Tíminn - 31.12.1952, Síða 3

2&6. blaff.
TÍMINN, miavikndagmn 31. desember 1952.

fram í óeirðunum við þing- j
húsið, þótt ekki væri hann að- i
alorsök. Það fann ég af nán-
um kynnum af því máli.
Efmi mdlftins.
í hugleiðingum þessum
sneiði ég hjá því, að ræða um
samstarf núverandi stjórnar-
ílckka, um dvöl herliðs í land-
inu, fjármál, eða atburði árs-
ins, sem þó er títt að skrifa
um i hinum hefðbundnu ný- H vegna?
ársgremum. Allt var þetta og i •* .
fleira rakið í eldhúsdagsum- | Sumir kynnu að halda að i
í æðunum, en þ'ær ræður allar ] ^ sé riíía þetta upp til þess I
þeyrði þjóðin í útvarpinu og,a® velcia Danahatur. Svo er j
3as í dagblöðum. — Ég ætla elcki’ enöa engin hætta á því, j
áð ræða aðallegá um einn , Þótt staðreyndir frá fyrri tím- i
ilokk mála, sem nú er vanda- jum suu neindar. Viö höfum !
málið mesta með okkar þjóð . íýrir löngu skiliö þaö, að Dan- j
Ðg sumum öörum þjóðum, en ir voru ekki • ver-rl en aðrar ■
þar á ég við efnahagsmál-! Þj óðir, er yfir ófrjálsum ny- j
■i'n. Hvernig þau verði felld i ^ lenduþjóðum réöu og ráðá |
form og þeim sniðinn stakkur síður en svö.
Eftir Hermann Jónasson
til þéss'áð þáu téeti ekki þjóð-
Eg hefi bent á þessa tvenns
íélagið í sundur,_ heldur megi t konar tortryggni, sem er rík :
þegnarnir vinna saman og | me‘ð þjóðinni, vegna þess, að ]
starfa að þvi í gagnkvæmri ég held að til þess að stjórna !
tiltTÚ,'að búa séf^sem farsæl- |þjóð svo sæmilega fari, sé ]
ust lffskjör. - *
Airhif trá: ~ ~
tcúffiCn ut'ííniu m
- Sú kúgun, er við íslending-
ár bjúggum við langar aldir,
nauðsynlegt að gera sér grein ;
fyrir viðhorfum hennar, kost- j
um og göllum og reyna að j
haga stjórnarháttum með;
hliðsjón af því. • Ef þjóðirr
fær almennt þá trú, að vald :
og dómgæzla sé ekki réttlát.
skildi auðvitað eftir með þjóð- j er/hætta á ferðum. Ef sú trú j
inni djúp spor, sumt mein- \ festir einnig . .rætur, að j
semdir, sem eru auðsæar og rækta það með þjóðinni, aó:
áuðskildar, ef málinu er gaum fjármál og atvinnulíf sé spillt,,
þr gefinn. j vinnandi fólk arðrænt, dafn- I
' ÞjóÖin varð um aldir að, ar tortryggnin og þar meö öf- :
•játa sér þa.ð. lynda.— eins og .undin og hatrið, sem skapar
hinar óviðráðanlegu hamfar- ‘byltinga- og upplausnaröflum j
ir náttúrunnar — að vera! jarðveg til að vaxa i eins og j
svikin, féflett og hrakin af, Þau geta kosið sér hann bezt- j lega vel til verks,
Okkur verður að skiljast
það til fulls, að allt tal um.
bætta afkomu þjóðarinnar án
1 þess að hún tileinki sér nægi--
. lega almennt þessar dyggðii,
i er fávíslegt hjal. Aðrar leiðii
■ að því marki eru ekki til.
j Með þessum hug verðum vib’
aö fá þjóðina til að mæta nú ■
; verandi erfiðleikum.
flfuað á aú íjfera?
j Það eru til næg verkefn .
