Tíminn - 14.12.1954, Blaðsíða 7

283. blað.
7
TÍMINN, þriðjudaginn 14. desember 1954.
Stutt greinargerð um
ONforræna félagið
sen, borgarstjóTa. Euginn
Þriðjndl. 14. ées.
Kommúnistar og
vinstri samvinna
Leiðari, sem birtist í Tíman
nm s. 1. fimmtudag hefir far.ið
mjög í taugar ritmenna Þjóð
viljans. í þessum leiðara Tím
ans var sýnt fram á það með
því einu að benda á stað-
reyndir um stjórnarháttu í
þeim ríkjum, sem kommúnist
ar ráða, að stefna kommún
ista er ekki vinstri stefna
frelsis og sjálfstæðis, heldur
helstefna einræðis, kúgunar
og afturhalds á öllum sviðum.
Þetta getur Þjóðviljinn ekki
hrakið, enda reynir hann það
ekki, en reynir í þess stað að
draga sauðargæru einingar-
inhar yfir^einræðisfeld komm
únismans og þykist nú ekki
lengur vera málgagn kommún
istaflokks heldur Sameining-
arflokks alþýðu — Sósíalista
flokksins eins og hann er nú
nefndur, sem sé íslenzkur
verkalýðsflokkur.
En allir, sem e.vru hafa að
heyra og augu að sjá, geta
heyrt og séð hundflatan und
irlægjuhátt þessa flokks,
sem kallar sig íslenzkan
verkalýðsflckk, undir stjórn
inni, sem situr í Kreml og
stjórnar þaðan fimmtu her-
deildwm sínum í öllum lönd
um heims.
Ef einhver skyldi halda, að
kommúnistar hér á íslandi
séu á einhvern hátt öðru vísi
en kommúnistar annarra
landa, t. d. að þeir taki ekki
við fyrirskipunum frá feðrun
um í Moskva, þá ætti sá hinn
sami að kynna sér, hvernig
kommúnistablaðið hér á ís-
landi og foringjar flokksins
hafa snúizt og. snúast eins og
krossrellur eftir því hver af-
staða stjórnarinnar í Kreml
er á hverjum tíma.
Það er þetta atriði fyrst og
fremst, sem gerir það að
verkum, að ekki er mögulegt
að vinna með kommúnistum
um landsstjórn, meðan þeir
viðhafa þau vinnubrögð, sem
nú tíðkast hjá þeim. Fram-
sóknarflokkurinn vill
stjórna íslenzkum málum á
islenzkum grundvelli en ekki
láta sækja afstöðu til allra
mála austur til Kreml eins
og kcmmúnistar gera nú.
Framsóknarmenn vilja ekki
vera háðir geðþótta valdhaf
anna í Moskvu um stjórnar
samvinnu eða afgreiðslu og
viðhorf til innanlandsmála.
Þess vegna eru þeir kjósend
ur, sem af góðri trú og vegna
ókunnúgleika á hinu rétta
eðli kommúnismans, kasta at
kvæðum sínum á kommúnista
flokkinn hér á landi að kasta
atkvæðum sínum á glæ og
gera sig áhrifalausa í þjóðfé-
laginu vegna þess, að stefna
leiðtoga flokksins er þannig,
að hún útilokar allt samstarf
við flokka eins og Pramsókn
arflokkinn og Alþýðuflokk-
inn. Þó hafa margir af þeini
mönnum, sem kjósa kommún
ista svipaðar skoðanir og
Framsóknarmenn og Alþýðu-
flokksmenn og vilja umfram
allt skerða áhrif íhaldsins í
landinu, en vegna þess, að
þeir liafa af einhverjuiu
ástæðum lent hjá kommúnist
um, stuðla þeir beint og óbeint
að vaxandi áhrifum þess.
í kjósendahópi Sósíalista-
VegnáLþess hve fáir félags-
menn vöru á síðasta aðal-
fundi Nurræna félagsins, en
hins vegar nokkur blaðaskrif
orðið, þar .sem lítt hefir kom
ið franv.um starfsemi félags-
ins, get ég ekki látið hjá líða
vegna þeirra fjölmörgu fé-
lagsmanna, er ekki sóttu
fundinnf- að gera nokkra
grein fyrir störfum félags-
ins á 10nir„starfsári og at-
burðum þeim er á fundinum
gerðust. <
Auk stjórnarfunda voru
haldnir á starfsárinu fimm
kynningar- og skemmtifund
ir, þar sfem allmargir vísinda
menn, margir innlendir og er
lendir óperusöngvarar, fjöldi
norrænna leikara og annarra
rstamanhá, komu fram.
