Tíminn - 22.04.1954, Blaðsíða 9

90. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 22. apríl 1954.
Fimmtud. 22. apríl
Nýlunda í
f jármálum
Þegar Alþingi kom saman
1. okt. s. 1. stóð svo á, að rík-
isstjótn var nýmynduð og
hafði ekki setið að völdum
nema þriggja vikna tíma. Það
var því margra manna mál, að
það myndi ekki takast að
þessu sinni, sem Eysteini Jóns
syni hafði tekizt árin 1950—
52, að hafa fjárlagafrumvarp
til taks í þingbyrjun. Þetta
fór þó á annan veg, því að
fjárlagafrumvarpið var einn-
ig að þessu sinni fyrsta málið,
sem lagt var fyrir þingið, og
fjárlög voru afgreidd frá þing
inu fyrir áramót svo sem vera
ber,, þrátt fyrir stjórnarskipt-
in í september.
Á þingi því, sem nú er ný-
lokið, hafa jafnframt gerzt
önnur tíðindi og meiri en
þau, sem nú voru nefnd.
Samþykkt hefir verið al-
menn lækku?i tekjuskatts,
sem nemur að meðaltali 29
% lækkun á skatti einstakl
i?iga og 20% á skatti félaga.
Þetta er sérstaklega athygl
isvert vegna þess, að það er
í fyrsta sin?z, sem slík al-
menn skattalækkun er gerð
hér á Iandi. Þess má svo
geta til viðbótar að á þessu
sama þingi hafa verið lækk
aðir tollar á innfluttum hrá
ef?ium til ið??aðar, og var
þessi tollalækkun lögteki??
að undange??gi?ini rann-
sókn á tollskránni með til-;
liti til iðnaðari?zs. í
Því er ekki að neita, að oft
hefir í seinni tíð mikið verið
rætt í blöðum um nauðsyn
skattalækkunar hér á landi.
Mörgum eru minnisstæð svig
urmæli Mbl. og Vísis um
skattamál um það leyti sem
Sjálfstæðismenn tóku við fjár
málastjórn í byrjun styrjald-
arinnar, eða fyrir hálfum öðr
um áratug. Sjálfsagt hefir það
verið alvörumál ýmsum Sjálf-
stæðismönnum að lækka skatt
ana. En svo virðist sem þeim
hafi sézt yfir það, að skatta-
lækkun er ekki framkvæman-
leg, nema fjármálastjórnin sé
jafnframt hagað þannig, að
hægt sé að komast af án
þeirra tekna, sem niður falla
við skattalækkun. Niðurstað-
an varð líka sú, að fjármála-
ráðherrar Sjálfstæðisflokks-
ins gátu aldrei lækkað neina
skatta. Það kom þvert á móti
í þeirra' hlut að beita sér fyrir
mjög verulegri skattahækk-
un, bæði beinna skatta og ó-
beinna. í þessu sambandi má
nefna tekjuskattshækkunina
1942, veltuskattinn í tíð ný-
sköpunarstjórnarinnar og
söluskattinn í fjármálaráð-
herratíð Jóhanns Jósefssonar.
Auðvitað stafaði þessi skatta-
áJágning ekki af því, að fjár-
mlaráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins væru haldnir neinu
„skattabrjálæði". Það eru þeir
menn yfirleitt ekki, sem með
fjármálastjórn fara. Þeim
bar hins vegar skylda til að
sjá ríkissjóði fyrir tekjum, og
tekjuþörfin var vaxandi. En
flokksblöð Sjálfstæðismanna
hafa væntanlega lært sitt af
hverju af staðreyndunum í
þessu máli undanfarin 15 ár.
