Tíminn - 22.12.1954, Blaðsíða 7

290. blaff.
TÍMINN, miðvikudaginn 22. dcscmber 1954.
Bók handa hugsandi fólki
Miðmkud. 22. des.
..................... ■
Raforkumát Austur-
og Vesturlands
Stórfelldar framkvæmdir í
raforkumálum hafa nú verið
ákveðnar á Austurlandi og
Vesturlandi.
Betri jólagjöf gátu íbúar
þessara landsliluta ekki feng
ið en ákvörðun þessa.
Á Austurlandi verður Gríms
árfoss virkjaður og í beinu
framhaldi af því lögð lína til
Laxárvirkj unarinnar.
Með þessu er tryggt mynd
árlegt orkuver á Austurlandi
og þar með það öryggi fyrir
raforkukerfi fjórðungsins,
sem fulltrúar Austfirðinga
hafa gert kröfu til. Jafnframt
er ákveðið að tengjá saman
Austfjarðakerfið og Norður-
landskerfið og tryggir það
viðbótarorku austur, eftir
þörfum.
Þessi samtenging raforku-
kerfisins austan og norðan,
gerir það að verkum, að næst
þegar virkja þarf, verður
hægt að taka það úrræði,
'Sem hagkvæmast reynist.
Koma þá til álita fallvötn
á Norður- og Austurlandi. Er
talið að Laígarfóissvírkjun
komi þá mjög til greiiia. En
Liagarfoss er ekki hagfellt að
virkja í minna en 14 þús. kw.
orkuveri, og er það margföld
sú orka, sem nú þarf á að
halda.
OrkuVer þau, sem nú eru
reist fyrir Austurland og Vest
urland eru á hinn bóginn 2500
—2800 kw. að stærð.
Á Vesturlandi verða Mjólk
árnar virkjaðar og Fossá í
Bolungarvík. Gefa þessar
virkjanir fullnægjandi orku
fyrir Vestfirði. Dynjandi hef
ir verið umræddur í sambandi
við virkjunina á Vestfjörðum,
en hagkvæm virkjun þar er
eins og nú stendur of stór og
of dýr.
Það er ekki fært að leggja
nú í einstákar raforkufram-
kvæmdir marga milijónatugi,
umfram það, sem brýn nauð
syn krefur. Væri slíkt gert,
mundi það verða til þess að
fjármagn það, sem hægt er
að ná saman, mundi hvergi
nærri hrökkva til þeirrar
dreifingar á raforkunni, sem
koma þarf.
Þá mundu íslendingar að
vísu eiga .stór raforkuver, en
engin tök hafa á því að dreifa
raforkunni, svo sem þyrfti.
Á Austurlandi verða lagðar
háspennulínur allt norður í
Vopnafjörð og Borgarfjörð og
•suður á Djúpavog.
Veldur það áreiðanlega
miklum fögnuði, að ákveðið
er að leggja línur svo langt
suður og norður á bóginn.
Fram að þessu hafa menn ver
ið nokkuö uggandi um þessi
mál í suðurhluta Suður-Múla
sýsl og norðurhluta Norður-
Múlasýslu. Við þessa ákvörð
un er því miklum áhyggjum
af mönnum létt í þessum
byggöarlögum.
Á Vestfjörðum verða há-
spennulínur lagðar allt suðúr
á Patreksfjörð og norður til
Súðavíkur. Koma þar með í
fyrstu lotu öll kauptún á
þessu svæði.
Þá verða lagðar línur um
sveitir útfrá þessu kerfi, bæði
eystra og vestra, eftir því, sem
nánar verður ákveöið.
Það er ánægjulegast við þess
Sigurbj örn Einarsson,
prófessor: Trúarbrögð
maimkyns. ísafoldar-
prentsmiðja h. f., Rvík
1954..;.
„Þú kallar engan hugsandi
mann, nema hann hugsi um
trúmál,“ sagði skólabróðir
minn við mig einu sinni. Við
höfðum hnakkrifist góða
stund um andleg mál, og vini
mínum fannst. ég vera ósann-
gjarn við þá menn, sem hugsa
um landSins gagn og nauð-
synjar, en láta sig trúmálin
litlu skifta. — Auðvitað er
hugsun alltaf hugsun, ,að
hverju sem ..hún beinist, en
mér virðist það liggja í hlut-
arins eðli, að varla sé hægt að
lifa svo lífinu, Að ménn reyni
ekki að mynda sér eitthvað
lifsviðhorf. Og það mun þá
verða erfitt að komast fram-
hjá þeim vandamálum, sem
trúarbrögðin fjalla um.
