Tíminn - 09.01.1955, Blaðsíða 2

Baröist á Svartahafi fyrir Katrinu miklu og
varð fyrsti aðmírált i flota Amerikumanna
l»að er sagt, að þegar Napóleon hafi frétt um ófarir flota !
síns við Trafalgar, hafí hann spurt, hve gamall Paul Jones
hafl verið, þegar hann lézt. Honum var svarað, að maðurinn
hafi íátizt fjörutíu og fimm ára gamall.Napóieon á þá að hafa
svarað, að væri hann á lífi, hefði Frakkland haft á að skipa
raunverulegum aðmírál í slagnum við Trafalgar. Þessi orð
stríðsmannsins eru mikil viðurkenning á Paul Jones, enda
er það hermt, að hann hafi ekki haft minna til að bera í
vitneskju og reynslu í sjóhernaði en sjálfur Nelson, er fór
;tneð sigurorð af hólmi í slagnum við franska flotann.
Paul Jones fæddlst sumarið 1747
og var fimmtl sonur skozks garð-
yrkjumanns. Seinna komst Jones
lí þá skoðun, að hann væri laun-
;3onur jarlsins af Selkirk.
Xil Ameríku.
Tólf ára gamall fór Jones sem
i’éttadrengur á skipi til Ameríku.
Sjö árum síðar var hann orðirin
ökipstjóri og bendir það nokkuð til
dugnaðar hans. í þá daga var erfitt
::yrir ættlausa ^instæðinga að ná
'aokknim frama, nema hæfileikar
þeirra væru ótvíræðir og sturidum
komust þeir upp á við fyrir ein-
staka heppni. Horium er lýst þann
:.g, að hann hafi verið óvenju dug-
éegur og kjarkmikill, haft járnvilja,
;pema hvað hann átti erfitt með
að stjórna miklu skapi sínu. Þrátt
::'yrir járnviljann og harðneskjulegt
yfirbragð, gat hann verið sætur eins
og hunang, þegar hann vildi það við
/á afa.
JFyrir sjórétt.
Á skipstjórnarárum sínum lenti
hann tvisvar í klandri, sem varð
’.ionum erfitt viðfangs í bæði skipí-
: n. í fyrra skiptið hýddi hann báts
:.nann sinn það freklega, að hann
ézt skömmu síðar vegna afleiðing-
anna af hýðingunni. Er hann kom
:í höfn varð hann aö svata til saka
fyrir sjórétti. Hann var kærour fyr
::r að hafa myrt bátsmannitin, er.
honum var sleppt vegna skurts á
sönnunargögnum. í annað sinn
,'lenti Jones í „slysi", sem hann Kall
nði mestu ógæfu lífs síns. Gerð var
tppreisn á skipi hans og stóð stór
Útvaipið
'Útvarpið í dag:
Fastir liðir eins og venjulega.
.11,00 Messa í Hallgrímskirkju.
.' 5,30 Tónleikar Sinfóníuhljómsveit
arinnar í Þjóðlcikhúsinu. —
Stjórnandi: Róbert Abraham
Ottósson. Einleikari: Isaac
Stern.
1.7.30 Barnatími.
:>0,20 Leikrit (endurtekið): „Ham-
let“ eftir Williám Sháke-
speare. Þýðandi: Matthías
Jochun.sson. — Leikstjóri:
Lárus Pálsson.
113,15 Préttir og veðurfregnir.
13,20 Danslög (plötur).
: 14,00 Dagskrárlok.
'Ótvarpið á morgun:
Pastir liðir eins og venjulega.
'10,30 Útvarpshljómsveitin.
10,50 Um daginn og veginn (Gunn
ar Benediktsson rithöfundur)
11.10 Einsöngur: Einar Sturlusc.n
syngur; Fritz Weisshappel
léikur undir á píanó.
111.30 Útvarpssagan: „Vorköld jörð"
eftir Ólaf Jóh. Sigurðsson; 7.
(Helgi Hjörvar).
:12,00 Fréttir og veðurfregnir.
12.10 íslenzkt mál (Bjarni Vil-
hjálmsson cand. mag.).
12,25 Létt lög (plötur).
113.10 Dagskrárlok.
Árnað h.e 'd[a
líljónaband.
í gær gaf séra Þorsteinn Björns-
son saman í hjónaband ungfrú Erlu
"/aldcmarsdóttur, skrifstofustúlku.
og Skúla Þórðarson úrsmið. Heimili
jþeirra verður að Ingólfsstræti (i.
múlatti íyrir henni. Misþyrmdi múl
attinn Jones uppi á þilfari. Þegar
Jones var að skreiðast til káe'.u
sinnar á eflir greip hann allt í einu
slík ofsareiði, að hanri þreií svérð
sitt úr sliðrum og keyrði það í gegn’,
um múlattann. Til mikillar ógæfu
kom þetta manndráp rétt á næla
dauða bátsmannsins. Þar sem hann
vissi að menn höfðu illan bíí'ur á
honúm fyrir, treysti hann ekki urn
of á réttvísina og tók þann kost að
flýja.