Af hálfu andstöðuflokka
ríkisstjórnarinnar er því nú
haldið fram aö skattalækkun
ERLENT YFIRLIT:
Málið gegn Oppenheimer
Þckktasti kjarnorkufraíðiisgíar ISaMdaríkj
aiiiia ásakaður urn hliðholiusiu viíS
kommsmista
t síðastliðinni viku var ekki þeir væru óvinir þjóðar sinnar.
meira rætt um annað mál í Banda- Árangurinn af afskiptum Restons
ríkjunum en mál kjarnorkufræð- mun því að öllum líkindum sá, að
ingsins J. Boberts Oppenheimers, hinni leyni'egu rannsókn verður
sem stundum hefir verið nefndur haldið áfram, eins og stjórnarvöld
faðir kjarnorkusprengjunnar. in og Oppenheimer hafa óskað, en
Fyrra þriðjudag birti „The New málið verður ekki gert að pólitísku
York Times“ grein eftir aðalrit- ofsóknar- og æsingamáli, eins óg
stjóra blaðsins í Washington, Jam- MoCarthy og félagar hans myndu
es Reston, þar sem skjrt var frá fjarnan viija, ef þeim byðist tæki-
því, að Oppenheimer líefði verið færi til þess.
látinn hætta störfum í þjónustu
Bandaríkjastjórnar vegna þess, að Fékkst eingöngu við
á hann hefði fallið grunur um yísindi og skáldskap.
umgengni við kommúnista. Þe.ta j tilefni af ásökunum þeim, er heíðu girt sia. Noksru oemna gift-
gerðist í desember síðastl., en Opp- bornar hafa verið á oppenheimer, ist hann ekkju, sem hafði verið veturinn verið, að hann skilar
enheimer átti þá sæti í hinni vis- hefir hann samig alllanga álits- kommúnisti og gift kommúnista, er grænum nýgræöingsnálunum,
indalegu ráðgjafanefnd Eisen ow- ggrð> er gend heffr veria ranhSókn- þarðist í spönsku borgarastyrjöld- svo mörgum og þéttum, tii
eZ arne£nd Þeirri’ sem um mál hans mni. Einnig hún hafði snúizt gegn vorsins, að þær setja lit sinn
Eftií að eímþSmstan haföi bor- fjallar' ÞeSSa álÍtSgerð lét hanfn kommúnismann eftir vináttusátt- á bletti hér 0 þar um landið.
Eftir að leyniþjonustan na oi poi Reston fá tli afnota, er hann sknf- máia Hitlers og Stalíns og árás Vnris f„kllr vis
!ð fram ákærur smar a hendur hon M greinilm um mál hans. Rlissa á Pinna. . V°r,ð tekur nU við Þessum
um, var honum gefmn kostur á að Ásakanlmar gegn Oppenheimer.
segja af sér þessum stör um, og ern £ höfuðatriðum þær, að hann
skyldi þá allur malarekstur gegn haf. umgenrizt kommúnista, hafi
honum falla niður. Oppenheimer rætt um kjarnorkumál við komm-
neitaði því, og kaus heldur rann- ánista. hafi ráðig kommúnista til
sókn. Hann var þá látinn hætta um starfa vi3 kjarnorkustofnanir og
ræddum störfum meðan rannsókn haff veri3 andvígur þvi á sínum
Sumarmál
Hjól tímans snýst. Vetur-
inn 1953—54 er liðinn. Sum-
ardagurinn fyrsti er í dag.
Hið liðna skilur eftir sín spor
— minningarnar — en við
hitt, hið ókomna, eru vonir
framtíðarinnar tengdar. Þessa
vetrar verður ávallt minnzt
sem snjóléttum, hagasælum,
mildum og góðum vetri, þó
með tiðum, og stundum snögg
um, veðrabrigðum. Að því
varð þingeyskum bændum, er
þeir misstu fé sitt í fönn. Virð
ist þá hafa vantað árvekni,
og eru þeir þó taldir vera
fremstir íslenzkra bænda með
umhyggju og natni við bú-
skapinn.
Svo mildur og góður hefir
Forstöðumaður í Los
Alamos.