Hinn skeleggi forsvarsmaður
vor í handritamálinu, rit-
höfunduiinn Jcrgen Buk-
dahl, kom til landsins í boði
félagsins, og. hélt hér nokkra
fyrirlestra á vegum þess.
Forseti íslands, herra Ásgeir
Ásgeirsson, var gerður að
heiðursfélaga. Ellefu nemend
ur fóru utan til vetrarlangr-
ar ókeypis námsdvalar í Sví-
þjóð, auk margs annars. Fjár
hagur félagsins hafði batnað
og skráðir félagsmenn voru
nær 1200.
Starfssemi félagsins var
með svipuðum hætti og i
sama anda og verið hefir þau
23 ár, sem ég hefi verið fram
kvæmdastjór.i félagsins eða
formaður, en starf þó í meira
lagi þetta ár. Þá var for-
manni félagsins boðið til
Oslóar til að halda fyrirlest-
ur á fjölmennri ráðstefnu
um samvinnu norrænna leik
húsa. Samstarf innan stjórn
ar félagsihs var með ágæt-
um, eins; og. jafnan áður, og
aldrei örlaði þar, eða innan
félagsins í heild, á ýfingum,
reipdrætti eða stjórnmála-
.togstreivu. Allir virtust em-
lægir í því að vinna að mál-
efnum norrænnar samvinnu,
eftir getu og aðstöðu. Enda
mun engum hafa dottið í hug
að líta á Norræna félagið
öðru vísi eir sem menningar-
félag, sem vinnur merkilegt
verk, með gagnkvæmri kynn
ingu á íslenzkri og skandí-
navískri ménningu. í þcssu
sambandi má minna á ,.ís-
lenzku“ vikuna í Stokkhólmi
1932 þar sem xxm 40 ísienzkir
rithöfu.idar, vísindamenn,
flokksins svonefnda er fjöldi
fólks, sem hefir andúð á ein
ræði og ófrelsi. Þetta fólk trú
ir ekki, þegar því er skýrt
frá hinu rétta eðli kommún
ismans. Þa# segir: ,-,Komm-
únistar á íslandi eru ekki
eins og koanmúnistar í Rúss
landi“. Þetta sama sögðu
margir í Tékkóslóvakíu, Pól
landi og víðar áður en þeir
kynntust kommúnistiskri
stjórn af eígin raun, en nú
síðan kommúnistar komust
til valda sjá þeir, að komm
únistar allra landa eru eins.
Þeir telja sér ALLT leyfilegt
í nafni flokksins. Þegar
menn sjá þetta, reyna þeir
að flýja skuggann sinn, en
því miður hafa margir orðið
að láta lífið á slíkum flótta.
Augu fólks hér á íslandi
eru að opnast fyrir hinu rétta
eðli kommúnismans, og frá-
fallið frá þeim er þegar byrj
að og eyksf stöðugt.
lista- og íþróttamenn komu
fram og kynntu íslenzka nú-
tímamenningu, svo glæsilega
að eftir því var tekið um öll
Norðurlönd. Síðar hefir Nor-
ræna félagið hvað eftir ann-
að gengizt fyrir kynningar-
mótum eða „vikum“, nám-
skeiðum, upplestrarkvö’áum,
hljómleikum, fyrirlestrum og
loiksýningum. Má þar ehxk-
um minna á hinar glæsilegu
leiksýningar félagsins undir
stjórn frú Gerd Grieg og hin
ar áhrifamiklu sýningar
þeirra frú Önnu Borg og Poul
Reumerts. Á stríðsáninum
safnaði félagið mörgurn
milljónum króna til Norður-
landabjóðanna, þeim til
hjálpar í þrengir.gum þeirra
Norræna félagið var, eins
og af þessu er Ijóst, friðsamt
menningarfélag, sem jafnan
hafði átt góðum skilningi og
vinsmd stjórnmálaflokkanna
að fagna, sem sjá má á því,
að hæhkun á styrkveitingu
til þess var samþykkt á næst
síðasta þingi með aðeins einu
mótatkvæði, sem ekki var þó
greitt af óvild, heldur af
hreinum sparnaði.
Mér fannst það því í raun-
mni gleðiefni, þegar ég sá
nokkra af helztu forustu-
mönnum Sjálfstæðisflokks-
ins koma í byrjun siðasta
aðalfundar með mikið lið
með sér. í þeim hópi voru að
e:ns tveir eða þrír menn, sem
korr.iö höíðu á fundi félags-
ins áður, og taldi ég a5 þess-
ir mcnn hefðu xxú vegna auk-
ins áhuga fyrir norrænni
menningarsamvinnu smalað
þessum nýju félagsmönnum.
