Tíminn - 09.01.1955, Blaðsíða 6

TÍMINN, sunnudaginn_9._ janúar_1955.__
Steingrímur SteLnþórsson, landbúnaharráðherra:
ÁVARP TIL BÆNDA
Flutt í ríkisútvarpið 5. janúar 1955
Steingrímur Steinþórsson.
1S
Góðir hlustendur!
Ég hef verið beðinn að segja
nokkur orð, er skyldu vera
aramótahugleiðingar í þess-
um útvarpsdagskrártíma Bún.
aðarfélags íslands. Mér er
:mjög ljúft við þessu að verða.
Svo að segja óslitið, allt frá
toarnæsku, hef ég starfað við
fandbúnað, lengi fyrst sem
toeinn þátttakandi í fram-
ieiðslustörfunum — og síðar
að öðrum störfum, er snerta
taændur og landbúnað al-
:mennt. Mín skoðun er sú, að
engin starfsgrein sé mikilvæg-
ari fyrir þjóðarbúið en land-
toúnaðurinn. Störf bænda —
það er sveitafólksins — sé sá
tourðarás hvers þjóðfélags, er
ávallt verður að vera nægi-
legú sterkur og öflugur. ef vel
á að fara og sæmilegt jafn-
vægi eigi að nást. Saga vor
hefur sannað að bændastétt
íslands hefur sinnt þessu hlut
verki með ágætum.
Ég mun ekki flytja hér neinn
annál hins liðna árs, varðandi
landbúnað og afkomu hans,
þótt sá háttur tíðkist nú mjög
— og ekki mun ég heldur veita
neitt hagfræðiyfirlit varðandi
árið. Ég mun því forðast að
mefna nokkrar tölur, er sýna
samanburð við fyrra ár„ en
halda mér við einstök fá at-
:riði, er mér virðast einkenna
árið, einkum frá sjónarhól
þeirra er landbúnað stunda.
Enn er það svo, að veðurfar
veldur miklu og ef til vill
.mestu um afkomu þeirra er
starfa við landbúnað. — Þótt
allmjög sé nú umbreytt frá
því sem áður var, þegar segja
mátti að bóndi ætti alla af-
komu undir sólu og regni. -v-
Sjaldan, og ef til vill því nær
aldrei, hefur komið jafngott
vor og var 1954. — Og það sem
mikils var um vert, ,að það
var sameign allra byggða
landsjns. Þegar dró að slætti,
skipti allmjög um — þannig
að norðaustan lands gerði þrá-
Láta rosa, kulda og regn, svo
að mjög hamlaði heyskapar-
störfum. Hefði fyrir fáum ár-
um síðan orðið eymdarhey-
skapur í þeim landshlutum, en
hinar nhklu ræktunarfram-
kvæmdir síðustu ára björguðu
frá að svo yrði. En hið slæma
tíðarfar yfir sumartímann
ieiddi til þess, að sláturfénað-
ar norð-austanlands reyndist
með lélegasta móti. Ágæt hey-
skapartíð var sunnanlands og
vestan — og munu heybirgðir
þar með allra mesta móti. —
Og sem heild munu aldrei fyrr
1 meira en eitt þúsund ára bú-
skaparsögu okkar hafa veriö
svo miklar heybirgðir á haust-
- nóttum og til voru s.l. haust.
Þetta er hið fyrsta, er ég vil
nefna af kennimerkjum árs-
:ins 1954 búskaparlega séð.
En það eru nokkur atriði
önnur, er stefna í svipaða átt,
• sem ég vil fara örfáum orðum
um.
Árið 1954 er ekki einungis
mesta heyöflunarár í sögu
þjóðar okkar, heldur er það
einnig mesta framleiðsluár
allt frá landnámi. Framleiðsla
mjólkur og mjólkurafurða var
meiri en áður og mun fara all-
ört vaxandi. Eftir kreppuár
sauðfjárbúskaparins, sem af
sauðfjársjúkdómum þeim hin-
um illu stöfuðu, hefur nú loks
vofað til. Var sauðfjárslátrun
verulega mikið meiri í haust
en mörg undanfarin ár. — Og
munu nú kjötbirgðir nægja til
íinnanlandsþarfa þar til slátr-
un hefst að nýju á þessu ári.