Oppenheimer reynir ekkert til að
draga úr því í skjrslu sinni, að
samneyti hans við fólk, sem fylgdi
á máli hans stæði yfir, en hún var
falin þriggja manna nefnd og er
Gordon Gray, fyrrv. hermálaráð-
herra í stjórn Trumans, formaður
gróðri, og hvernig fer það
með hann? Á hann fyrir sér
að kulna út og deyja í frosta-
kafla, svo nýjar nálar verði
að koma til og mynda gróður
sumarsins, eða fá þær að
lifa, ef til vill eftir nokkurra
kommúnistum eða hafði gert það , _ __________
tíma að hafizt var handa um fiam var svo mikíð um skeið, að ekki vikna baráttu við kulda og
leiðslu a vetmssprengjum. | var með öllu óeðlilegt, að hann misjafna tíð? Enginn veit
Gremargerð Oppenheimers segir fengi nokkurn kommúnistastimpil hað Pn við vitum hé ve| að
----- . ——- ------- • ævisögu hans í höfuðdráttum. - _io. Hi_. vp„ar mótmæiir hann P „ vltum P° vel’ að
hennar. íwii v« .5 lata þessa 1804 Porelar„ • “»■ H*e«" 1”°‘"'rn „ma ■»» er aUra veðra von
rannsokn I.r. I,.„ lejm.ega og vo„ þí,klr o,5lng.r, a.nr 5*
höfðu flutt til Bandaríkjanna frá hneigingn til að vera það. Um
Þýzkalandi. Hugur Oppenheimers konu sína tekur hann sérstaklega
Það er nokkur hætta á því,
að einhverjir kunni ekki að
virðast bæði stjórnarvöldin og Opp-
enheimer hafa óskað þess. Tilgang-
inni ^ virðist' hahT'verið ^sá^ fyrst° og hneigðist strax að '1'sindum fram, að hann efist ekki um holl- hafa áttað sig á því, hve bæði
fremst að gefa Onnenheimer að- skaldskaP- Hann haíðl serstakan ustu hennar við Bandarikin, enda heyin Og beitin var létt í vet-
íremst að gefa Oppenheimer áhuga fyrir heimSpekilegum skáld- sé það vel kunnugt> að þeir> sem' ur> Þeir sem ekki hafa vanið
skap og frönskum sonnettum, og j hafi um skeið verið kommúnistar sig við það enn að £ylíriast
ogélVrouÍakMestUgafáhSm°S\rS5\.S °rðÍð £fr v°nðrig5um aí Því að með fóðrun fjár’ins, með því
að vísindastörfum. Eftir að hafa j “ and- að vikt.a Þad mánaðárlega
stundað háskólanám í HarvMard, j stgeðingar þeirra. j me^a eiffa nokkuð Vist að
Cambridge og Göttingen, var hann j Allt °það> sem hér er var ærnar eru nú léttari en í
SHnrnarvöldunum tókst bó ekki ráðinn Pró£essor við ríkisháskólann' leyniþjónustu og stjórnarvöldum haust. En það eiga þær ekki
að hafa svo mikla leynd yfir þess- 1 Kaliforn£u’ er hann var 25..ára; Bandaríkjanna vel kunnugt um, þeg að vera, ef sæmilega er fóðr-
ari rannsókn, að njósnurum Mc-
stöðu til að hreinsa sig og geta svo
síðar lagt þessi gögn á borðið, ef
þörf krefði, t. d. ef McCarthy fengi
vitneskju um málið.
Beston snýr á McCarthy.
gamall, og hélt hann því starfi til J ar Oppenheimer var ráðinn forstöðu að, og frá sumarmálum til
Carthy bærist hún ekki til eyrna. JJJJLhvf Xfí^ínir'maður kjarnorkustöðvarinnar 1 Los sauðburðar eiga þær að þyngj
í seinustu ræðum sínum hefir Mc- vT™! Alam°S 1943’ en Þal' V°rU íyrStU ast> eigi þær að geta búizt
Carthy verið að glósa með, að hann þar er heimspekingurinn Einstein. tU’ °g VCÍtt lamb-
hefði sannanir fyrir þvi, að vissir
sérfræðingar hefðu tafið það í 18
mánuði að hafizt var handa um
að framleiða vetnissprengjuna.
