Tíminn - 31.12.1955, Blaðsíða 5
298. blað.
TÍMIXN, Iaugardag'nn 31. desember 1955.
5..,
Meff fáum þjóðum hefir
prentlistin verið kærkomn-
ari en einmitt íslendingum.
Söguþjóð, sem kunni sín
ljóð' og sínar sögur í þúsund
ár og las af máðum sldnn-
um, fékk þar upp í hend-
urnar tækni, sem gagn var
að. Prentlistin hefir þvi ekki
átt jafn brýnt erindi til
margra þjóða, sem söguþjóð-
arinnar.
Þess vegna hvíldi, einkum
fyrr á árum, nokkur blær
ævintýra og töfra yfir þeim
mönnum, sem unniö' hafa aö
göldrum prentunar, hvort
sem þeir sýsluðu með letur
sín og svertu á Beitistöðum,
í Hrappsey, að Hólum eða á
Seyðisfirði.
í dag á einn af þessum
töframönnum söguþjóðarinn-
ar merkilegt starfsafmæli.
Jón Þórðarson vélsetjari í
Edduprentsmiðju hefir starf
að að prentverki i hálfa öld.
Jón byrjaði ungur að fást
við prentstörf og hann er
enn afkastamikill við að
koma misjöfnu efni á prent.
Hann er einn af þeim fágætu
mönnum, sem ekki vinna
neitt starf hugsunarlaust og
þess vegna er hann í sérstöku
afhaldi hjá blaðamönnum
þeim hinum fljótvirku og
mikilvirku, sem leggja hand-
rit sín óyfirlesin undir lestr-
arljósið á vél hjá góðumsetj-
ara.
Blaðamaður við Tímann
notaði tækifærið er hann
írétti um afmælið tU þess að
spyrja hann nokkuð frá löngu
prentstarfi og fer samtalið
hér á eftir:
— Hver voru tildrög þess,
að þú lagðír fyrir þig prent-
verkið og hvernig var litiö á
siíka ráðagerð á þeim dögum?
— Vorið 1905, fáum dögum
eftir að ég fermdist, fluttust
foreldrar mínir alfarnir af
Berufjarðarströnd, til Borgar
fjarðar eystra. Þegar til Seyð
isfjarðar kom, hittumst við
Jón Sigurjónsson prentari í
fyrsta skipti. Við erum systra
synir. Jón var þá nemandi í
prentsmiðju Austra hjá Þor-
steini heitnum Skaptasyni.
Hann færði í tal við mig,
hvort ég mundi ekki vilja
læra prentiðn. Tjáði ég mig
fúsan til þess. Var siðan tal-
að við eigendur prentsmiðj-
unnar og afráðið að ég hæfi
þar nám um næstu áramót.
Námstíminn yröi fimm ár, —
en allt frítt meðan á námi
stæði. Milli jóla og nýárs um
veturinn lagði ég leið mína
til Seyðisfjarðar og hóf nám
við ársbyrjun 1906.
Á þeim tíma var littð á
prentiðnina sem eina af
gagnlegustu iðngreinum lands
ins, en jafnframt þá iðngrein-
ina sem veitti einna mestan
andlegan þroska. Auk þessa
var prentiðnin talin lífvæn-
legust flestra iðngreina, þótt
mánaðarlaun þá hafi tæp-
lega verið meiri en 40—60 kr.
— Hvað var helzt prentað
í Austraprentsmiðju?
— Fyrst og fremst var þaö
blaðið Austri, sem kom að
jafnaði út vikulega. Auk þess
nokkrar sýslufundargerðir og
dálítið af tilíellaprentun. Þar
að auki sérprentanir af
Austra-sögunum.
— Hver er munurinn á því
að vera prentari nú og þá?