Bús'et.a í Awieríku.
Fram að þessu hafði Paul Jones'
staðið fast undir merki brezku kr.'ni
unnar, en nú sneríst hann gégn
henni með jafnmiklu offorsi. Tók
hann sér búsetu í Virginiu í
Ameríku og stundaði landbúnað.
Hánn varð mjög áhugasamur cun
stjórnmál á þessum tíma og átti í
útistöðum við brezka liðsfjringja,
sló einn þeirra í rot á eiahverri
samkomu og eitthvað fleira hvíurn
likt. Nýlendubúar tóku Jones tvenn
höndum og þótti þeim hann túlka
andstöðuna gegn Bretum prýðilega.
Hélt Jones margar ræður um þess
ar mundir og hvatti óspart til stór
ræðanna og slita við Breta. Þótt
hann væri þessi mikli föðuriands-
vinur í Ameríku, sagðist hann síðar
vera heimsborgari og sig varðaðí
hvorki um loftslag né landamærl.
í rauninni var hann fæddur bylt-
■ingamaður og vildi ógjarnan beygja
hné sín fyrir valdsmönnum. Gsorge
Washington varð fyrstur til a'ð sjá,
hvað bjó í Jones og honum var
fyllilega Ijóst, að maður með skap
hörku Jones var ómetanlegur í
striði.
Fyrsti aðmírállinn.
Þegar stríðið skall á milli ný-
lendubúa og Breta, var Ameriku-
mönnum einna fyrst fyrir að koma
upp visi að flota. Jones var falið
það hlutverk að koma þeim flota á
laggirriar. Méð eigin höndum hóf
hann þann fána að hún, sem fyrst-
ur blakti á amerísku skipi. Þetta vár
gulur silkifáni, en í hann var oiinn
skröltormur og áletrun, sem hljóð-
aði svo: „Ekki troða á mér'. Á
fáum mánuðum tókst Jones að
koma á fót flota, sem stóð sig vel
í baráttunni við Englendinga. Var
flotinn þó í fyrstu byggður upp á
aflóga skipum og alls óvönum mönn
um. Með þessum flota sínum tókst
Jones að' ná sextán skipum á sitt
vald. í einni orustunni barðist hann
við verndarskip skipalestar, sem
taldi fjörutíu og tvö skip. Hann
fékk varmar viðtökur og brsiðsíða
eftir breiðsiðu dundi á skipi hans.
Einum liðsforingja hans varð það
á að bölva og Jones bað hann að
ákalla þann vonda með varúð, því
að þeir gætu verið komnir inn í
eilífðina innan tíðar. Hann sigraði
í þessari orustu öllum til mikillar
undrunar, einkum Bretum, sem
sættu sig þó við, að enginn annar
en Breti hefði getað unnið sigur,
en Jones var skozkur, eins og áður
segir.
Stríð við Svartahaf.
Árið 1787 gekk hann á mála hjá
Katrínu miklu keisaraynju í Rúss-
landi. Hún var þá að berja á Tyrkj
um og Jones átti að taka að sér
stjórnina á flota hennar á Svarta-
hafi. Hann tók fyrst land í Rúss
landi í Pétursborg (Leningrad).
PÁDL JONES
skozkur heimsborgari
Komst hann þangað með rniklun
harðræðum um frosin innhöf og
varð að knýja skipshöfnina áfram
með því að miða skammbyssu á
mennina síðustu fjögur dægrin. Var
hann þreyttur og illa kominn, er
hann kom til borgarinnar öllum til
mikil’ar undrunar, þar sem innhöf
in voru talin ófær skipum. Frá
Pétursborg hraðaði hann för sinni
yfir steppur Rússlands og létti ekíi
ferðinni fyrr en í höfuðstöðvum sín
um við Svartahaf. Friðill Katrínar
rak þar sýndarstríð og var afbrýðis
samur í garð Jones. Tókst honum
síðar að rægja Jones svo við hirð-
ína, að honum vay ekki vært í
Rússlandi. Fór hann þaðan eftir
að hafa sigrað Tyrki.í stórorustu
á Svartahafi. Hafði sá sigur þau
áhrif á friðil Katr'nar, a'S haim
keypti gleðikonu til að koma óorði
á Jones. Lét hann konuna ganga
snemma morguns í tjald Jones und
ir því yfirskini að hún vildi selja
honum smjör. Jones vildi ekki smjfcr
ið. Fór þá stúlkan að æpa og hróp-
aði að Jones hefði ætlað að nauðga
sér. Þetta varð til þess að Katrín
mikla afskrifaði Jones. Var hún
þó ekki a>lt í sómanum, eftir bví
sem sagan greinir.
iietjan deyr í París.