Þó mun sauðfé hafa fjölgað
mikið nú í haust, þar sem
bændur hafa sett á miklu
íleiri lömb en undanfarið.
Uppskera garðávaxta og græn
isietis mun hafa orðið sem
heild yfir meðallag, þótt nokk |
uð ónýttist í sumum landshlut
um í hrakviðrum og frostum
vanstilltrar haustveðráttu. Án
þess að rökstyðja frekar
fyrri ummæli nhn, má óhik-
að slá því föstu að bændur og
aðrir þeir, er við landbúnað
starfa, hafa framleitt meira
afurðamagn — meiri verð-
mæti úr skauti íslenzkrar
moldar, en nokkru sinni fyrr.
— Það er staðreynd.
Þá vil ég nefna enn eitt
kennimerki hins liðna árs.
Framkvœmdir — eða eins og
það nú er oft nefnt fjárfest-
ing vegna landbúnaðarfram-
kvœmda hefur aldrei fyrr orð-
ið þvílík og á þessu ári. Fram-
ræsla og ræktunarfram-
kvæmdir aðrar voru með allra
mesta móti. íbúðarhúsabygg-
ingar munu vera svipaðar og
þær hafa mestar orðið áður.
En framkvæmdir við að reisa
útihús s. s. fjós, fjárhús, hey-
hlöður, votheysgeymslur, verk
færahús og þvíumlíkt eru
miklum mun meiri en nokkru
sinni fyrr. Ræktunarsjóður
hefur aldrei lánað neitt svip-
að því jafnmikið til þessara
framkvæmda og síðastliðið ár
— og brestur þó allmjög á, að
hann hafi getað fullnægt þörf
allra. En lánveitingar Rækt-
unarsjóðs er gleggstur mæli-
kvarði á magn þessara fram-
kvæmda áður en nákvæmar
skýrslur liggja fyrir. Það er
mikið afrek, sem hin íslenzka
bæntíastétt hér hefur unnið,
þegar það er aðgætt, að aldrei
hafa færri hendur að land-
búnaði starfað en þetta síð-
asta ár, og er það eitt mesta
áhyggjuefni hvernig eigi að
tryggja bændum næga starfs-
krafta til búreksturs, en það
verður ekki frekar rætt að
þessu sinni.
Mjög er það venjulegt bæði
í ræðu og riti að tala um tíma-
mót. — Segja að nú stöndum
vér á tímamótum varðandi
flest er nöfnum tjáir að nefna.
Hvorki er frumlegt né í raun-
inni eðlilegt að nota slíkt orða
lag að ráði. Stundin, sem er
að líða — þ. e. nútíðin, — er
að sjálfsögðu ávallt tímamót
milli fortíðar og framtíðar. Ég
ætla þó nú að viðhafa hið al-
menna flata orðalag — og
segja: íslenzkur landbúnaður
er nú á mjög mikilvœgum
timamótum varöandi ýmsa
veigamestu þætti landbúnað-
arins. Undanfarna áratugi
hefur framleiðsla landbúnað-
ar-vara því nær eingöngu
verið notuð til innanlands-
þarfa. — Lítilsháttar af ull og
gærum hefur að vísu verið
flutt út og selt á erlendum
markaði, en aðrar vörur ekki
svo neinu nemi. — Verðlags-
ákvörðun landbúnaðarvara og
önnur atriði varðandi meðferð
og skipulag landbúnaðarvara
hefur svo„ eins og sjálfsagt
og eðlilegt er„ eingöngu verið
miðað við það að vörur þessar
fóru því nær' eingöngu á inn-
anlandsmarkað. Nú mun
þetta breytast óðfluga hin
næstu ár.
Nú þegar á þessu ári þarf án
efa að flytja út allmikið af
diikakjöti — og vaxandi magn
hin næstu ár, komi engin ó-
vænt óhöpp fyrir. — Landbún
aðurinn er því nú að sprengja
af sér þá spennitreyju,, er
hann hefur verið í færður að
undanförnu. Hann er í þann
veginn að verða útflutnings-
atvinnuvegur jafnhliða því,
sem hann ávallt hlýtur að
sinna því megin hlutverki
sínu að byrgja þjóðina nægi-
lega til eigin notkunar, af hin-
um ágætu og hollu afurðum,
sem landbúnaðurinn fram-
leiðir.