— Aðalmunurinn er fyrst
og fremst sá, að þá hafði mað
Ur það mjög frjálst. Vann að
vísu vel þegar þess gerðist
þörf, en á milli voru ótal
margar fristundir. Fékkst ég
iðulega við dorgveiðar i firð-
inum og stundum fyrirdrátt,
ri i nalfa old
Rætí við Jón Þórðarson véísetjara í Eddu,
sem hóf prentferil sinn fyrir hálfri öld í
Austraprentsmiðju á Seyðisfirði
Ufvarpið
enda var þá gnægö fiskjar,
þótt fremur væri hann smár.
— Hvenær var mest gam-
an að vera setjari?
— Einna mest gaman þótti
mér að setia, er ég hafði ver-
ið þrjú ár við nám. Þá hafði
ég æfzt mjög í íslenzku máli
og náð mestum hraða, sem
ég hefi haft. Á námsárunum
voru aðalhandritin eftir rit-
stjóra Austra, Þorstein Skapta
son, svo og móour hans og
systur. Auk þeirra skrifuðu
þá mikio i blaðið séra Jón á
Safafelli, Sveinn Ólafsson í
Firði og séra Matthías Joch-
umsson. Auk þessara þriggja
manna skriíaði Jón Sigurðs-
son kennari á Vestdalseyri
margar stjórnmálagreinar.
Hann var listaskrifari. Þótti
mér miög gaman að setja eft
ir skrift hans, enda var þá að
jafnaði litið urn prentvillur.
— Hver eru stormasömustu
skrifin, sein þúi hefir unpJð
við að festa í blýið?
— Þessari spurningu er
nokkuð vandsvarað, því marg
ar hafa greinarnar verið
skeleggar og bituryrðar. Þó
Felli og fjölmarga aðra. sem
of langt yrði upp að telja,
bæoi greinar og höfunda.
— Hvernig hefir samkomu
lagið verið við blaðamenn og
aðra höíunda. þegar þú hofir
orðiö að setja eftir illlæsileg-
am handritum og skálda í
eyðurnar?
— Samkomulagjð hefir á-
vailt verið hið prýðilegasto.
Minnist ég flestra þeirra með
ánægju og sakna flestra
K^j,-ra. 6], j valjnn eru fallnir.
Eínna minnisstæðastir af
ha'm blaðamönnum, sem ég
hefi átt samstarf við, eru.
Þorsteinn heit. Skaptason,
sem var sá elskulegasti hús-
bóndi er ég hefi átt, Vilhjálm
nr Finsen. Ólafur heit. B.jörns
son, Árni Ó!a. SkuU Skúlason,
■nrvggvi heit. Þórhallsson,
Tónas Jónsson, Jónas Þor-
bergsson. Gísli Guðmunds-
'nn. Þovkell Jóhanresson,
Sveinn heit. Bjömsson. Ásgeir
Ásgeirsson. Auk þessara
iranna eru fiöimargir blaða-
menn. rithöfundar og bóka-
útaefendur, sem enn eru i
blóma lífsins. er ég hefi haft
mér yfirleitt prýðilega vei við
flcsta bessa menn.
Þótt stundum hafi veriö
erfitt að setja greinar sumra
þeirra, er ég hefi átt samstarf
við, hefir það oftast tekizt
vonum betur, því þótt ég hafi
ekki ávallt komizt orðrétt
fram úr hverri grein, hefir
mér verið ljós hin efnislega
meðferð og hagað mér eftir
því.
Þar eð ég hefi meginhluta
ævinnar unnið við blöð, og
framanaf árum hlutfallsjega
meira við auglýsingasetningu
og „umbrot“ en beina setn-
ingu, læt ég hér fylgja til
gamans viðhorf eins af aug-
lýsendum blaðanna til setj-
arans. Við MorgunblaðiÖ
srarfaði ég fyrstu sex árin af
ævi þess og setti því nær all-
ar auglýsingar, sem i Idví
komu. Einn af þeim, sem dag
lega auglýstu í blaðinu þá,
var Bíó-Petersen, sem rak
Gamla Bíó í Breiðfjörðshúsi.