Jones fór frá Rússlandi til Par's
ar. Þá var byltingin um það bil að
skella yfir. Jones var orðinn sjúkur
maður. Sífellt hóstandi og framtak
hans var ekki sem áður. Hann hnföi
lagt of hart að sér of lengi. Viku
fyrir andlátið héldu ýmsir dáindis
menn í París lionum veizlu. Þeir
skáluðu fyrir honum í hrifningii,
þar sem hann sat í slitnum ein-
kennisbúningi aðmíráls. Hann var
orðinn áðeins svipur hjá sjón og
þeir hylltu hann sem aðmírál
Frakka í framtiðinni. Hann reis á
fætur með nokkrum erfiðleikum rg
þakaði heiðurinn. Nokkrum dögurn
slðar gerði hann erfðáskrá sína.
Gekk síðan hægum skrefum til
svefnherbergis síns og varpaði sér
á grúfu í rúmið, án þess að fara
úr stígvélunum. Þannig fann lækn-
irinn hann skömmu síðar og vár
hann þá andaður.
Róðrarbann
(Framhald af 1. slðu).
sjó meðan unnið er að samn-
ingum.
Mikil veðurblíða er búin að
vera í Vestmannaeyjum síðan
um áramót, og þeir bátar afl-
að vel, sem farið hafa á sjó.
Er því sjósóknarhugur í mörg-
um og von um afla, þegar
þetta bann skellur nú á í
byrjun vertíðar;

ÚTSALAN
byrjar á morgun, 1C. janúar, og verður margt selt
mjög lágu verði. Gjörið svo vel og lítið í gluggana um
helgina.
. TOFT
Sólavörðustíg 8, sími 1035.
AUGLÝSING
frá Skatfsfofu Reykjavíkur
1. Atvinnurekendur og stofnanir í Reykjavík og aðr-
ir sem hafa haft launað starfsfólk á árinu, eru áminntir
um að skila launaUppgjöfum til Skattstofunar í síðasta
lagi 10. þ.m., ella verður dagsektum beitt. Launaskýrsl-
um skal skilað í tvíriti. Komi í ljós að launauppgjöf er
að einhverju leyti ábótavant, s.s. óuppgefinn hluti af
launagreiðslum, hlunnindi vantalin, nöfn eða heimili
launþega skakkt tilfærð, heimilisföng vantar, eða starfs
tími ótilgreindur, telst það til ófullnægjandi framtals,
og viðurlögum beitt samkvæmt því. Við launauppgjöf
giftra kvenna skal nafn eiginmanns tilgreint.
Sérstaklega er því beint til allra þeirra, sem fengið
hafa byggingarleyfi hjá Reykjavíkurbæ, og því verið
sendar launaskýrslur, að standa skil á þeim til Skatt-
stofunnar, enda þótt þeir hafi ekki byggt, ella mega þeir
búast við áætluðum sköttum.
Á þaö skal bent, aö orlofsfé telst að fullu til tekna.
Um launáuppgjöf sjómanna athugist, að fæði sjómanna,
sem dvelia fjarri heiniiium sínum, telst eigi til tekna.
Ennfremur ber að tilgreina nákvæmlega hve lengi sjó-
menn eru lögskráöir á skip.
2. Skýrslum um hlutafé og arðsútborganir hluta-
félaga ber að skila til Skattstofunnar í síðasta lagi þ.
10 þ. m.
. . . Skattstjórinn í Reykjavík.
Jarðarför mannsins míns
ÞORLÁKS ÓFEIGSSONAR,
byggingaméistara,
fer fram frá Dómkirkjunni þríðjudaginn 11. jan. n.k.
Athöfnin hefst kl. 13,30. Jarðaö verður í Fossvogskirkju-
garði.— Blóm og kransar afþakkað.
Anna Guðný Sveinsdóttir.
Amma okkar og tengdamóðir mín
SIGRÍÐUR BERGSTEINSDÓTTIR
lézt 5. þ.m.
Jarðarförin fer fram frá Dómkirkjúnni miðvikudag-
inn 12. þ. m., kl. 1,30 e.h.
Athöfninni í kirkjunni verður útvarpað.
Þórunn Bergsteinsdóttir, Baldur Bergsteinsson,
Sigríður S. Bergsteínsdóttir, Filippía Ólafsdóttir.
Innilegar þakkir fyrir hluttekningu við andlát og jarð-
arför
ÞÓRHILDAR EINARSDÓTTUR,
Hvítingavegi 2, Vestmannaeyjum.
Aðstandendur.
lSátur söfck
(Framhald af 1. Blöu).
og gera við hann. Togarinn,
sem valdur er að þessu óhappi,
heitir Viana og er frá Grimsby
Annar bátur, Þorbjörn, er
rétt byrjaður róðra frá Þing
eyri en. afli er tregur, 2—
lestir í róðri.
Togarinn Júlí landaði
Þingeyri í fyrradag 200 lest
um af fiski, sem fer til vinnsl
i frystihúsið. Ó.K