Kunnugir gerðu sér ljóst, að Mc-
Carthy átti hér við mál Oppen
inu eðlileg þroskaskilyrði bæði
Hér
starfs vegna þess, að hann var tal . . ... , ...
Kærastan og eiginkonan voru inn færasti maðurinn, er Banda- jfynr °s eft,r burðlnn.
kommúnistar um skeið. ríkin höfðu á að skipa á þessu °f l,ar hafa bændur nú sleppt
Oppenheimer segist fram til 1936 sviði. Honum er það þakkað, að fé sínu. Hafa þeir þá gát á
ekki hafa fylgzt með öðrum mal- I kjarnorkusprengjan varð miklu fyrr því, að þeir geti náð því, ef
heimer. McCarthy boðaði svo, að um en þeim, sem snertu nám hans tilbúin en ella. Bandaríkjastjórn snögg veðrabrigði koma, eða
hann myndi halda sögulega ræðu og starf, og svo sérstök áhugamál, j laSði þá allt kapp á að hraða fram fennir það, eins og hjá þing-
í Texas seint í þessum mánuði, þar eins og skáldskap. Stjórnmál hafi teiðslu hennar, þar sem óttazt var, gysku bændunum í vetur? Og
sem hann myndi skýra nánara frá verið honum lokaður heimur og' að Þjóðverjar yrðu fyrri til í þess- (
þessu máli. hann hafi hvorki þá né síðar bund , um efnum.
Það var á þessu stigi, sem Rest- izt ákveðinni stjórnmálastefnu. Gyð |
on greip inn í. Hann aflaði sér upp ingaofsóknirnar í Þýzkalandi urðu á þriðja ár. Síðan hefir hann verið
lýsinga um, hvað McCarthy átti til þess, að hann fór að fylgjast einn helzti ráðunaútur Btuida-
við með dylgjum sínum. Hann á- meira með, og gerðist ákveðinn and ríkjastjórnar í kjarnorkumálum.
kvað síðan að verða fyrri til og fasisti. Um líkt leyti kynntist hann
leggja gögnin á borðið. Hann skýrði enskri prófessorsdóttur, Jean Tat- Smíði vetnissprengjunnar.
I hafa ærnar af þaS miklu að
Oppenheimer var í Los Alamos ma’. a® ^ geti af sjálfri sér
gefið lambinu nægan þroska,
ef kyrkingur skyldi nú koma
í gróðurinn? Athugið það.
Gefið gætur að því. Á því get
ur þungi lambanna í haust
nákvæmlega frá Oppenheimermál- lock, sem var flokksbundinn komm1 Oppenheimer ber á móti því í oltið.
inu í blaði sínu, ásamt því, sem únisti. Þau felldu hugi saman og skýrslu sinni, að hann hafi ráðið . - .