Hér eru margir möguleikai,
: sem enginn sér i dag. Áhuga-
samri þjóð eru alltaf að oprr-
ast leiðir. Við vitum öll að
núverandi atvinnugreinurr.
' okkar landbúnaði, sjávarút
j vegi og iðnaöi biöur óhemji
, verk til aukningar og umbóta
, Svisslendingar settu sér þaf
; mark, þegar þeir voru illa
j staddir, að framleiða betiú úr
og klukkur en nokkur önnui
þjóð. Með sömu kostgæfn
hafa þeir framleitt fleiri yör-
; ur þótt þeir kaupi hráefni ac,
I Af útflutningi okkar er yfir
i 90 af hundraöi fiskur og fisk-
j afurðir. Hvers vegna skyldun
j við ekki geta sett okkur þac
\ mark, allt fólk, sem á ein-
* hvern hátt tekur þátt í fisk-
! framleiðslunni, aö miða hverv,
; handtak við það, aö við íslenc,
■ ingar framleiöum betri fisk er.
; nokkur önnur þjóð og fá það
j viðurkennt sem staðreync.
j.meðal allra þjóða, er fisk
an hátt, hljóta að hefjast af(land er talið fátækt land af auk þess eru inneignir okkar j viljum. En getur nokkur mað-
því miklar deilur, og margir j náttúruauðæfum, en þar býr löngu eyddar og styrkir, sem j ur reiknað út, hvaða áhrii
þjóðfélagsþegnar vinna verk þó ein ríkasta smáþjóð ver- j við höfum þegið til eflingar þetta eitt hefði á lífsafkomu
sín af litlum áhuga, litlum 1 aldar. Bóndinn gerir garðinn atvinnuháttum senn úr sög- j
vilja, með hangandi hendi. frægan — þjóðin landið, sem unni. —
I styrjöldinni vöndust marg
skortir á Enginn gengúr þéss nú dulinn j kaupa. Hráefnið eigum vic
érlendum kaupmannalýð. I an. Ef það tekst að láta stór- j þekkingu eða áhuga til að að þetta mistókst, en ekki skal. betra en aðrir. Vitanlega get-
Við nútímamenn munum jan hluta þjóðar hugsa á þenn j nota auðlindirnar. — Sviss- það hér rakið nánar. — En j Um við þetta, ef við aðeins
jSeint geta skilið það til fulls,
þvílíkt myrkur haturs og tor-
tryggni þessi kúgun bjó þjóð-
inni. Við ættum þó að renna
grun í það, þegar við athug-
úm það, að yfir varir orðvar-
asta og orðfágaöasta skálds
þjóðarinnar gátu komiö orð
sem þessi: „Klækin er kaup-
manns lund, kæta hana and-
vörp föðurleysingjanna.“ —
Enginn þarf að éfa það, að
skáldið talaði þá fyrir munn
þjóðarinnar. Jafnvíst er hitt,
að tilfinningin, sem skáldið
lýsti er ekki nærri horfin
með öllu úr meðvitund
hennar. — Ennþá er þjóðinni
eins og í blóð borið að líta á
aflanna.
Ef þjóðin er tortryggin á
vald og dómsgæzlu verður að
leggja sig þvi meira fram í
því, að hafa hvort tveggja svo
réttlátt, að tortryggninni sé
útrýmt hjá sem flestum. Ef
þjóðin er tortryggin í efna-
hagsmálum verður að vinna
gegn því á sama hátt og
og kjör þjóðarinnar. Til ac
leita nýrra markaða verðum
við að beita okkar bezta starfs
liði og i miklu ríkari mæli en
til þessa, þótt ýmislegt hafi
verið gert á því sviði.