Kröfðust þeir að þessi hóp-
ur fengi strax inngöngu í fé-
lagið og töldu að það mætii
ekki dragast fram yfir stjörr,
arkjör. Fengu þeir þessu
framgengt.
Við stjórnarkjörið kom í
ljcs í hverju hinn skyndilegi
ah’igi aðkomumanna fynr
rorrnmni samvinnu var fóig
inn. Hanr var sem sagt í því,
að losa félagið við dr Gy’fa
Þ. Jísl.-.ron, prófessor, Kh-
rncnz Tr.vggvasoi,' hagötofu-
stjói-a, dr. Siguið Þcrariixs-
son, jnrðfræðing og mig úr
stjó'n Norræna félagsins, en
fá 1 cl.kar stað Svein Asgeirs
s: u. skrifstofun. c.nn bæ.iat •
ins, Thorolf Smith, blaða-
nxann, Sigxxrð Magnússur.
kenntra og Gur.nar Thorcdd
Þeir menn, sem snúa baki
við kommúnistum, eiga oft
vandasamt val en vilji þeir
berjast gegn íhaldinu af ein
lægum hug, leggja þeir mest
og bezt lið með því að styðja
Framsóknarflokkinn. Hann
er stærstur og öflugastur allra
íhaldsandstæðinga og sá
flokkur, sem mesta möguleika
hefir til þess að vinna af íhald
inu þingsæti.
Þeir menn, sem hingað til
hafa tekið þátt í eyðimerkur
göngu kommúnista, ættu að
snúa við og fylkja sér um
Framsóknarflokkinn og
binda með því endi á það
ófremdarástand, sem ríkt
hefir vegna sundrungar
meðal andstæðinga íhalds-
ins.
Með því móti styddu þeir
vinstri einingu í landinu,
drægju úr áhrifum íhaldsins
og kvæðu niður drauginn frá
Kreml.
þess.'va manna höfðxi áður
starfað í Noi-ræra féiagim’,
að Sveini Ásgeirssyni einum
undanteknum, er eitt ár var
í stjórn, en var síðan eklh
er.durkjörinn.
í lok fundarir.s lýsti ég því
yí'ir með nokkrum orðunt að
óþarft hefði ve.úð fyrxr for-
ustumenn bessarar stjómar-
Lyltingar að fara með þess-
ari leyixd og koma að mér ó-
vörum, ef um einskæran á-
huga fyrir máleínum félags-
ins hefði verxð að ræða, ank
þess alveg óþarít og óviður-
kvæmilegt x'yrir borgarstjóra
cg einxx aðalforingja stærsta
stjórnmálaflokksins í land-
inu að komast .* formanns-
sæti, í tiltölulega litlu menn
ir.garfélagi mey leyniiegri
smalamennsku o : prcttum.
AlJra sízt hefði þess verið
þörf, þar sem ég hefði fyrir
þrem árum, þf’gor Stefán
Jöhann Steíánsson sagði af
sér formennsku í féiaginu,
íarið á fund Gu’vi’.ars Tlxor-
oddsen, borgar.Njóra og
spurt hann hvor.: litxnn vildi
gefa kost á ser til formexmskxi
x Norræna félxginu. Ilann
tók bví þá fjarLÍ vig bar við
örnum, sem skiiju'.iJegt v;,r.
Benti ée forustumonnui'i þcss
aiar „byitingar“ é, að hefðu
þeir rætt við mig um fcr-
mannskjörið fy.'.r furdinr
hefði sjálfsagt getað orðið
samkomulag urn formanns-
kjör, og kosning farið fram
í þeim anda samstirfs og vin
áttu, sem jafnan hefir ein-
kennt Noi-ræna félagið. Þetta
mir Gunnari Thoroddsen líka
alveg ljóst, enda lýsti hánn
því yfir, er hann kom á fund
inn aö ioknu stjórnaikjöri,
að hann hefði tekið það fram
við þá menn, er hefðu beðið
sig að taka við kosningu
sem formaður félagsins, að
hann gæfi ekld kost á sér
neraa að þetta væri gert í
samráði við míg, og ég ósk-
aði að draga mig til baka.
Harma ég og margir aðrir,
að svo óhönduglega skyldi
takast til um val hans til for
mennsku í Norræna félaginu.