Oppenheimer færði sér til varnar. voru trúlofuð um skeið. Á þeim kommúnista til starfa í Los Ala-1 . ,V?rin er borið a. Oft er
j Sennilega hafa fáar blaðagrein- árum kynntist hann ýmsum, sem m0s. Jafnframt bendir hann á, að tilbnni áburðurinn borinn of
ar vakið meiri athygli en þessi voru flokksbundnír kommúnistar, það hafi verið verkefni leyniþjón- seint á, Og kemur því ekki að
grein Restons. Hún bar jafnframt en sjálfur gerðist hann ekki komm ustunnar að sjá um, að ekki störf- tilætluðum notum. Gildir
tilætlaðan árangur. Margir þekkt- únisti. Bróðir hans gerðist hins uðu þar aðrir en þeir, sem fullt þetta sérstaklega um kali- og
ustu vísindamenn Bandaríkjanna vegar kommúnisti og einnig kona traust var borið til. i fosfóráburðinn, og á sérstak-
kepptust við að lýsa yfir fylgi s:nu hans. j Oppenheimer viðurkennir, að lega við a heim svæðum lands
við Oppenheimer og öruggri trú á Viðhorf þessa fólks breyttist hann og flestir aðrir vísindamenn ins h litið rie-nir a að
hollustu hans, Almenningur virtist hins vegar mikið eftir vináttusátt- Bandaríkjanna hafi ráðið frá því á ’. . . “
taka í sama streng. Mönnum varð mála Stalíns og Hitlers og þó eink- sínum tíma að hafizt var handa um '01 mU £_/Vustur' °s Norður-
ljóst, að vísindastarf Bandaríkj- um eftir árás Rússa á Finnland. smíði vetnissprengjunnar. Þeir lan_d). Ma.rgt bendir tll, að
anna var í stórkostlegri hættu, ef Jean sagði sig þá úr flokknum. töklu, að smiði hennar myndi vorl® kcmi nú snemma, enda
vísindamennirnir gátu ekki verið ó- Hún lézt nokkrum misserum síð- alltaf taka fimm ár. Styrjöld var þótt kuldakast geti komið enn,
hultir fyrir þeirri tortryggni, að ar, án þess að þau Oppenheimer þa taiin yfírvofandi og því töldu og ríður þá á að bera snemma
1 ______________________________________ I visindamennirnir það vænlegra til á þær áburðartegundir, sem
j, ’ skjóts árangurs að haldið yrði á- seinleystastar eru.
bera ábyrgð á stjórn ríkislns. ham að fulikomna kjamorku-1
Reynslan sýnir, að það er örð sprengjuna og önnur kjarnorku- j Tíminn vill óska öllum
in sé of lítil! En í umræðum
um þetta mál er þeim hollt
að hafa tvennt í minni. í
fyrsta lagi hafa þeir sjálfir
með atkvæði sínu yfirleitt á
sínum tíma samþykkt þá
skatta, sem nú er verið að
lækka, og hafa á þessu þingi
flutt útgjaldatillögur, sem
hefðu leitt af sér skattahækk
un í stað skattalækkunar. í
öðru lagi er það góð regla fyr-
ir stjórnmálamenn að miða
kröfur sínar við það, að þeir
treysti sér til að verða við
ugt starf og vanþakklátt, hver v°Pn-. stJornin £éUst é Þelte, unz bændum þess að þeir á þessu
sem með völd fer, að afla rík- hegnirh fru h um Þ ' að hussar sumri me^ afla sem mests
inu tekna oe að bezt er í beim h íðu ha£lzt. handa nm að hua til og bezts vetrarforða til næsta
ínu teKna, og ao pezc er í peim vetnissprengjur. Þá taldi Truman vetrat. „pr„
etnum að forðast þau svigur- forseti ekki forsvaranlegt að fresta1Jorðum s,num
mæli, sem í koll koma. I því lengur, að Bandaríkin hæfust sem mest fl1 Soöa- Pryða Þær
Þeirri staðreynd verður handa um framieiðsiu vetnis- bæta, svo ast þeirra tu
svo elcki hnekkt, að án sprengja. j jarðarinnar megi vaxa og glæð
traustrar fjármálastjórnar Hér hafa verið rakin nokkur að-, ast, og starfa þannig með
cpinn^tii órin hpfði ev-otto- alatriðin úr skýrslu Oppenheimers. samborgurum sínum og starfs
Smín TseS a þ ngi Klt"* if18" ‘ •>“' “<*>
ekk, verið möguleg. skat.a- “tZ SáreS’ £ « •* «
lækkunin er dómur um fjár- indamaður þeirra á þessu sviði, og y
málastj órn Eysteins Jónsson það hefði getað orðið stórkostlegt j Gleðilegt sumar.
þeim sjálfir, ef þeir þyrftu að ar, er ekki verður véfengdur. I
Framhald á 10. dðu.
P. Z.