Ávallt þótti honum auglýsing
ar sínar vera „glenntar" um
of, kenndi hann mér um það
og hlaut ég hjá honum við-
urnefnið „centimeter-tyver“,
Hér læt ég staðar numið,
en vil nota tækifærið til að
þakka öllum samstarfsmönn
um mínum góð kynni á liðn-
um áratugum og óska þeim
árs og friðar. —
Lengra er viðtaUð ekki,
vegna þess að síður Tímans
eru ekki margar. En Jón kynni
að segia frá mörgu fleiru
skemmtilegu og fróðlegu,
enda er hann maður athug-
ull vel og sérstaklega vand-
vú'kur og nákvæmur, hvort
heldur hann fesbr orð í hlý,
eða rifjar upp gamlar minn-
ingar.
Blaðamenn Tímans og sam
starfsmenn hans í prentsmiðj
um fyrr og síðar munu alhr
senda Jóni hlýjar vmarkveðj-
ur í dag, með ósk um langt
áframhaldandi samstarf.
Útvarpið i dag.
15.30 Miðdegisútvarp. Nýárskveðjur.
18.00 Aítansöngur í kapellu Háskól-
ans (Prestur: Séra Jón Thor-
arensen.)
19.15 Tónlekar : Þættir úr sígildum
tónverkum (plötur).
20.20 Ávarp forsætisráðheiTa, Ólafe
Thors.
20.40 Lúðrasveit Beykjavíkur leikur,
21.10 ..Þetta er ekki hægt“, áramóta
gaman eftir Guðmuhd Sigurðs-
son. — Stjórnandi: Rúrik Har-
aldsson.
22.15 Danslög': Björn R. og grannnó-
fónn.
23.30 Annáll ársins (Vilhj. Þ.).
23.55 Sálmur. — Klukknahringing
00.10 Danslög, þ. á m. leikur hljóm
sveit Kristjáns Kristjánsson? .'
Útvarpið á nýársdag.
10.45 Klukknahringing. — Nýárt ,
sálmar.
11.00 Mesa í Dómkirkjunni (Biskur
íslands, herra Ásmundur Guð
mundsson prédikar. Séra Jó).
Auðuns dómprófastur þjóna:
fyrir altari.)
13.00 Ávarp forseta íslands
14.00 Messa í Fríkirkjunni (Prestu? :
Séra Þorsteinn Björnsson.
18.30 Tónleikar (plötur).
20.15 Einsöngur og tvísöngur: Gur ■
rún Á. Símonar og Guðmund ■
ur Jónsson syngja lög úr ó ■
perum.
20.45 Nýársgestii- í útvarpssal:
Auður. Auðuns, Elsa Guðjóne ■
son, Guðrún Helgadóttir, Ragn.
heióur Guðmundsdóttir Rann ■
veig' Þorsteinsdóttir, Svaví,
Þórleiísdóttir, Tlieresía Guð- ■
mundsson og Þorbjörg Árna ■
dóttir.
22.15Danslög (plötur).
Utvarpið 2. janúar.
19.00 Tónleikar: Lög úr kvikmynd -
um (plötur).
20.30 Útvarpshljómsveitin; Þórar-
inn Guðmundsson stjórnar. —
20.50 Um daginn og veginn (Andréo
Kristjánsson blaðamaður.)
21.10 Einsöngur: Einar Sturluson
21.30 Útvarpssagan: Minningar Söru
Bernhardt; I. (Frú Sigurlaug
Bjarnadóttir).