En við verðum jafnhliða ac!
fjölbreyttara með því að hag- en n°kkurn tíma áður. Eftirjhyggja að því, að þótt ríka á-
__ framleiðsla ’ ’ ’ • ..............
Slík þjóð skapar sér ekki góð hún byggir. . ÉJ. j....;f........
lifskjör, en það eykur óá- | Við íslendingar höfum fá- 1 ir á óheilbrigð vinnubrögð, ó
nægjuna ennþá meir og verð breytta atvinnuvegi og þeim heilbrigða atvinnuhætti, er
u^. va^n a myllu upplausnar-^ er mjög ábótavant Við verð_ gáfu mikið fé án fyrirhafnar.
um að gera atvinnulíf okkar ðuðskipting varð misjafnari
nýta enn lítt notaðar auðlind styrjöldina, er framleiðsla j herslu beri að leggja á eflingu
ir. Aukinn iðnaður, þar á með stöðvaðist og fjármál ríkisins; landbúnaðar og sjávarútvegs,
urðu erfið, varð að grípa til \ mun þjóðin ekki bæta afkomu
alls konar óvenjulegra og spill
andi úrræða, til þess að halda
verzlun og milliliðastarf semjríkið verður að sjá um svo
hálfgildings þjófnað og á mik j fullkomna fræðslu og upplýs-
um þessi mál, að yfirgnæfandi
hluti þegnanna trúi því og viti
il efni, að ekki sé talað um
auð.litur hún meö tortryggni.
Annað fékk íslenzka þjóðin
og að reyna á þessum ófrelsis
tímum. Það þýddi sjaldan þessum efnum. Með því einu
neitt að kvarta til dómara, | móti held ég, að hægt sé aö
eða annarra yfirvalda og vekja nógu
reyna þannig að ná rétti sín-
al áburðarverksm. eru spor
í rétta átt. — Við megum ekki
,vera of ánægð með það, sem
okkur hefir tekist að gera til
þessa. Við þuríum á aðfinnsl-
um að halda. En við megum
þó ekki vera of svartsýn, því
þaö er næstum furðulegt
sína nægilega með þeirri leið
einni saman. Iðnaöinn verður
ingastarfsemi fyrir þjóðina hvað við erum þó komin j
ýmsum greinum, þegar þess er
gætt, hve stutt er síðan við
þó framleiðslunni á floti. Májeinnig að efla með bættri
i þvi sambandi nefna, útflutn tækni og verkkunnáttu, og
ingsstyrki, bátagjaldeyri, nið-Jþarf iðnkennslan sennilega
urgreiðslur o. fl. Samfara j meöal annars endurskoöuna].’
þessu hefir lífsafkoma margra | vig. _ Við iðnaðinn þurfum
orðið erfiðari, eins og hlaut að j við og að auka. Næst á eftir
koma að. En á orsökum þessa! áburðarverksmiðjunni þari!
hefir verið stiklað hér að jsenientsverksmiðjan að koma
það, að þeir búi við réttlæti í hófum að risa a ]egg eftir framan og oft áður ýtarlega ! Sem fyrst. — Til þess aö veita
rakið i blaðagreinum.
um. Ljóðlína eftir sama skáld
og fyrr var vitnað til og þann-
jg hljóðar: „Yfirvöldin illa
dönsk á annari hverri þúfu“,
dregur upp aðra mynd af hug
þjóðarinnar. Þjóðin leit á yf-
irvöld sem erlent og óvinveitt
vald, sem stefnt væri gegn sér
langa örbirgð.
i versnándi lífskjör eru eitt erf-
almennt þann ’ vi® megum ekki dyljast iðasta og hættulegasta fyrir-
starfsáhuga og starfsgleði, i Þess nú, að við erurn meðal bæri f þjóðfélögum og það
sem er undirstaða þess, að; ^elrra. Þjóða^ sem eru i mjög þejm, sem traustari hafa ver-
þjóðinni megi vegna vel.
Velniefftm þjfóifav
er hcnnar verh.