Þessi þróun, sem nú er í að-
sigi, er mér mikið gleðiefni.
Það er nauðsynlegt að. land-
búnaður eflist svo, að veru-
legt magn landbúnaðaraf-
urða verði flutt á erlendan
markað. Þeirri hugsun hefur
skotið upp — og það hjá sum-
um bændum — að ekki væri
rétt að auka landbúna/ðar-
vöruframleiðslu að verulegu
fram yfir þarfir þjóðarinnar
til eigin notkunar. Þetta er
kúldurshugsunarháttur — og
bændur mega alls ekki hugsa
á þann veg, hvað þá láta það í
ljós. Hvað á að gera með þær
miklu ræktunarframkvæmdir
og aðrar umbætur í búnaði,
sem gerðar hafa verið síðustu
árin og er grundvöllur að
geysimikilli framleiðsluaukn-
ingu, ef ekki á að hugsa um
verulegan útflutning land-
búnaðarvara?
Verið stórhuga íslenzkir
bændur! Haldið áfram hinum
miklu ræktunarframkvæmd-
um! Gerið það með þeirri
vissu að þið stefnið að mik-
illi framleiðsluaukningu og
verulegum útflutningi ýmissa
landbúnaðarvara! — Þá fyrst
skipar landbúnaðurinn þann
þann sess i þjóðfélaginu, sem
honum ber. Að því eiga bænd-
ur að stefna algjörlega vit-
andi vits hvað þeir eru aö
gera.
Þess er að vísu ekki að dylj -
ast, að margir erfiðleikar
verða hér í vegi — s. s. að afla
markaöa, efla vöruvöndun,
jafnvel vinna nýjar fram-
leiðsluvörur til útflutnings,
svo og að viðhlítandi verð fá-
ist. Allt er þetta og fleira
mætti nefna, erfitt viðureign-
ar. En þó eru það ekki meiri
erfiðleikar en sigrast má á.
Það verður eitt meginhlutverk
félagssamtaka landbúnaðar-
ins á næstu árum að kljást við
þetta og sigrast á því.
Margir óttast, að þó allt
annað væri í sæmilegu lagi
varðandi útflutning landbún-
aðarvara þá mundi þó verðlag
ið hindra að um útflutning
gæti orðið að ræða. Ég óttast
það ekki. Ég þykist þess full-
viss, að ef landbúnaðarvörur
— og þá fyrst og fremst kjöt
— fengju svipaða fyrirgreiðslu
til útflutnings og helztu út-
flutningsvörur þjóðar okkar
njóta nú, þá mundi landbún-
aðurinn reynast samkeppnis-
fær á því sviði. Ég hef farið
nokkrum orðum um þessi út-
flutnings- og markaðsmál hér,
vegna þess að ég er þess full-
viss, að bændur verða að taka
þau til meðferðar og úrlausn-
ar hin allra næstu ár.
Þær fáu mínútur, sem ég
hef til umráða, leyfa ekki að
ég ræði að ráði félagsstarf-
semi landbúnaðarins — og
hefði ég þó löngun til þess.
Mesta nýjung í þeim efnum, á
siðasta ári„ var hið nýja
fræðslu- og leiðbeiningastarf,
sem Búnaðarfélag íslands hóf.
Þar sem ráðunautar ferðuð-
ust í hvern hrepp, höfðu fundi
með bændum og settu niður á-
burðar-sýnisreiti á einum stað
í hverjum hreppi. Þessi starf-
semi hefur vakið mikla at-
hygli og bændur notfært sér
þessa fræðslu ágætlega. Þess-
ari starfsemi verður haldið á-
fram á þessu ári.
