meiri í okkar landi en flestum öðr-
um löndum.
Þetta er óglæsilegur vitnisburður
um léttúð þá og ábyrgðarleysi, sem
ríkt hefir í fjármálum þjóðar-
innar.“
Já, víst er þetta óglæsllegur vitnis-
burður og óglæsilegastur er hann fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, sem hefir haft
fjármálaráðherrann undanfarin 6 ár
úr sínum hóp og hefir því ráðið mestu
um fjármálastjórnina. Þjóðin hefir nú
fengið heldur ömurlega reynslu af því,
hvernig er að treysta loforðum þess
flokks, sem lofað hefir allra flokka
mest að fella niður sukk og óþarfa
eyðslu.
* *
Morgunbl. reynir að færa þá afsök-
un fyrir þessari fjármálastjórn, að
hér hafi verið utanþingsstjórn í næst-
um tvö ár. Blaðið segir:
„Spyrji menn svo að því, hver
sé orsök þessa ástands, er nauð-
synlegt að þjóðin skilji, að mein-
semdin á rætur sínar aö rekja til
sjálfs stjórnarfarsins. Það óhappa-
spor var stigið haUstið 1942, að
framkvæmdavaldið var slitið úr
tengslum við Alþingi, með þeim
afleiðingum, að enginn flokkur eða
fiokkar báru ábyrgð á stjórnarfar-
inu. Afgreiðsla fjárlaganna var al-
gerlega undir hendingu komin
hverju sinni. Þetta hiaut að hafa
illar afleiðingar, enda fær þjóðin
nú að súpa seyðið af því.
Þð er ekki að vita, hvernig farið
hefði með fjármál ríkisins, ef ekki
hefði tekist að mynda þingræðis-
stjórn á þessu þingi. Ef óeining
og sundrung hefði ríkt áfram, var
fjárhagslegt hrun og öngþveiti yf-
irvofandi.
Það var mikið happ, að einmitt
nú skyldi veljast í sæti fjármála-
ráðherra maður, sem þjóðin ber
óskipt traust til, sakir framúrskar-
andi hæfileika og mannkosta."
Um þetta er það í fyrsta lagi að
segja, að mesta útþennslan varð á rík-
isútgjöldum árið 1942, þegar Sjálfstæð-
isfiokkurinn vann það til „friðar" við
kommúnista, að hlíta skilyrðum þeirra
í- dýrtíðarmálunum. í öðru lagi er það
að segja, að þótt margt mætti finna
að afgreiðslu fjárlaganna 1943 og 1944,
kastaði fyrst tólfunum eftir að þing-
ræðisstjórnin kom til valda í haust, og
„frlðurinn" við kommúnista var enn
keyptur þvi verði að ganga að skil-
yrðum þeirra 1 dýrtíðarmálunum. Þess
vegna verður nú að innheimta 20—30
millj. kr. meira í skátta en í fyrra, og
er þó engin von til þess, að ríkið kom-
íst hjá skuldasöfnun. Það er því meira
en öfugmælakennt, þegar Mbl. lýsir
því eins og sérstöku happi, að hafa
fengið ríkisstjórn, sení er þannig skip-
uð að f jármálaráðherrann verður, þrátt
fyrir alla „mannkostina", að láta skil-
yrðislaust undan dýrtíðarkröfum
kommúnista.
* * *
Vísi farast þannig orð í forustugrein
13. þessa mánaðar:
„Svo er sagt, að enginn verði
með orðum veginn, og sennilega
engin nýsköpun mynduð án at-
hafna. Ekki sést enn sem komið
er nokkur vottur þess, að menn
horfi bjartari augum til framtíðar-
innar, en þeir gerðu áður en nú-
verandi ríkisstjórn settist að völd-
um. Einstaklingar og félög hafa á
engan hátt aukið rekstur sinn,
enda eru slfilyrði til þess ekki fyrir
hendi, og hið opinbera hefir gert
það eitt, að skipa svokallað ný-
byggingarráð, sem ekkert fé hefir
handa á milli. ...... Hið sífellda
hjal stjórnarblaðanna um unnin
afrek stjórnarinnar er sízt til þess
lagaö að vekja sérstakt traust á
henni. Oflofið er háð, svo sem var
á dögum Snorra. Hins vegar óska
þess allir þjóðræknir menn, að
stjórninni farizt starfinn vel úr
hendi, eða að minnsta kosti þann-
ig, að hún valdi ekki tilfinnanlegu
tjóni."
Það er víst ekki ofsagt. að beztu
vonir, sem menn geta gert sér um
stjórnina er, að hún valdi ekki „tilflnn-
anlegu tjóni“, en því miður eru þær
vonir þó ekki á traustum líkum byggð-
ar.