En það er ..líka til önnur
hlið á þessu máli. Jafnvel trú-
laus maður kemst ekki hjá
því að heyra talað um trúmál,
og ekki verður þverfótað i bók-
mentun veraldarinnar án
mynda, samlíkinga og orðatil-
tækja, sem eiga rót sína að
rekja til trúarbragðanna. Það
er ekki einu sinni hægt að
átta sig á daglegum fréttum
í blöðum og útvarpi, án þess að
vita deili á trúrænum hug-
tökum og helztu einkennum
þeirra trúarbragða, sem mann
kynið að hyllist. — Loks er
þess að gæta at heimurmn er
orðinn miklu minni en hann
var fyrir 40—50 árum. Þjóðir,
sem við vissum varla þá, að
væru til, eru farnar að hafa
áhrif á vorn eigin hugsunar-
hátt, og ýmsar trúarkenning-
ar, sem við í æsku töldum al-
gerlega tilheyra liðinni tíð,
eru nú boðaðar alveg fast við
okkar eigin bæjarvegg.
Af þessu öllu leiðir, að hugs
andi menn komast ekki hjá
því að hugsa um trúmál, svo
að ég leyfi mér enn að standa
við það, sem ég hélt fram á
skólaárunum, það er ekki
hugsandi maður, sem ekki
hugsar um trúmál.
Bók sú, sem hér um rœðir,
er þess vegna bók handa hugs
andi fólki. Hún er skrifuð af
prófessor við háskólann og
ætluö stúdentum í guðfræði-
deild fyrst og fremst. Mér er
sagt, að þeir „hámi hana í
sig“. Ekki er það þó af því, að
hún sé svo létt námsefni, því
að ekki öfunda ég neinn af
að ganga upp til prófs i þess-
um vísindum. Svo fjölþætt eru
þau og margslungin. En það
sýnir betur kosti bókarinnar
en flest annað, að ungir
menntamenn skuli vera sólgn-
ir í að kynna sér efni hennsir.
En guðfræðistúdentar eru eng
an veginn einu hugsandi
mennirnir í landinu, og það
má þvi gera ráð fyrir, að
fjöldi annarra manna hafi
löngun til að kynna sér efni
hennar. \
Það er mikill vandi að skrifa
svo um sérfræðileg efni, að
það fullnægi hvorutveggjum
fræðimönnum og almenningi.
Til þess þarf fyrst- og fremst
skarpleika til þess að greina
sem bezt milli aðal-atriða og
aukaatriða. Stúdentarnir
þurfa þess með, að þeim sé
veitt sú undirstöðuþekking
sem nægir til sjálfstæðari
lestrar og rannsókna á eigin
spýtur. Skiptir þá mestu, að
grundvallaratriðin séu svo vel
og svo rétt dregin fram, að
menntamaðurinn fái ákveðiö
stefnumið, og komist inn í
rannsóknaraðferðir þeirrar
vísindagreinar, sem um er að
ræða, og um leið svo glögga
yfirsýn, að hann geti ótrauð-
ur kynnt sér nánar hin ein-
stöku atriði, án þess að missa
sjónar á heildinni. Það er þvi
mikils virði, að slíkum ritum
sem þessu fylgi góð og ítarleg
heimildaskrá. Bókaskrá sú,
sem er aftan við ritið, sýnir
vel, hve mikla vinnu höfund-
urinn hefir lagt í það að afla
sér sem víðtækastrar þekk-
ingar á viðfangsefninu, og
ætti það meðal annars að vera
stúdentum hans til hjálpar,
ef þeir vilja kynna sér eitt-
hvert sérnefnið nánar.
Enginn skyldi ætla, að höf
undur, sem vinnur að slíkri
bók sem þessari þurfi ekki
að inna af hendi neitt sjálf-
stætt vísindastarf. Vísinda-
starf má vinna með tvennum
hætti. Stundum er það fólg-
ið í því að eihbeita athugun
sinni við eitthvert eitt atriði,
beina smásjánni að litlum
depli, án þess að vitað verði
rækilega um samband hans
við víðtækari og fjarlægari
fyrirbæri. En að svo búnu
þarf að finna hieildarmynd
eða heildarlögmál hinna
mörgu og ólíku fyrirbæra, svo
framarlega sem eitthvert sam
band er þeirra á milli. Þessi
vinnubrögð eru naúðsynleg,
þegar rita skal um trúarbrögð
mannkynsins sem eina heild.
Sá maður, sem tekur sér það
STÓRT OG SMÁTT:
ar úrlausnir, að dreifing raf-
magnsins frá orkuverunum
verður ennþá víðtækari en
búizt var við til skamms tíma
að orðið gæti. Kemur hér til
hjálpar hin nýja tækni við
flutning raforku langar leið
ir.