Við erum mjög oft og við
ýms tækifæri að halda ræður
í flestum málefnum. Hver, um það, að landið okkar sé
sem hefir lögreglustjórn með auðugt að verðmætum, — og
höndum verður þess fljótlega J svo ályktum við af því, að við
var, að ennþá eimir eftir afihljótum að hafa hér góð lífs-
því með þjóöinni, að líta á|kjör. Það er auðvitað mikils
vald rikisins, löggæzlu þess, j virði.að landið eigi auðlindir.
;sem hálf tortryggilegan, eða,En velmegun þjóðar veltur þó
lítt velviljaðan aðilja. Það miklu meira á þvi, sem ég hefi
■getur stundum eins og bloss-
að upp hjá möiinum, þegar
reynt að draga rök að hér að
framan, hvernig tekst að fá
rofbeldi er mætt með fremur, hana til að starfa. I mörgum
ímrðhentu lögregluvaldi, að
íinna til eins og íögregluvald
ið sé ofbeldiö sjálft. Greini-
lega gægðist þessi gamli arfur
löndum er mikill auður — en
þjóðirnar, sem löndin byggja
eru samt blásnauðar, vegna
þess að þær kunna ekki nægi-
hættulegri aðstöðu og verðum ið en okkar veikbyggða þjóð-
um skeið. Ýmsar þjóðir lifðu ^ fðiag. — j>a er svo auðvelt að
i -í. vek]a Upp og'éfla hlnar verstu
við harðan kost í styrjöldinni,1
en hafa síðan meo mikilli elju
stöðugt verið að bæta
lifskjör sín. Þessar þjóðir lifa
margar við sæmileg lífskjör
og batnandi, en batnandi lífs-
kjör eru þjóðunum enn þá holl
ari en góð lífskjör, sem standa
í stað.
Hjá okkur hefir þetta orð-
iö öfugt. Við lifðum við
allsnægtir i styrjöldinni og
eftir hana. Við söfnuðum auði.
Með miklum hluta þjöðarinn-
ar voru vaktar ákveðnar von-
hvatir þeirra, sem búa við
þröngan kost eða þrengri en
þeir höfðu tamið sér. Þá er
yfirvofandi sú hætta, að eyði-
leggjandi deilur hefjist og
magnist, um að skipta því sem
ekki er til. —
Á þessum timum er það,
sem þjóð okkar þarf á öllum
góðum mönnúm að halda, til
En 1 iðnaðinum ódýrt afl verðuiri.
við að nýta þann óhemju auð,
sem við eigum í fossaflinu. Vic
munum ekki geta fengið það
mikið lánsfé, sem til þess þarí,
enda vafasöm leið að stofna
til svo stórfelldra skulda. — •
Hin leiðin, sem Norðmenu
hafa farið og þeim reynst mec
afbrigðum vel, er að veita
einkaleyfi til fyrirfram ákvec'
ins tíma og kauparétti að visu
um tíma liðnum. Á þennai,.
hátt hafa Norðmenn eignasv.
næst um öll þau fyrirtæki,
sem stofnað hefir verið til þau
í landi með þessu móti. Vic'
getum ekki gert hvort tveggja.
í senn, að heimta stórbætta
þess að vekja með þjóðinni og
efla réttmæta tiltrú á þjóðfé- | velmegun þjóðinni til handa,
lagið og fá þjóðina sem mest j en loka okkur inni og neita að'
óskipta til þess að gera, af j nota þær auðlindir, sem geta
þrótti og eldmóði, samhuga á- veitt þá velmegun, sem viö
ir, hjá m'örgum vissa um, að jtak til þess að efla í öllum j heimtum.
þannig gætum við haldio á-jstéttum verkmenningu, iðju-i Verkefni þessi og óteljandi
fram að liía með því að full- jsemi, tækni, sparsemi og dugn önnur eru ýmist þegar til sta&'
komna framleiðslutækin. —'að. — . * (FramhaJd á 4. síðuJ