Þá vil ég leyfa mér að geta
þess og benda bændum á, og
jafnframt öðrum, er landbún-
aðarmál vilja kynna sér,„ að
fimmti árg. af „,Handbók
bœnda“ er nú að koma út og
fæst hjá Búnaðarfélagi fs-
lands. Þar er að finna afar-
miklar upplýsingar um land-
búnaðinn. Enginn bóndi ætti
að láta hjá líða að fá sér þessa
bók. En raunveruleikinn mun
vera sá, að einungis um það
bil annar hver bóndi kaupir
______________________6.bla3.
handbókina. Það er allt of lít-
ið. í hverjum árg. er alltaf
mikið af nýju efni.,
Eins og það ber með sér, sem
ég hef hér tekið frarn,, lít ég
björtum augum á framtíð
landbúnaðar hér á landi og
virðist margt benda til að
hann muni blómgast og eflast,
þrátt fyrir margvíslega erfið-
leika, sem áð steðja, en sem
ég af yfirlögðu ráði hef minna
dvalið við nú„ því að mér virð
ast þeir alltaf nægilega marg-
ir, sem vilja og eru tilbúnir til
þess að mála svörtu hlið hvers
máls og jafnvel sverta þá
stundum um of.
Svo má að lokum spyrja:
Hverju og hverjum er það að-
allega að þakka hve mikil
framsókn hefur verið á sviðL
landbúnaðar nú hina siðustu
áratugi? Ég svara því þann-
ig: Fyrir stjórnmálabaráttu
hefur sá sjálfsagðl árangur
náðst, að ríkið styður með
fjárframlögum og á annan
hátt — mjög myndarlega —
mörg helztu framfaramál
landbúnaðarins. — En það
sem mestu veldur og að mín-
um dómi hefur fyrst og fremst
úrslitaþýðingu, er að bændur
hafa skipað sér saman til
sóknar og varnar undir merki
frjáls félagsskapar. — Sam-
vinnufélög, búnaðarfélög og
annar slíkur félagsskapur, er
af sömu rót runninn og hefur
í höndum bænda orðið aflvaki
til hinna margvíslegu búnað-
arframkvæmda. Það var gæfa
bændastéttarinnar íslenzku,
að þeir í upphafi, fyrlr meira
en 100 árum síðan, fundu hið
rétta „form“ á félagssamtök-
um sínum, en hugsjón sam-
vinnustefnunnar hefur ávallt
verið þar sá aflvaki, er stefn-
unni hefur ráðið. Orð Hjálm-
ars skálds í Bólu í kvæði því,
er hann orti við stofnun
fyrsta Hreppabúnaðarfélags-
ins árið 1842, hafa reynzt for-
spá og orðið að áhrínsorðum:
„Mikið sá vann, sem von-
arisinn braut með súrum
sveita. Hægra mun síðan að
halda þíðri heilla veiði-
vök“.
Hinn frjálsi félagsskapur
bænda hefur sannarlega orð-
ið bændastétt vorri og land-
búnaðinum heillaveiðivök.
Gætið þess að hana leggl
aldrei, heldur að hún verði
uppspretta og aflvaki fram-
fara og hagsældar fyrir bænda
stétt landsins og landbúnað-
inn.
Verði svo, sem ég bæði vona
og trúi, þá munu um alla
framtíð hin spöku ummæli
Jónasar Hallgrímssonar halda
fullu gildi og verða sannmæli
í enn ríkafa mæli en verið
hefur, og hefur þó ekki á það
brostið að svo hafi verið.
Bóndi er bústólpi. ‘ '
Bú er landstólpi,
þvi skal hann virður vel.
Með þessum ummælum óska
ég bændastétt vorri, en þó
jafnframt öllum landsmönn-
um, árs og friðar.

Lóðanefnd
| RÍKISINS KÓPAVOGSHREPPI
óskar eftir skrifstofuherbergi í Kópavogi, sem næst
1 Hafnarfj arðarvegi. Tilboð sendist formanni nefndar-
•: innar, Hannesi Jónssyni, Álfhólsveg 20, Kópavogi. —
| Upplýsingar í síma 6092.
| LÓÐANEFND RÍKISINS, KÓPAVOGI.
SSSS$SSS$$$$$5SS5$$S$$$$$SSSS$SSS5SSS$S$$SS$$S$$$SSS$$$$$SS$$$$$$$$SS