Stjórnarandstæðingar hafa
valið sér einkennilegt hlut-
skipti í þessum málurn. Þeir
fagna ekki með Austfirðing-
um og Vestfirðingum útaf því
að þeim háfa nú verið tryggð
ar framkvæmdir í raforku-
málunum.
Ekkert slíkt er þeim í huga.
Alþýðublaðið ræður sér t. d.
ekki fyrir geðvonzku. Það tal
ar um svik í raforkumálum
Austfirðinga og Vestfirðinga.
Býr blaðið síðan til langa lyga
sögu um loforð, sem ekki hafi
verið staðið við. Allt þetta tal
er út í hött og vísað heim til
föðurhúsanna.
Ráðherra raforkumála hef
ir haft náið samráð við full
inga um þessi mál og staðið
við öll sín fyrirheit.
Leitað hefir verið að leið
um, sem gæfu tryggingu fyrir
fullhægjandi raforku, en
væru samt ekki ofviða fjár-
hagslega.
Hvað Austfirðinga snertir,
leitaði ráðherra raforkumála
að leið, sem sameinað gæti
það tvennt, að í Austfirðinga
fjórðungi yrði byggt raforku
ver, sem gæfi fullnægjandi ör
yggi fyrir fjórðunginn og jafn
framt að kerfið eystra yrði
tengt rafcrkukerfi Norður-
lands.
Gremja stjórnarandstæð-
inga, sem vafalaust er sprott
in af þeim misskilningi, að
þeim sé nánast skylt að finna
að öllu, sem stjórnin gerir,
hefir enga varanlega þýðingu.
Raforkuframkvæmdir þær,
sem ákveðnar hafa verið á
Austurlandi og Vesturlandi
munu á hinn bóginn gera lífið
léttara og fegurra í tveimur
trúa Vestfirðinga og Austfirð I landsfjórðungum.
fyrir hendur, verður því að
meta sjálfur og vega bæði
heimildir, röksemdir og álykt-
anir annarra vísindamanna,
svo framarlega sem verkið á
ekki að einkennast af glund-
roða samtimingsins.
Auðfundið er, að höfundur
þessarar bókar hefir gert sér
hið ítrasta far um að hugsa
sjálfstætt og leiöa kjarna efn-
isins svo glöggt fram, að les-
endur finni, hvernig straum-
arnir liggja í hinu víðáttu-
mikla hafi, sem horft er yfir.
Einn af höfuökostum bókar-
innar er einmitt þetta, hvern-
ig hún bregður birtu hlut-
lausrar rökvísi yfir vandamál-
in, svo unnt er að sjá, hvern-
ig eitt tekur við af öðru fyrir
verkan orsaka og afleiðinga.
Það veröur skemmtilega ljóst
af þessarri bók, hvernig ólík
viðhorf til einhvers atriðis í
trúarreynslu mannanna geta
leitt af sér ólíka háttu,, ólíkt
siðferði og lífsviðhorf um
hundrúð, ef ekki þúsundir ára.
Og annað, sem er engu síður
eftirtektarvert, er sú stað-
reynd, að trúrænar kenning-
ar verða ekki til út í bláinn
sem eitthvert dund eða leik-
fang mannshugans, heldur
sem svör við brennandi spurn
ingum hugsandi fólks.
Hið síðastnefnda atriði verð
ur ekki sízt ljóst af kaflanum
um Hellenismann, þar sem
vatnaskilin verða milli aust-
urs og vestur, milli Evrópu og
Asíu (Indlands) í trúarsögu-
legu tilliti við tilkomu kristin
dómsins. Við lestur þess kafla
vaknaði hjá mér sú hugsun,
að okkur íslendinga skorti
mjög bók um dogmusögu
kristinnar kirkju, — um þró-
un kirkj ukenninganna gegn-
um aldirnar, því að einnig þær
eru að sjálfsögðu andsvar við
spurningum hvers tíma, og
verða þá fyrst skiljanlegar,
þegar þær eru skoðaðar í ljósi
þess tíma, er þær eru orðnar
til á. Hellenisminn skýrir til
veru sumra atriða kristologíu
kirkjunnar.
