Tíminn - 17.06.1953, Page 17

AUKABLAíÐ lii a
TÍMINN í
17
þjóð ýór'éígi að ráðá sér sjálf ög-
slnu ;Skipulagi. Og hvaða líkur
eru t(l, að svo óupplýstir menn
setji 5ér gott og réttlátt skipu-
lag? Með hvaða rétti fella þeir
dóma yfir umbótatilraunum
annarra þjóða?
Það er því auösætt, að ef vér
eigum að verða færir um að
stjórna oss sjálfir, þá veröum
vér í því sem öðru að læra af
reynslunni, læra af reynslu alls
mannkynsins, frá upphafi sög-
unnar fram á þennan dag, og lít-
ilsvirða enga tilraun, sem gerð
hefir. verið, til þess að bæta
mannlífið. Vér verðum, hleypi-
dómalaust, að reyna að meta
alls konar skipulag, sem reynt
hefir verið og afleiðingar þess,
hvort sem það nú heitir ein-
veldi eða þjóðveldi, harðstjórn
eða stjórnleysi, sósíalismi eða
anarkismi. Sá, s.em ekki gerir
þetta,' hefir lítinn rétt eöa hæfi-
leika til að hafa afskipti af al-
mennu skipulagi. Því á hverju
á hann að byggja? Hann veröur,
eins og blámaðurinn, aö læra allt
af sjálfum sér, og starf hans
verður allt í molum og stefnu-
laust. Þannig fer og fyrir þjóð
vorri í heild, ef hún ekki aflar
'éér sannrar þekkingar'á- mann^'
lífinu í öllum þess myndum. Ein-
mitt í því er hin sánna mennt-
un fólgin, það er .aðalskilyrðið
fyrir öllum framförum.
Það gagnaði oss lítið, þótt vér
ættum of fjár, þótt vér ættum
allskonar verkvélar, gufuskip,
járnbrautir, stórhýsi, háskóla og
allt annað, er oss þykir mest um
vert hjá stórþjóðunum, allt
þetta gagnaði oss lítið, ef meiri
hluti þjóðar vorrar væri jafn ó-
farsæll eftir sem áður, eða jafn-
vel ófarsælli, ánauðugri og ó-
hæfari til að lifa siðferðislega
fögru lífi. Þetta getum vér lært
af reynslu stórþjóðanna. Þrátt
fyrir hinar mikið umræddu
framfarir og hin glæsilegustu
stórvirki, hefir þeim ekki enn
heppnast að koma á því skipu-
lagi, er eytt gæti bölinu og mein-
semdunum, heldur hefir það
orðið enn bersýnilegra og hrika-
legra. Og þótt menn hafi fund-
ið ráð til að bæta eina mein-
semdina, hefir önnur ný komið
i hennar stað, enda gera menn
alltaf hærri og hærri kröfur til
lífsins, heimta af því meiri og
meiri farsæld og fegurð. Að or-
-
sökunum tUmeipserpdappaftaía',
menn leitað ýmsist í hinu innra
sálarlífi mannsins, og þaðan eru
sprottnar allar trúarlegar um-
bótatilraunir og trúarbrögð, er
heita mönnum fullum bótum á
öllu böli og meinum lífsins, ým-
ist í þeirra eigin innra sálar-
ástandi og meðvitund, eða í öðru
lifi, því að þetta lif sé ómögu-
legt að bæta, eða menn leita
orsakanna í hinu ytra skipulagi
og tilhögun á mannfélaginu.
Þaðan eru sprottnar allar verk-
legar umbætur á ytri kjörum
manna. Meö hvorttveggja aöferð
inni hefir mikið unnist, en þó
ætíð minna en menn höfðu gert
sér vonir um. Sérhver trúboði
og trúarflokkur hefir trúað því
fyllilega, að hann hafi höndlað
allan sannleika, að væri kenn-
ingu hans og lífsskoðun full-
komlega fylgt, þá væri bætt úr
öllu böli mannanna, ef ekki þessa
heims, þá annars. Sömuleiðis
hefir hinum félagslegu umbóta-
mönnum hætt til þess að treysta
um of umbótahugmyndum sín-
um. En við hvert umbóta- og
menningarstig, sem stigið hefir
verið, hefir komið í ljós ný hlið
a mannlífinu, er menn ekki sáu