22.10 Endurtekið efni: „í aldárfjórð-
ung fullan", hluti aí ósaminnl
óperettu um útvarpið eftir rjðh
22.25 Kammertónleikar (plötur).
Kærar þakkir
Til vina immta og' velnmiara
n:á sennilega telja með þeimíoa hefi enn. meira ov minna
rökföstiistu og stormasöm-
ustu ritdeilugreinar Jónasar
Jónssonar við Lánis Jóhann
esson, lögfræðíng', séra Magn
ús Helgason, svarið við „Verzl
unarólagi" Björns Kristjáns-
sonar, sem var sérstakt hefti
af Samvinnunni, að ógleymdri
greíninni „Stóra bomban"
eftir Jónas Jónsson, sem er
annað meistaraverkið að stíl-
setningu og hugsun. Hitt er
svargreinarnar til Magnúsar
Helgasonar. Auk þessa skipta
tugum snarplega ritaðar
stjórnmála-, tíægurmála-,
verzlunarmála- leikþátta- og
ritdóma-greinar eftir ýmsa
höfupda, svo sem Svein Ólafs
son í Firði, Jónas Jónsson,
Tryggví.i Þórhallsson, Svein
BjÖfns.?oh, Jón Árnason. Jón
as Þorbergsson, Björn Jöns-
son i ,,Magna“, Jón i Yzta-
saman við að sælda. Fellur
Myndlistarsýning í
glugga Málarans
Ungur mvndli.starmaður,
Gunnar S. Magnússon, sýnir
myndir sinar í sýningar.
glugga Málarans yfir nýárs-
lielgina og hefst sýning mynd
anna þar i kvöld. Myndirnar
sem Gunnar sýnir, eru olíu_
máiverk. vaxmyndir og te'kn
ingar. Öll eru listaverkin til
sölu.
Gunnar hélt fyrstu sýn-
ingu sína hér 1949 og þótti
bá þegar. aðeins; 18 ára. efni
legur listamaður. Síðan fór
hann utan og stundaði nám
við listaháskólann í Osló.
Nú við árcnnótin jinn ég ríka
ástœðu til þess að senda ykkur
kveðju mina.
Eins og kunnugt er, kom
ferðabók mín út nokkru fyrir
jólin. Skulda ég mörgum inni-
legt þakklœti fyirir viðtökur
bókarinnar og margs konar
fyrirgreiðslu hennar. Fyrst
áttuð þið mikinn þátt i, að
bókin varð til, með stuöningi
ykkar við skála viinn og þar
með sköpun möguleika fyrir
mig að fara hin löngu ferða-
lög, er bókin greinir frá. Svo
örvuðuö þið mig margir að
taka bókina saman og koma
lienni út, sem sennilega hefði
aldrei orðið annars. Loks haf-
ið þið, tekið bókinni opnum
örmum, um land allt, og gert
hana nálœgt því að metsölu-
bók.
Þegar ég er á ferð i fögrum
og blíðum lönduvi, óska ég oft
innilega eftir, að þið og aörir
samlandar mínir, gœtuð notið
þess að ferðast og dveljast þar
í sumri og sól, um nokkra
stund, vieðan liér á œttjörð
okkar nœða kuldahret vetr-
arins.
Gœti ég fœrt ykkur — g
anda — c þœr sólarslóðir me&
bók minni, er vnér það sönn
ánœgja.
í blöðum liafið þið skrifað
mjög hlýlega um bókina, svo
sem i Degi: Erlingur Davíðs-
son, Frjálsri þjóð: Jón Helga-
son, Morgunblaðinu: Sigurð-
ur Grimsson og Ingimar Jó-
hannesson, Timanum: Guðni,
Þórðarsson, Andrés Kristjáns-
son og Indriði G. Þorsteinsson,
Vísi: Þorsteinn Jósefsson og
Þjóðviljanum: Jón Bjarnasor,
og Sigurður Þórarinsson. Ykk•■
ur öllum þakka ég góða kynn■
ingu bókarinnar og ykkar vin •
samlegu umsagnir.
Öllum þeivi, sem haja tek ■
ið á sig mikið og öeigingjarnv,
starf við dreifingu bókarinn■■
ar, þakka ég einnig kœrlega,
í fáum oröum: KÆRAF,
ÞAKKIR.
Ég óska ykkur gleðilegs og
farsœls riýs árs, og lesenduv:,
ferðabókarinnar góða sam-
fylgd í huganum um fjarlœg
lönd.
Ykkar einlœgur,
Vigfús Guðmundsson. \
J