Prófessor Sigurbjörn hefir
raunar hvorki tekið með í bók
sína kristindóm né gyðing-
dóm. Mig fyrir mitt leyti hefði
langað til að fá að bókarlok-
um sérstakan kafla um sam-
anburð á megin-hugsunum
hinna helztu trúarbragða við
kristindóminn. Ef einhver
kynni að spyrja hins sama og
ég, tel ég rétt að gera grein
fyrir ástæðum þeim, sem höf-
undurinn hefir skýrt mér frá
í viðtali. í fyrsta lagi fá guð-
fræðistúdentar fræðslu um
þessi efni í sambandi yið aðrar
vísindagreinar. í öðru lagi
hefði bókin þá orðið allt of
stór. Og í þriðja og síðasta
lagi hafði höfundurinn ekki
hugsað sér þessa bók sem mál
færzlu, þar sem ein trúar-
brögðin væru metin til sam-
anburðar við önnur, heldur
hlutlausa og vísindalega lýs-
ingú, sem hver lesandi gæti
siðan dregið ályktanir sínar
af. Þegar svo er að farið,
ríður mikið á því, að sér-
kenni hvers trúarkerfis eða
hverrar stefnu komi sem
skýrast í ljós, og fæst það
ekki nema með einlægri
innlifun í hugsun þeirra og
anda. — Próf. Sigurbjörn
Einarsson er ekki aðeins trú
maður, heldur maður með
skáldanda og listatilfinningu
og tekst honum því að lifa
sig inn í hugsunarhátt fólks
sem þó er af annarri trúar-
gerð en hann sjálfur. Höf.
á oað frjalslyndi til að bera
Ný flugvél kemDr
til landsins
í dag kemur til landsins
ný millilanc'toflugvél, sem
Flugfélag íslands á. Er húra
keypt frá Noregi, en kemur
hingað frá Kawpmannahöfn
þar sem hún hefir verið til m
eftirlits og breytinga.
Flugvél þessi er aí svip-
fiðri gerð og Gullfaxi, milli-
landaflugvél Flugfélagsins,
sem haldið hefir uppi ntan-
Iandsflugi félagsins að und-
anförnu við góðan og vax-
andi orðstír og auknar vin-
sældir.
I'ramfarir hafa orðið mikl
ar í flngmálum okkar íslend
inga að undanförnu og er
flugið nú orðið einn af helztu
þáttnm þjóðlífsins og sá
þáttur, sem lengst og víð-
ast ber orðstír hinna íslensku
man na.
Því er það fagnaðarefni,
er ný flugvél bætist í flng-
flota landsmanna og tekur
upp flug til annarra landa.
Margir telja að á sviði flug-
málanna eigi íslenc'fingar von
sinna stærstn sigra í fram-
tíðinni.
Að þvf þurfa allir að stuðla
eftir mætti með hverjum “*
þeim ráðum, sem hagkvæm
revnast.
Einn þáttur þess ern kaup
hinna nýju flugvéla, sem síð
an taka upp flug á nýjnm
Ieiðum utanlands og innan.
Þess vegna bjóða allir ís-
lendmgar hina nvju flngvél
Flugfélagsins velkomna til
Iandsins og óska þess að gæfa
fylgi henni á ferðum henn-
ar, hvar sem leiðir hennar
Iiffgja.
Launamál opinberra
starfsmanna
Alþýðublaðið er að reka
npp hróp í tilefni af launa-
bótum þeim, er opinberir
starfsmenn fengu samkvæmt
ákvörðun Alþingis nú á dög-
unum.
Talar blaðið með Þjóðvilja-
orðalagi um smánarbætur, t
svik o. s. frv.
Launauppbætur opinberra
starfsmanna nema nú sam-
kvæmt hinum nýju ákvæð-
nm 20%. Síðan launalögin
voru sett hafa grunnlaun
verkamanna, ið7taðarmanna
og annarra hækkað að með
altali um 23,6%. Eru því
opinberir starfsmenn 3,6%
lægri í grnnnlaunahækkun
en þeir. Þar á móti kemur
svo það, að opinberir starfs-
menn hafa á því tímabili,
sem um ræðir fengið ýmsar
kjarabætur og aukinn rétt
og ýmis hlunnindi með lög-
nm um réttindi og skyldur
opinberra starfsmanna. Jafn
ar það metin að nokkru.
Þess vegna er gaspur Al-
þýðublaðsins aðeins hjal, er
menn taka ekki of mikið
mark á og láta sér í léttu
rúmi iiggja.
cg svo mikla virðingu fyrir
trúhneigð mannssálarinnar,
hvar sem hún birtist, að bók
in gefur ekki aðeins til
kynna hið ytra form, held-
ur inrri hugsun þeirra trú-
arkerfa, sem um er að ræða,
og er rituð af þeirri samúð og
sannleiksást, er engum gerir
rangt til. Hver spámaður,
Framh. á 9. slðu.