Með aðferðum og framkomu
stuðningsmanna borgaistjór
ans, sem sjálfur mun þó sak-
laus af þátttöku í þessum
einkennilega kosningaundir-
búningi, hefir pólitískur
stimpill eins stjórnmála-
flokks verið settur á félagið,
er seint eða aldrei mun af
máður, hafa þeir með þessu
athæfi gert félagið að póli-
císku bitbeini og er slíkt illa
farið.
Umrædd aðför að Norræna
félaginu mun því verða ís-
lendingum út á við til skamm
ar, því svo ódrengilegar að-
ferðir i menningarfélögum,
eins og hér hefir verið beitt,
eru óþekktar meðal annarra
Norðurlandaþjóða og mun
verða félaginu til óbætanlegs
tjóns um ókomin ár.
Þessi greinargerð hefir ver
ið send öllum dagblöðum í
Reykj avik.
Reykjavík, 9.12. 1954,
Guðl. Rósinkranz.
í Jímahum
STÓRT OG SMÁTT.
Laun opgnberra
starfsmanna
Eins og kunnugt er, hafa
opinberir starfsmenn dregizt
nokkuð aftur úr öðrum stétt-
um um launakjör hin síðustu
ár.
Launalög þau, sem nú gilda,
eru frá 1945 og að sjálfsögðu
í mörgum greinum algerlega
úrelt og óviðunandi vegna
þeirra stórfelldu breytinga,
sem síðan hafa orðið.
Núverandi fjármálaráð-
herra hefir lengi verið Ijós
þörf þess, að gerðar yrðu á
þessu úrbætur og hefir fyrir
hans tilstilli verið skipuð
nefnd, sem vinnur að endur
skoðun launalaganna og til—
lögum til úrbóta.
Þarna er um geysiumfangs
mikið og þýðingarmikið mál,
sem krefst gaumgæfilegrar
rannsóknar, áður en hægt er
að leggja fram álit og tillögur.
Þess vegna verður ekki hægt
að leggja fyrir þing það, er
nú situr, frumvarp til nýrra
launalaga.
En þar sem þörf er skjótra
úrbóta á þessum málum, hefir
fjármálaráðherra Iagt til, að
á þessu þingi verði gerðar
brðabirgðabreytingar á launa
reglum opinberra starfs-
manna, sem miði til þess að
leiðrétta það misræmi, sem nú
er í þessum málum. Er unnið
að þessum tillögum og standa
vonir til, að hægt verði að
Ieggja þær fram við þriðju
umræðu fjárlaganna, sem
fram fara í þessari viku. Verð
ur af hálfu þings og stjórnar
lagt kapp á, að koma þeim til
lögum fram fyrir endanlega
afgreiðslu fjárlaga.
Alþýðublaðið var á laugar-
daginn að reyna að vekja tor
tryggni manna um þessi mál.
Hafði blaðið þar að vísu ekk
ert annað við að styðjast en
heilafóstur skriffinna sinna,
en eins og kunnugt er, eru
margir þeirra vel skáldmæltir
og því trúandi til þess að búa
til smásögu um þetta.
En þetta kom að því ieyti
á óheppilegum tíma, að ein-
mitt daginn áður hafði fjár-
málaráherra gefið yfirlit um
það á Alþingi, hvernig þetta
mál stæði. Var því hægur
vandi fyrir blaðamenn Alþýðu
blaðsins að afla sér réttra upp
lýsinga um þetta mál, en þeir
kusu heldur að láta skáldskap
inn á þrykk út ganga og hafna
hinni fornu reglu, að hafa það
heldur, er sannara reyndist.
Verður að álíta, að heldur
fátt muni vera um fína drætti
hjá þeim félögum við Alþýðu
blaðið og er það leiðinlegt, að
hinn nýi ritstjóri skuli ekki
fá aðra drætti úr hugardjúp
um sínum en slíka marhnúta.
Nýtt tímarit
Iðnaðarmálastofnun ís-
lands hefir nú hafið útgáfu
tímarits um sérmál iðnaðar-
stéttanna, framfaramál og
nýjungar, sem snerta iðnað-
inn. Er það einn þáttur í
þeirri starfsemi, sem stofnun
in hefir með höndum, til þess
að kynna iðnaðinn og nýjung
ar’í honum.
Ber að fagna þessari nýjung
og standa yonir til, að fram-
hald geti orðið á þessari starf
semi.
Iðnaðurinn er yngstur at-
vinnnvega okkar íslendinga
en að margra áliti sá þeirra,
sem mestar vonir er hægt að
(Framhaid á 10. siöui.